Kodeks pracy

Przyjmuje się, iż obowiązujący pracownika zatrudnionego na cały etat wymiar czasu pracy wynosi 8 godzin dziennie i 40 godzin w tygodniu. Przekroczenie tych limitów oznacza pracę w godzinach nadliczbowych, za które należy się wynagrodzenie bądź czas wolny.

Zgodnie z Kodeksem pracy, pora nocna obejmuje 8 godzin między godzinami 21.00 a 7.00. Inaczej kwestia ta jest uregulowana chociażby w Kodeksie karnym, gdzie pora nocna przypada na godziny pomiędzy 22.00 a 6.00 rano.

Praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych.

Pracownicy, których dotyczy zadaniowy system pracy, czyli pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy i kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych zakładu pracy, w razie konieczności mogą wykonywać pracę poza normalnymi godzinami pracy, bez prawa do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych.

Systemy, rozkłady czasu pracy i okresy rozliczeniowe powinny być przede wszystkim ustalane w układach zbiorowych pracy (ponadzakładowych lub zakładowych) lub w regulaminie pracy.

W przypadku rozwiązania stosunku pracy pracownikowi należy się nie tylko ekwiwalent za urlop, ale także ekwiwalent za przepracowane godziny nadliczbowe.

Pracodawca może zobowiązać pracownika do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. Mowa w takim wypadku oczywiście o dyżurze.

Pracującym w nocy jest pracownik, którego rozkład czasu pracy obejmuje w każdej dobie co najmniej 3 godziny pracy w porze nocnej ustalonej w układzie zbiorowym, regulaminie pracy czy w obwieszczeniu lub który w okresie rozliczeniowym pracuje w nocy co najmniej przez 1/4 obowiązującego go czasu pracy.

Co do zasady za nadgodziny pracownikowi należy się wynagrodzenie. Większość pracodawców woli jednak udzielać czasu wolnego w wymiarze nadgodzin. Takie rozwiązanie jest dopuszczalne przez Kodeks pracy.

Tylko pracownik, który został powołany na stanowisko w wyniku konkursu, ma prawo rozwiązać stosunek pracy z dotychczasowym pracodawcą przy zachowaniu skróconego okresu wypowiedzenia.

Co do zasady, powołanie na określone stanowisko jest czynnością władczą i z reguły z nikim nie konsultowaną. Kodeks pracy daje jednak możliwość przeprowadzenia konkursu przez powołaniem.

Stosunek pracy najczęściej nawiązuje się poprzez podpisanie umowy o pracę między pracodawcą a pracownikiem. Możliwe są jednak także inne podstawy jego powstania.

Stosunek pracy na podstawie powołania podlega w zasadzie przepisom, które regulują umowny stosunek pracy, czyli taki który powstał na podstawie umowy o pracę. Z pewnymi jednak wyjątkami.

Wybór stanowi podstawę nawiązania stosunku pracy, wówczas, gdy obowiązujące przepisy prawa lub statuty organizacji stanowią, że osoba wybrana na określone stanowisko ma obowiązek pozostawania w stosunku pracy.

Organem uprawnionym do odwołania pracownika z zajmowanego stanowiska jest organ, który go powołał, nawet gdy pracownik w okresie powołania świadczy pracę na rzecz innego podmiotu.

Odwołanie może nastąpić w każdym czasie. Organu odwołującego nie obowiązują, tak jak to jest przy wypowiadaniu umowy o pracę na czas nie określony, okresy usprawiedliwionej nieobecności w pracy, w czasie których nie można zgodnie z prawem dokonać wypowiedzenia, może być dokonane w każdym czasie, a więc także podczas usprawiedliwionej nieobecności w pracy.

Stosunek pracy na podstawie mianowania jest pozaumownym stosunkiem pracy regulowanym przepisami szczególnymi.

Szczególną cechą stosunku pracy na podstawie spółdzielczej umowy o pracę jest jego ścisłe powiązanie z członkostwem w danej spółdzielni.

Wybór stanowi podstawę nawiązania stosunku pracy, wówczas, gdy obowiązujące przepisy prawa lub statuty organizacji stanowią, że osoba wybrana na określone stanowisko ma obowiązek pozostawania w stosunku pracy.

Zgodnie z konstrukcją prawną odwołania równoznacznego z wypowiedzeniem umownego stosunku pracy pracownik może zostać pozbawiony stanowiska wcześniej niż upłynie okres wypowiedzenia.

Powołanie, jak każda inna forma powstania stosunku pracy, musi spełniać pewne określone prawem przesłanki, aby było ważne i zgodne z prawem.

Pracownik, który nawiązał stosunek pracy na podstawie wyboru, może zwrócić się na piśmie do dotychczasowego pracodawcy o udzielenie urlopu bezpłatnego. Urlop taki jest udzielany na zasadach określonych w Kodeksie pracy.

Sytuacja prawna pracodawcy, z którym pracownik z naruszeniem prawa rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia, bez uzasadnionej przyczyny, jest w zakresie wysokości odszkodowania zbliżona do sytuacji pracownika, który dochodzi odszkodowania na podstawie art. 58 Kodeksu pracy.

Jeśli pracownik podjął pracę wskutek orzeczenia sądu przywracającego go do pracy, wówczas przysługuje mu wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy.

Warunki stosowania telepracy przez pracodawcę określa się w porozumieniu zawieranym między pracodawcą i zakładową organizacją związkową, a w przypadku gdy u pracodawcy działa więcej niż jedna zakładowa organizacja związkowa – w porozumieniu między pracodawcą a tymi organizacjami.

Omawiany artykuł określa enumeratywnie warunki zatrudnienia, które dla pracowników skierowanych do pracy na terytorium Polski nie mogą być mniej korzystne niż te, które przewidują przepisy polskiego prawa pracy.

Upływ trzymiesięcznego okresu nieobecności pracownika w pracy z powodu tymczasowego aresztowania skutkuje wygaśnięciem nie tylko stosunku pracy zawartego na podstawie umowy, ale także powołania.

Z dniem śmierci pracownika stosunek pracy - niezależnie od podstawy jego nawiązania - wygasa. Jest to konsekwencją obowiązku osobistego świadczenia pracy przez pracownika. Stosunek pracy wygasa z końcem dnia, w którym pracownik zmarł, nie zaś z chwilą - momentem jego śmierci.

Z dniem śmierci pracodawcy umowy o pracę z pracownikami wygasają, chyba, że pracownik zostaje przejęty przez nowego pracodawcę na podstawie art. 23 (1) Kodeksu pracy.

Przepisy rozdziału IIa Kodeksu pracy weszły w życie z dniem 1 maja 2004 r., z dniem przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Ich celem jest zapewnienie pracownikom kierowanym do pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej warunków zatrudnienia nie mniej korzystnych niż te, które gwarantują przepisy kodeksu pracy oraz inne akty prawne z zakresu prawa pracy.

Pomimo odrębności zarówno dotyczących sposobu świadczenia pracy, jak i miejsca jej wykonywania pracownikowi świadczącemu pracę w formie telepracy przysługują - tak jak pozostałym pracownikom - wszystkie prawa wynikające ze stosunku pracy, na przykład prawo do urlopu wypoczynkowego.

Nie tylko pracodawcy mogą wypowiadać umowy w trybie natychmiastowym. Również pracownicy, w przypadku naruszenia swoich praw, mają prawo do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia i do odszkodowania.

Mając na uwadze fakt, iż pracownik świadczący pracę w formie telepracy powinien być traktowany tak samo jak każdy inny pracownik, do zawarcia umowy o świadczenie telepracy, jej formy i treści należy stosować przepisy kodeksu pracy dotyczące wszystkich umów o pracę.

Zwolnienie pracownika bez zachowania okresu wypowiedzenia może wiązać się z roszczeniem pracownika bądź o przywrócenie do pracy, bądź o odszkodowanie.

Tak jak w przypadku wszystkich pracowników, tak i w odniesieniu do telepracowników pracodawca ma prawo kontrolować wykonywanie przez nich pracy. Kontrola ta, dotyczy nie tylko rezultatów pracy, ale także sposobu jej wykonywania.

W przeciwieństwie do rozwiązania umowy o pracę będącego efektem oświadczenia woli, wygaśnięcie takiej umowy następuje z mocy prawa, tzn. jest niejako „automatycznym” następstwem określonego w przepisach zdarzenia.

Pracownik bezprawnie zwolniony z pracy może domagać się albo przywrócenia do pracy, albo odszkodowania. Kodeks pracy wskazuje sytuacje, kiedy pierwsze roszczenie jest wyłączone.

Nie tylko pracownik ma prawo do odszkodowania w przypadku bezprawnego wypowiedzenia umowy o pracę. Również pracodawca, jeżeli uważa że wypowiedzenie umowy przez pracownika nie było zgodne z prawem, może żądać takiego odszkodowania.

W stosunku do telepracownika należy odpowiednio stosować przepisy określające obowiązki wszystkich pracowników. Analogicznie określając obowiązki pracodawcy względem telepracownika należy stosować odpowiednio przepisy prawa pracy odnoszące się do wszystkich pracodawców.

Praca może być wykonywana regularnie poza zakładem pracy, z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej. Takie wykonywanie obowiązków służbowych będzie się nazywać telepracą.

W terminie 3 miesięcy od dnia podjęcia pracy w formie telepracy, każda ze stron może wystąpić z wiążącym wnioskiem o zaprzestanie wykonywania pracy w formie telepracy i przywrócenie poprzednich warunków wykonywania pracy.

Poniższy artykuł dotyczy sytuacji, w której jedna ze stron umowy, dokonała wypowiedzenia umowy o pracę, a pracodawca w okresie biegu tego wypowiedzenia, kiedy umowa o pracę trwała nadal, rozwiązał ją bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów określających ten tryb rozwiązywania umów.

Omawiany artykuł wskazuje sytuacje, kiedy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia. Co więcej, są to sytuacje kiedy Kodeks pracy nie wymaga, aby wina leżała po stronie pracownika.

Omawiany artykuł wskazuje sytuacje, kiedy pracodawca może wypowiedzieć pracownikowi umowę bez zachowania okresu wypowiedzenia. Warunkiem koniecznym jest tutaj wina pracownika.

Zgodnie z omawianym artykułem, pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, wlicza się do okresu zatrudnienia okres pozostawania bez pracy, za który przyznano wynagrodzenie. Na podstawie fikcji prawnej uznaje się więc ten okres za czas wykonywania pracy.

Naruszające prawo wypowiedzenie umów terminowych (umowy na okres próbny, na czas określony czy na czas wykonania określonej pracy), w przeciwieństwie do wadliwego (nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy o wypowiadaniu umów o pracę) wypowiedzenia umowy na czas nie określony, nie daje podstaw do żądania uznania takiego wypowiedzenia za bezskuteczne czy przywrócenia do pracy – z wyjątkiem pewnych grup zawodowych w okresie ochronnym.

W myśl art. 49 zastosowanie krótszego okresu wypowiedzenia powoduje rozwiązanie stosunku pracy z upływem okresu wymaganego. Przez wymagany okres wypowiedzenia należy rozumieć okresy wypowiedzenia ustawowe i to zarówno w wymiarze podstawowym, jak i wymiarze zmodyfikowanym przez strony.

Wskutek odwołania pracownika od niezgodnego z prawem rozwiązania umowy, sąd może orzec o jego przywróceniu do pracy. Jednakże samo orzeczenie sądu nie powoduje, że dochodzi automatycznie do nawiązania na nowo przerwanego stosunku pracy.

Zgodnie z art. 45 Kodeksu pracy pracownik, który uważa, że wypowiedzenie mu umowy o pracę na czas nie określony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu tych umów, może domagać się przed sądem pracy orzeczenia o bezskuteczności wypowiedzenia lub odszkodowania.

Wynagrodzenie za godziny nadliczbowe (art. 151(1))

Praca w porze nocnej (art. 151(7))

Praca w godzinach nadliczbowych (art. 151)

Nadgodziny w dniu wolnym od pracy (art. 151(3))

Nadgodziny pracowników zarządzających (art. 151(4))

Jak się ustala systemy i rozkłady czasu pracy? (art. 150)

Ekwiwalent za nadgodziny (art. 151(6))

Dyżur (art. 151(5))

Dodatek za pracę w porze nocnej (art. 151(8))

Czas wolny za nadgodziny (art. 151(2))

Wypowiedzenie stosunku pracy a powołanie (art. 68(3))

Czy powołanie może być poprzedzone konkursem? (art. 68(1))

Czym jest stosunek pracy na podstawie powołania? (art. 68)

Odpowiednie stosowanie przepisów kodeksu pracy do powołania (art. 69)

Odprawa dla pracownika wybranego (art. 75)

Odwołanie ze stanowiska (art. 70)

Okres wypowiedzenia w przypadku powołania (art. 72)

Stosunek pracy na podstawie mianowania (art. 76)

Stosunek pracy na podstawie spółdzielczej umowy o pracę (art. 77)

Stosunek pracy na podstawie wyboru (art. 73)

Sytuacja odwołanego w okresie wypowiedzenia i po jego upływie (art. 71)

Termin i forma powołania (art. 68(2))

Urlop bezpłatny pracownika wybranego (art. 74)

Wysokość odszkodowania należnego pracodawcy (art. 61(2))

Wynagrodzenie w przypadku przywrócenia do pracy (art. 57)

Wpływ organizacji związkowej na charakter telepracy w zakładzie pracy (art. 67(6))

Warunki zatrudnienia pracownika skierowanego do pracy na terytorium Polski (art. 67(2))

Tymczasowe aresztowanie pracownika a stosunek pracy (art. 66)

Śmierć pracownika a stosunek pracy (art. 63 (1))

Śmierć pracodawcy a stosunek pracy (art. 63(2))

Skierowanie pracownika do pracy w Polsce (art. 67(1))

Równe traktowanie telepracownika (art. 67(15))

Rozwiązanie umowy o pracę przez pracownika bez wypowiedzenia (art. 55)

Uzgodnienie warunków wykonywania telepracy pomiędzy pracodawcą a pracownikiem (art. 67(7))

Roszczenia pracownika w przypadku rozwiązania umowy w trybie natychmiastowym (art. 56)

Kontrolowanie telepracownika (art. 67(14))

Kiedy wygasa umowa o pracę? (art. 63)

Kiedy pracownikowi przysługuje tylko odszkodowanie? (art. 59)

Kiedy pracodawcy przysługuje odszkodowanie? (art. 61(1))

Dodatkowe postanowienia umowne w przypadku telepracy (art. 67(11))

Czym jest telepraca i kim jest telepracownik? (art. 67(5))

Zaprzestanie wykonywania pracy w formie telepracy (art. 67(8))

Bezprawne rozwiązanie umowy w okresie wypowiedzenia (art. 60)

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia (art. 53)

Rozwiązanie umowy o pracę przez pracodawcę bez wypowiedzenia z winy pracownika (art. 52)

Kiedy okres pozostawania bez pracy wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia? (art. 51)

Roszczenia pracownika w przypadku wypowiedzenia umowy z naruszeniem przepisów prawa (art. 50)

Krótszy okres wypowiedzenia a wynagrodzenie (art. 49)

Odmowa przywrócenia pracownika do pracy (art. 48)

Wysokość odszkodowania przy nieuzasadnionym wypowiedzeniu umowy o pracę (art. 47(1))