Kodeks pracy

Urlop wychowawczy to bezpłatny urlop przeznaczony na opiekę nad dzieckiem do ukończenia przez nie czwartego roku życia.

Kobieta, która karmi dziecko piersią, a pracuje na pełnym etacie, ma prawo do dwóch półgodzinnych lub - w przypadku karmienia więcej niż jednego dziecka - do dwóch czterdziestopięciominutowych przerw na karmienie.

Omawiany artykuł zezwala pracownikowi przebywającemu na urlopie wychowawczym na podjęcie pracy zarobkowej u dotychczasowego czy innego pracodawcy lub na podjęcie innej działalności.

Pracownik przebywający na urlopie wychowawczym może z niego zrezygnować w dwojaki sposób. Po pierwsze na podstawie porozumienia pomiędzy pracodawcą a pracownikiem - jeśli zgodę na taką rezygnację wyrazi pracodawca. Po drugie pracownik może jednostronnie zrezygnować z dalszego przebywania na urlopie wychowawczym. Rezygnacja jest skuteczna, o ile pracownik zawiadomi pracodawcę o swoim zamiarze najpóźniej na 30 dni przed planowanym powrotem do pracy.

Kodeks pracy określa także sposób liczenia urlopu macierzyńskiego przy jego udzielaniu. Dotyczy tego omawiany przepis.

Dodatkowy urlop macierzyński jest urlopem fakultatywnym, przysługującym po wykorzystaniu obowiązkowego urlopu macierzyńskiego. Przysługuje pracownikowi od 1 stycznia 2010 r.

Omawiany przepis reguluje kwestie powrotu do pracy po skorzystaniu z urlopu macierzyńskiego lub urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.

Omawiany przepis nakłada na pracodawcę obowiązek uwzględnienia wniosku uprawnionego pracownika i obniżenie wymiaru czasu jego pracy, nie więcej jednak niż o połowę obowiązującego go wymiaru.

Dodatkowy urlop macierzyński jest urlopem fakultatywnym, przysługującym po wykorzystaniu obowiązkowego urlopu macierzyńskiego. Przysługuje pracownikowi od 1 stycznia 2010 r.

Szczególna ochrona przysługującą pracownikom młodocianym wyraża się nie tylko zakazem pracy w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej oraz 14 godzinną nocną przerwą w pracy, oraz krótszym czasem pracy, do którego wlicza się czas nauki, ale także koniecznością zagwarantowania im dłuższych urlopów wypoczynkowych niezbędnych do regeneracji sił.

W pewnych sytuacjach, gdy pracodawca prowadzi działalność w warunkach gdzie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia, przepisy prawa pracy wskazują pewne grupy osób, które nie mogą wykonywać pracy w tych warunkach. Jedną z tych kategorii pracowników są pracownicy młodociani.

Przepis artykułu 202 Kodeksu pracy określa maksymalny czas pracy młodocianych. Artykuł 203 wprowadza dodatkowe ograniczenia.

Kodeks pracy wprowadza pewne ograniczenia dla zatrudniania młodocianych, związane przede wszystkim z maksymalnym czasem pracy oraz obowiązkiem uczestniczenia w zajęciach szkolnych.

Przyjmując pracownika młodocianego do pracy należy go skierować na badania lekarskie, które powinny być przeprowadzone w godzinach pracy. Za ten okres pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Praca lekka to każda praca, która nie stwarza zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego oraz nie utrudnia młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego.

Pracodawcy nie mają obecnie żadnego wzorca, wedle którego mogą dokonywać kwalifikacji prac na lekkie i inne zgodnie ze wskazaniem zawartym w omawianym przepisie.

Fakultatywnym urlopem bezpłatnym jest także urlop udzielany przez pracodawcę z jego inicjatywy, jednak za zgodą pracownika wyrażoną na piśmie, w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy przez okres ustalony w zawartym w tej sprawie porozumieniu między zainteresowanymi pracodawcami.

Pracownikowi przysługuje zagwarantowane ustawowo prawo do corocznego, płatnego urlopu wypoczynkowego, którego wymiar jest jednak ograniczony. Pracownik może jednakże zwrócić się do pracodawcy o udzielenie mu urlopu dodatkowego - bezpłatnego, ponad wymiar urlopu wypoczynkowego.

Omawiany artykuł odsyła nas do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie udzielania urlopu wypoczynkowego.

Przyjmuje się, iż obowiązujący pracownika zatrudnionego na cały etat wymiar czasu pracy wynosi 8 godzin dziennie i 40 godzin w tygodniu. Przekroczenie tych limitów oznacza pracę w godzinach nadliczbowych, za które należy się wynagrodzenie bądź czas wolny.

Zgodnie z Kodeksem pracy, pora nocna obejmuje 8 godzin między godzinami 21.00 a 7.00. Inaczej kwestia ta jest uregulowana chociażby w Kodeksie karnym, gdzie pora nocna przypada na godziny pomiędzy 22.00 a 6.00 rano.

Praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych.

Pracownicy, których dotyczy zadaniowy system pracy, czyli pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy i kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych zakładu pracy, w razie konieczności mogą wykonywać pracę poza normalnymi godzinami pracy, bez prawa do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych.

Systemy, rozkłady czasu pracy i okresy rozliczeniowe powinny być przede wszystkim ustalane w układach zbiorowych pracy (ponadzakładowych lub zakładowych) lub w regulaminie pracy.

W przypadku rozwiązania stosunku pracy pracownikowi należy się nie tylko ekwiwalent za urlop, ale także ekwiwalent za przepracowane godziny nadliczbowe.

Pracodawca może zobowiązać pracownika do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. Mowa w takim wypadku oczywiście o dyżurze.

Pracującym w nocy jest pracownik, którego rozkład czasu pracy obejmuje w każdej dobie co najmniej 3 godziny pracy w porze nocnej ustalonej w układzie zbiorowym, regulaminie pracy czy w obwieszczeniu lub który w okresie rozliczeniowym pracuje w nocy co najmniej przez 1/4 obowiązującego go czasu pracy.

Co do zasady za nadgodziny pracownikowi należy się wynagrodzenie. Większość pracodawców woli jednak udzielać czasu wolnego w wymiarze nadgodzin. Takie rozwiązanie jest dopuszczalne przez Kodeks pracy.

Tylko pracownik, który został powołany na stanowisko w wyniku konkursu, ma prawo rozwiązać stosunek pracy z dotychczasowym pracodawcą przy zachowaniu skróconego okresu wypowiedzenia.

Co do zasady, powołanie na określone stanowisko jest czynnością władczą i z reguły z nikim nie konsultowaną. Kodeks pracy daje jednak możliwość przeprowadzenia konkursu przez powołaniem.

Stosunek pracy najczęściej nawiązuje się poprzez podpisanie umowy o pracę między pracodawcą a pracownikiem. Możliwe są jednak także inne podstawy jego powstania.

Stosunek pracy na podstawie powołania podlega w zasadzie przepisom, które regulują umowny stosunek pracy, czyli taki który powstał na podstawie umowy o pracę. Z pewnymi jednak wyjątkami.

Wybór stanowi podstawę nawiązania stosunku pracy, wówczas, gdy obowiązujące przepisy prawa lub statuty organizacji stanowią, że osoba wybrana na określone stanowisko ma obowiązek pozostawania w stosunku pracy.

Organem uprawnionym do odwołania pracownika z zajmowanego stanowiska jest organ, który go powołał, nawet gdy pracownik w okresie powołania świadczy pracę na rzecz innego podmiotu.

Odwołanie może nastąpić w każdym czasie. Organu odwołującego nie obowiązują, tak jak to jest przy wypowiadaniu umowy o pracę na czas nie określony, okresy usprawiedliwionej nieobecności w pracy, w czasie których nie można zgodnie z prawem dokonać wypowiedzenia, może być dokonane w każdym czasie, a więc także podczas usprawiedliwionej nieobecności w pracy.

Stosunek pracy na podstawie mianowania jest pozaumownym stosunkiem pracy regulowanym przepisami szczególnymi.

Szczególną cechą stosunku pracy na podstawie spółdzielczej umowy o pracę jest jego ścisłe powiązanie z członkostwem w danej spółdzielni.

Wybór stanowi podstawę nawiązania stosunku pracy, wówczas, gdy obowiązujące przepisy prawa lub statuty organizacji stanowią, że osoba wybrana na określone stanowisko ma obowiązek pozostawania w stosunku pracy.

Zgodnie z konstrukcją prawną odwołania równoznacznego z wypowiedzeniem umownego stosunku pracy pracownik może zostać pozbawiony stanowiska wcześniej niż upłynie okres wypowiedzenia.

Powołanie, jak każda inna forma powstania stosunku pracy, musi spełniać pewne określone prawem przesłanki, aby było ważne i zgodne z prawem.

Pracownik, który nawiązał stosunek pracy na podstawie wyboru, może zwrócić się na piśmie do dotychczasowego pracodawcy o udzielenie urlopu bezpłatnego. Urlop taki jest udzielany na zasadach określonych w Kodeksie pracy.

Sytuacja prawna pracodawcy, z którym pracownik z naruszeniem prawa rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia, bez uzasadnionej przyczyny, jest w zakresie wysokości odszkodowania zbliżona do sytuacji pracownika, który dochodzi odszkodowania na podstawie art. 58 Kodeksu pracy.

Jeśli pracownik podjął pracę wskutek orzeczenia sądu przywracającego go do pracy, wówczas przysługuje mu wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy.

Warunki stosowania telepracy przez pracodawcę określa się w porozumieniu zawieranym między pracodawcą i zakładową organizacją związkową, a w przypadku gdy u pracodawcy działa więcej niż jedna zakładowa organizacja związkowa – w porozumieniu między pracodawcą a tymi organizacjami.

Omawiany artykuł określa enumeratywnie warunki zatrudnienia, które dla pracowników skierowanych do pracy na terytorium Polski nie mogą być mniej korzystne niż te, które przewidują przepisy polskiego prawa pracy.

Upływ trzymiesięcznego okresu nieobecności pracownika w pracy z powodu tymczasowego aresztowania skutkuje wygaśnięciem nie tylko stosunku pracy zawartego na podstawie umowy, ale także powołania.

Z dniem śmierci pracownika stosunek pracy - niezależnie od podstawy jego nawiązania - wygasa. Jest to konsekwencją obowiązku osobistego świadczenia pracy przez pracownika. Stosunek pracy wygasa z końcem dnia, w którym pracownik zmarł, nie zaś z chwilą - momentem jego śmierci.

Z dniem śmierci pracodawcy umowy o pracę z pracownikami wygasają, chyba, że pracownik zostaje przejęty przez nowego pracodawcę na podstawie art. 23 (1) Kodeksu pracy.

Przepisy rozdziału IIa Kodeksu pracy weszły w życie z dniem 1 maja 2004 r., z dniem przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Ich celem jest zapewnienie pracownikom kierowanym do pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej warunków zatrudnienia nie mniej korzystnych niż te, które gwarantują przepisy kodeksu pracy oraz inne akty prawne z zakresu prawa pracy.

Rezygnacja z urlopu wychowawczego (art. 186(3))

Przerwy w pracy dla kobiety karmiącej piersią (art. 187)

Praca na urlopie wychowawczym (art. 186(2))

Powrót do pracy po zakończeniu urlopu wychowawczego (art. 186(4))

Podstawowe zasady udzielania urlopu macierzyńskiego (art. 183(1))

Dodatkowy urlop macierzyński dla pracownika – ojca (art. 182(2))

Powrót do pracy po urlopie macierzyńskim (art. 183(2))

Obniżenie wymiaru czasu pracy na urlopie wychowawczym (art. 186(7))

Dodatkowy urlop macierzyński (art. 182(1))

Urlop wypoczynkowy młodocianych (art. 205)

Zakaz zatrudniania młodocianych przy pracach wzbronionych (art. 204)

Dodatkowe zasady dotyczące czasu pracy młodocianych (art. 203)

Czas pracy młodocianego (art. 202)

Wstępne badania lekarskie młodocianego (art. 201)

Wymiar i rozkład czasu pracy młodocianego przy pracach lekkich (art. 200(2))

Zatrudnianie młodocianych przy pracach lekkich (art. 200(1))

Urlop bezpłatny a praca u innego pracodawcy (art. 174(1))

Urlop bezpłatny (art. 174)

Rozporządzenie w sprawie udzielania urlopu wypoczynkowego (art. 173)

Wynagrodzenie za godziny nadliczbowe (art. 151(1))

Praca w porze nocnej (art. 151(7))

Praca w godzinach nadliczbowych (art. 151)

Nadgodziny w dniu wolnym od pracy (art. 151(3))

Nadgodziny pracowników zarządzających (art. 151(4))

Jak się ustala systemy i rozkłady czasu pracy? (art. 150)

Ekwiwalent za nadgodziny (art. 151(6))

Dyżur (art. 151(5))

Dodatek za pracę w porze nocnej (art. 151(8))

Czas wolny za nadgodziny (art. 151(2))

Wypowiedzenie stosunku pracy a powołanie (art. 68(3))

Czy powołanie może być poprzedzone konkursem? (art. 68(1))

Czym jest stosunek pracy na podstawie powołania? (art. 68)

Odpowiednie stosowanie przepisów kodeksu pracy do powołania (art. 69)

Odprawa dla pracownika wybranego (art. 75)

Odwołanie ze stanowiska (art. 70)

Okres wypowiedzenia w przypadku powołania (art. 72)

Stosunek pracy na podstawie mianowania (art. 76)

Stosunek pracy na podstawie spółdzielczej umowy o pracę (art. 77)

Stosunek pracy na podstawie wyboru (art. 73)

Sytuacja odwołanego w okresie wypowiedzenia i po jego upływie (art. 71)

Termin i forma powołania (art. 68(2))

Urlop bezpłatny pracownika wybranego (art. 74)

Wysokość odszkodowania należnego pracodawcy (art. 61(2))

Wynagrodzenie w przypadku przywrócenia do pracy (art. 57)

Wpływ organizacji związkowej na charakter telepracy w zakładzie pracy (art. 67(6))

Warunki zatrudnienia pracownika skierowanego do pracy na terytorium Polski (art. 67(2))

Tymczasowe aresztowanie pracownika a stosunek pracy (art. 66)

Śmierć pracownika a stosunek pracy (art. 63 (1))

Śmierć pracodawcy a stosunek pracy (art. 63(2))

Skierowanie pracownika do pracy w Polsce (art. 67(1))