Tematy - Układy zbiorowe, Pracownik chroniony

Cztery lata przed emeryturą czyli przed osiągnięciem ustawowego wieku emerytalnego dającego możliwość złożenia wniosku o emeryturę, pracownik podlega ochronie przed zwolnieniem. Czy jednak bezwarunkowo? Czy każdy może być pewnym gwarancji pracy już do emerytury, aż przez cztery najbliższe lata?

Resort pracy a w tym Agnieszka Dziemianowicz-Bąk odpowiedzialni są zmiany w zbiorowym prawie pracy. Środowisko związkowców ale i pracodawców czekało od dawna na nowe regulacje. Według założeń już w 2025 r. mają wejść w życie zmiany w zakresie przepisów o układach zbiorowych pracy. Będą nowe zasady prowadzenia negocjacji przez pracodawców i związki zawodowe. Wreszcie z Kodeksu Pracy, który dotyczy przecież indywidualnego prawa pracy (relacji pracownik-pracodawca) będą usunięte, a wyodrębnione do innej, osobnej ustawy przepisy dotyczące układów zbiorowych pracy, tzw. UZP.

Układ zbiorowy pracy – czym jest? Kogo obowiązuje? Jak go wypowiedzieć?

Od 1 stycznia 2017 r. pracodawca zatrudniający co najmniej 20 i mniej niż 50 pracowników, nieobjętych układem zbiorowym pracy ustala warunki wynagradzania za pracę w regulaminie wynagradzania, jeżeli zakładowa organizacja związkowa wystąpi z wnioskiem o jego ustalenie. Pracodawca planujący modyfikacje zasad wynagradzania pracowników powinien dokonać zmiany regulaminu wynagradzania.

Dzięki stosowaniu układów zbiorowych, pracownicy mogą korzystać z dostosowanych do ich potrzeb warunków pracy. Układy zbiorowe (fr. Conventions Collectives) decydują we Francji o kształcie zatrudnienia w 98% przypadków.

Zdaniem pracodawców układy zbiorowe pracy powinny zastąpić w dużej mierze przepisy Kodeksu pracy. Kodeks miałby zawierać jedynie normy ogólne o charakterze ochronnym, a pozostałe kwestie regulowałyby układy zbiorowe.

Prawo dopuszcza dokonanie zmian w Zakładowym Układzie Zbiorowym Pracy. Można je wprowadzać jedynie poprzez przyjęcie przez strony układu Protokołu Dodatkowego. Co dzieje się w sytuacji, gdy jedna ze stron nie zgadza się na zawarcie Protokołu Dodatkowego?

Kodeks pracy obejmuje szczególną ochroną pewne kategorie pracowników i wprowadza wobec nich zakaz zwalniania. Jakie grupy pracowników podlegają szczególnej ochronie przed wypowiedzeniem?

Przepis art. 25 ustawy o związkach zawodowych przewiduje zwolnienie od pracy zawodowej w związku z pełnieniem funkcji związkowej poza zakładem pracy. W świetle tego unormowania pracownikowi powołanemu do pełnienia z wyboru funkcji związkowej poza zakładem pracy, jeżeli z wyboru wynika obowiązek wykonywania tej funkcji w charakterze pracownika (art. 25 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych), przysługuje - na wniosek organizacji związkowej - prawo do urlopu bezpłatnego.

Ochrona pracownika w wieku przedemerytalnym dotyczy zarówno wypowiedzenie warunków pracy i płacy, jak i samej umowy (zarówno okresowej, jak i bezterminowej).

Ustalenia w układzie zbiorowym pracy pozostawia się zupełnej swobodzie stron. Ustawodawca nie nakłada na zakład pracy obowiązku zawarcia układu zbiorowego pracy. Zawarcie układu zależy jedynie od woli pracodawcy i zakładowej organizacji związkowej. Czego mogą dotyczyć ich ustalenia?

Działacze związkowi należą do grona pracowników najsilniej chronionych przez prawo pracy. Pracodawca, u którego działa zakładowa organizacja związkowa, musi znać przywileje, jakimi ta grupa zatrudnionych się cieszy, oraz wiedzieć, jakie są granice ich ochrony.

Wypowiedzenie układu zbiorowego pracy jest jednym ze sposobów jego rozwiązania. Zachowanie jakiej procedury jest konieczne dla zgodnego z prawem wypowiedzenia układu zbiorowego pracy z zachowaniem 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia? Kiedy i w jaki sposób należy o tym poinformować Państwową Inspekcję Pracy? Jakie dokumenty muszą zostać sporządzone i podpisane przez strony? Czy należy podawać powody wypowiadania układu? O tym poniżej.

Zawieszenie układu zbiorowego pracy, a co za tym idzie również niektórych uprawnień pracowniczych przez pracodawcę, jest możliwe w ściśle określonych przypadkach. Uprawnienie to, ma na celu umożliwienie przeprowadzenia procesów niezbędnych dla poprawy kondycji finansowej zakładu pracy.

Pracownik jest chroniony przez prawo przed nieuzasadnionym lub bezprawnym wypowiedzeniem mu umowy o prace przez pracodawcę. Może on wystąpić ze swoim żądaniem do sądu pracy, ten zaś rozstrzyga w kwestii zasadności zwolnienia.

Związek zawodowy powstaje na mocy uchwały podjętej przez co najmniej 10 osób, która są uprawnione do tworzenia związków zawodowych. Każdy związek zawodowy podlega rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym. Jak jest procedura utworzenia związku zawodowego?

Układ zbiorowy pracy co do zasady wchodzi w życie z dniem zarejestrowania. Stronom układu przysługuje jednak uprawnienie do określenia innej daty, lecz nie może być to data poprzedzająca dzień rejestracji.

Układ zbiorowy pracy zawiera pracodawca z organizacją bądź organizacjami związkowymi. Połączenie i rozwiązanie organizacji zakładowych wpływa na zawarte układy zbiorowe pracy. Jak przekształcenia organizacyjne wypływają na obowiązywanie zakładowego układu zbiorowego pracy?

Układy zbiorowe pracy to dwustronne umowy zawierane przez partnerów społecznych. Kodeks pracy wyróżnia zakładowe i ponadzakładowe układy zbiorowe pracy zawierane odpowiednio pomiędzy pracodawcami i organizacjami pracodawców, a zakładowymi i ponadzakładowymi organizacjami związkowymi.

Kodeks pracy wyróżnia zakładowe układy zbiorowe pracy i ponadzakładowe układy zbiorowe pracy. Ponadzakładowy układ zbiorowy pracy zakładany jest przez właściwy statutowo organ ponadzakładowej organizacji związkowej oraz organ organizacji pracodawców.

Układy zbiorowe pracy można zmieniać. Dokonują tego strony układu za pomocą protokołów dodatkowych. Do protokołów należy stosować odpowiednio przepisy dotyczące układów.

Rozwiązanie układu zbiorowego pracy powoduje utratę jego mocy obowiązującej. Kodeks pracy wyróżnia 3 podstawowe rodzaje rozwiązania układu: zgodne oświadczenie stron, upływ okresu, na jaki został zawarty oraz upływ okresu wypowiedzenia.

Układy zbiorowe pracy są zupełnie dobrowolne. Zawierają je pracownicy reprezentowani przez zakładową bądź ponadzakładową organizację związkową oraz pracodawca bądź organizacja pracodawców. W celu ich zawarcia przeprowadza się rokowania.

Układ zbiorowy pracy zawiera reprezentacja pracowników z pracodawcą. Wyróżnia się zakładowy układ zbiorowy pracy oraz ponadzakładowy układ zbiorowy pracy. Układy określają zwykle warunki wynagradzania za pracę i przyznawanie innych świadczeń związanych z pracą.

Związki zawodowe jako organizacje pracowników pełnią przede wszystkim funkcje reprezentowania i obrony ich praw, interesów zawodowych i socjalnych.

Pracodawca przejmujący zakład pracy (lub jego część), w którym obowiązywał układ zbiorowy pracy ma obowiązek stosowania w odniesieniu do przejętych pracowników dotychczasowego układu. Zobowiązanie nałożone na nowego pracodawcę wygasa z upływem roku od dnia przejęcia zakładu pracy.

Odprawy przyznawane w związku z rozwiązaniem stosunku pracy mogą być różnicowane w porozumieniach pracodawców i związków zawodowych. Zróżnicowanie wysokości odpraw musi jednak być obiektywnie uzasadnione.

W związku z trudnościami ekonomicznymi na rynku pracy można zaobserwować tendencję firm do rozwiązywania układów zbiorowych pracy. Pracodawca, podejmując taką próbę, powinien liczyć się ze skutkami, jakie się z tym wiążą.

Jak pokazuje praktyka, przepisy ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych na tle różnych stanów faktycznych bywają niezwykle problematyczne. Każda ze stron, czy to związkowcy, czy to pracodawca stara się je interpretować z korzyścią dla siebie, co prowadzi w efekcie do wielu sporów.

Zgodnie z art. 203 § 1 Kodeksu spółek handlowych członkowie zarządu mogą być „w każdej chwili” odwołani uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Co w sytuacji, gdy członek zarządu był jednocześnie zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony? W praktyce zdarza się przecież, że członka zarządu łączy ze spółką podwójny węzeł prawny - stosunek organizacyjny wynikający z powołania, jak również stosunek pracy.

Organizator zakładu aktywności zawodowej przejmujący dotychczasowy zakład wchodzi w określone jego prawa i obowiązki. Na nowy podmiot nie przechodzi jednak automatycznie decyzja w sprawie przyznania statusu zakładu aktywności zawodowej.

Jesteśmy dużą firmą produkcyjną, zatrudniającą około 200 pracowników. W związku z ciężką sytuacją finansową jesteśmy zmuszeni do rozwiązania umów o pracę z częścią pracowników. W stosunku do pozostałych pracowników planujemy zmianę ich warunków wynagradzania (zmniejszenie wynagrodzenia zasadniczego). W chwili obecnej 5 naszych pracownic jest w ciąży, zaś 18 pracowników osiągnęło wiek przedemerytalny. Czy pracownikom podlegającym szczególnej ochronie możemy zmienić na ich niekorzyść warunki wynagradzania? Jeżeli tak, to czy dodatek wyrównawczy możemy wypłacać im przez 6 miesięcy?

Związek zawodowy może powołać przedstawiciela do pełnienia funkcji związkowej, np. negocjowania układu zbiorowego pracy. Wówczas delegatowi, na wniosek organizacji, na czas niezbędny do wykonania zadania przysługuje prawo do urlopu bezpłatnego.

Pracownicy młodociani nabywają prawo do urlopu wypoczynkowego na innych zasadach niż pozostali pracownicy. Odmienne regulacje wiążą się ze szczególną ochroną tej grupy pracowników.

Zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych jest funduszem tworzonym co do zasady przez pracodawców prowadzących zakład pracy chronionej. Jednak, jak się okazuje, utrata statusu zpchr nie musi oznaczać likwidacji przez pracodawcę zfron.

Pracownik zatrudniony przez co najmniej 6 miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie 4. roku życia. Pracownik taki może również skorzystać z innego rozwiązania ułatwiającego godzenie obowiązków rodzicielskich i zawodowych – może złożyć wniosek o zmniejszenie wymiaru czasu pracy (maksymalnie do 1/2 etatu) w okresie, w którym mógłby korzystać z urlopu wychowawczego. Pracodawca jest zobowiązany uwzględnić wniosek pracownika.

Pracownik, który złożył wniosek o obniżenie wymiaru etatu w związku z uzyskaniem prawa do urlopu wychowawczego, podlega ochronie przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy o pracę.

Pracodawca, który zamierza zwolnić chronionego działacza związkowego z pracy, musi uzyskać zgodę zarządu zakładowej organizacji związkowej na rozwiązanie z nim umowy o pracę. Pracodawcy często decydują się na zwolnienie działacza bez uzyskania tej zgody. Nie każdy jednak zwolniony bezprawnie związkowiec będzie mógł liczyć na przywrócenie do pracy lub na odszkodowanie.

Jedna z naszych pracownic otrzymała 3-miesięczne wypowiedzenie umowy o pracę, które upłynęło 31 maja 2012 r. Trzy tygodnie po rozwiązaniu umowy pracownica przedłożyła zwolnienie lekarskie i zaświadczenie potwierdzające, że jest w drugim miesiącu ciąży. Oba dokumenty zostały wystawione z bieżącą datą. Przywróciliśmy pracownicę do pracy, ale czy za okres tych 3 tygodni mamy obowiązek wypłacić jej wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy?

Decyzję w sprawie przyznania statusu zakładu pracy chronionej (ZPCHR) wydaje właściwy miejscowo wojewoda. Decyzja administracyjna w tym zakresie zostaje wydana po uprzednim stwierdzeniu, iż pracodawca spełnił wymagane warunki określone w art. 28 ustawy o rehabilitacji.

Pracodawca nie może obniżyć wynagrodzenia pracownikowi, któremu brakuje maksymalnie 4 lata do uzyskania emerytury. Zakaz ten nie ma jednak charakteru absolutnego. Pracodawca może tego dokonać np. w sytuacji, gdy wprowadzenie nowych zasad wynagradzania dotyczy ogółu pracowników.

Aby pracodawca uzyskał status zakładu pracy chronionej musi spełnić kilka warunków. Przede wszystkim musi utrzymać odpowiedni wskaźnik zatrudnienia, obiekty i pomieszczenia użytkowane przez zakład pracy powinny odpowiadać przepisom BHP oraz uwzględniać potrzeby osób niepełnosprawnych w zakresie przystosowania stanowisk pracy, pomieszczeń higieniczno-sanitarnych i ciągów komunikacyjnych oraz powinny spełniać wymagania dostępności do nich. Poza tym pracodawca musi zapewnić doraźną i specjalistyczną opiekę medyczną, poradnictwo i usługi rehabilitacyjne oraz utworzyć i prowadzić zakładowy funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych.

Nie wolno wypowiedzieć umowy pracownikowi, któremu brakuje do osiągnięcia wieku emerytalnego nie więcej niż 4 lata. Nie oznacza to jednak, że pracodawca nie może zwolnić tego pracownika w innym trybie, np. dyscyplinarnie.

W rokowaniach dotyczących zawarcia układu zbiorowego pracy musi brać udział co najmniej jedna reprezentatywna organizacja związkowa. Za taką uważa się m.in. organizację będącą członkiem reprezentacyjnej ponadzakładowej organizacji związkowej.

Przewidziany w art. 39 Kodeksu pracy zakaz wypowiedzenia umowy o pracę nie dotyczy umowy o pracę zawartej na czas określony, która uległaby rozwiązaniu z upływem okresu jej trwania przed osiągnięciem przez pracownika wieku emerytalnego umożliwiającego mu uzyskanie prawa do emerytury (wyrok Sądu Najwyższego z 27 lipca 2011 r., II PK 20/11).

Nasz zakład z powodu utracenia płynności finansowej złożył wniosek o ogłoszenie upadłości. Postępowanie upadłościowe zostało zakończone. Zatrudniamy 2 pracownice, które są obecnie w ciąży (jedna w drugim miesiącu ciąży, a druga w piątym miesiącu). Poinformowaliśmy je, że nie ma możliwości zaoferowania im innego stanowiska pracy. Czy pracownice z powodu rozwiązania umowy o pracę zostaną bez świadczeń przed i po urodzeniu dzieci?

Jednym z uprawnień pracowniczych jest wolność zrzeszania się w związkach zawodowych. Niektóre podmioty są w tej wolności ograniczone, np. funkcjonariusze ABW, którzy nie mogą tworzyć związków zawodowych.

Naszemu pracownikowi udzieliliśmy urlopu bezpłatnego na czas kadencji posła i na 3 miesiące po jej zakończeniu. Pracownik nie został ponownie wybrany do parlamentu, a stanowisko, które zajmował, zostało zlikwidowane. Czy w takiej sytuacji musimy przyjąć go do pracy po urlopie bezpłatnym? Czy przysługuje mu ochrona przed zwolnieniem z pracy?

Układy zbiorowe, Pracownik chroniony

Ochrona przedemerytalna przed zwolnieniem z pracy: kto korzysta, od kiedy, jak długo, jakie są wyjątki

7 ważnych zmian od 2025 r. Nowe prawo układów zbiorowych od 2025: nowe zasady negocjacji pracodawców i związków zawodowych. Kodeks pracy będzie krótszy, bez przepisów o UZP!

Układ zbiorowy pracy – kogo obowiązuje?

Modyfikacja zasad wynagradzania pracowników

Układy zbiorowe we Francji

Układy zbiorowe zamiast przepisów Kodeksu pracy

Dokonanie zmian w zakładowym układzie zbiorowym pracy

Szczególna ochrona przed wypowiedzeniem

Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy działacza związkowego wykonującego funkcje poza zakładem pracy

Ochrona pracownika w wieku przedemerytalnym

Ustalenia stron w układzie zbiorowym pracy

Granice ochrony związkowca

Wypowiedzenie układu zbiorowego pracy

Zawieszenie układu zbiorowego pracy

Uprawnienia pracownika w związku z bezprawnym wypowiedzeniem

Związek zawodowy – utworzenie

Układ zbiorowy pracy – wejście w życie

Układ zbiorowy pracy - połączenie i rozwiązanie organizacji zakładowych

Układy zbiorowe pracy – podstawowe informacje

Ponadzakładowy układ zbiorowy pracy – strony

Układ zbiorowy pracy – protokoły dodatkowe

Układ zbiorowy pracy - rozwiązanie

Układ zbiorowy pracy - rokowania

Układ zbiorowy pracy

Związki zawodowe – funkcje

Dotychczasowy układ zbiorowy pracy

Odprawy można różnicować

Skutki wypowiedzenia lub rozwiązania układu pracy

Nieprzedstawienie informacji o stanie liczebnym związku przez organizację związkową

Roszczenia odwołanego członka zarządu wynikające ze stosunku pracy

Przekazanie prowadzenia zakładu aktywności zawodowej

Jak zmniejszyć wynagrodzenie pracownikom chronionym

Przedstawiciele związku zawodowego

Urlop pracownika młodocianego

ZFRON po utracie statusu zakładu pracy chronionej

Obniżony wymiar czasu pracy - ochrona przed zwolnieniem

Ochrona przed zwolnieniem przy obniżonym wymiarze czasu pracy

Kiedy działacz związkowy może być zwolniony z pracy bez zgody zarządu organizacji związkowej

Kiedy pracownicy w ciąży przysługuje wynagrodzenie za pozostawanie bez pracy

Obowiązek utrzymania zatrudnienia pracowników - przejęcie zakładu pracy chronionej

Pracownik w wieku przedemerytalnym - kiedy można zmienić warunki zatrudnienia

Zmiana warunków zatrudniania pracowników w wieku przedemerytalnym

Zmiana wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych dla ZPChr od 1 lipca 2012 r.

Kiedy można rozwiązać umowę z pracownikiem w wieku przedemerytalnym

Uprawnienia reprezentatywnych organizacji związkowych

Wypowiedzenie umowy pracownikowi w wieku przedemerytalnym

Czy ogłoszenie upadłości firmy pozbawia pracownicę w ciąży prawa do świadczeń

Kto nie może zakładać związków zawodowych

Czy byłego posła trzeba przyjąć do pracy, jeżeli jego stanowisko zostało zlikwidowane

Jak uniknąć błędów przy współpracy ze związkami zawodowymi