Dokonanie zmian w zakładowym układzie zbiorowym pracy

Krzysztof Sosnowski, prawnik

Autopromocja

Zmiany w Zakładowym Układzie Zbiorowym Pracy

Strony Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy (dalej ZUZP lub Układ) nie są zobowiązane do zachowania zawartego Układu w niezmiennej treści. Pamiętać należy jednak, iż dokonanie zmian w ZUZP możliwe jest wyłącznie poprzez przyjęcie Protokołu Dodatkowego przez strony układu. W przypadku wprowadzania zmian do ZUZP w drodze Protokołu Dodatkowego, zgodnie z dyspozycją art. 241⁹ § 2  Kodeksu pracy (k.p.)., konieczna jest współpraca wszystkich stron, które zawarły układ. Oznacza to, iż wprowadzane zmiany muszą być zaakceptowane przez wszystkie strony układu.

Ustalenia stron w układzie zbiorowym pracy

Wypowiedzenie układu zbiorowego pracy

Wyjątki

Art.  241⁹ k.p. przewiduje dwa wyjątki od tej zasady. Pierwszy dotyczy wyłącznie możliwości wstąpienia w prawa i obowiązki strony nowych Związków Zawodowych, za zgodą dotychczasowych stron układu, które dotąd nie były stroną układu, a także nie są Związkami reprezentatywnymi w rozumieniu art. 241¹⁷ § 1 k.p. „Reprezentatywną organizacją związkową jest ponadzakładowa organizacja związkowa:

1. reprezentatywna w rozumieniu ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego lub
2. zrzeszająca co najmniej 10% ogółu pracowników objętych zakresem działania statutu, nie mniej jednak niż dziesięć tysięcy pracowników, lub
3. zrzeszająca największą liczbę pracowników, dla których ma być zawarty określony układ ponadzakładowy.”

lub art. 24125a § 1 k.p „Reprezentatywną zakładową organizacją związkową jest organizacja związkowa:

1. będąca jednostką organizacyjną albo organizacją członkowską ponadzakładowej organizacji związkowej uznanej za reprezentatywną na podstawie art. 24117 § 1 pkt 1, pod warunkiem, że zrzesza ona co najmniej 7% pracowników zatrudnionych u pracodawcy, lub
2. zrzeszająca co najmniej 10% pracowników zatrudnionych u pracodawcy.”

Porozmawiaj o tym na FORUM

Zawieszenie układu zbiorowego pracy

Drugi wyjątek dopuszcza możliwość wstąpienia w prawa i obowiązki strony Związku, który wcześniej nie był stroną, bez konieczności uzyskiwania zgody pozostałych stron w przypadku, gdy stał się Związkiem  reprezentatywnym w rozumieniu art. 241¹⁷ k.p. lub art. 241^25a § 1 k.p. wyłącznie w wyniku złożenia stronom układu stosownego oświadczenia o wstąpieniu w prawa i obowiązki strony. Z Kodeksu pracy można także wywieść możliwości podpisania Protokołu Dodatkowego przez mniejszą ilość sygnatariuszy w sytuacji, gdy podczas okresu obowiązywania ZUZP jeden ze Związków Zawodowych przestał istnieć bądź połączył się z innym działającym u Pracodawcy związkiem zawodowym. Nie istnieje natomiast możliwość wyłączenia jednego z sygnatariuszy układu nawet przy porozumieniu pozostałych stron ZUZP.

Autopromocja

Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych

Sprawdź

Zawarcie nowego ZUZP

W przypadku zawierania nowego ZUZP w celu wprowadzenia zmian, konieczne jest, aby pracodawca zgodnie z art. 241² k.p. powiadomił każdą organizację związkową reprezentującą pracowników, dla których ma być zawarty układ, w celu wspólnego prowadzenia rokowań przez wszystkie organizacje związkowe. Nie ma znaczenia, czy są to organizacje reprezentatywne w rozumieniu art. 241¹⁷ k.p., art. 241^25a § 1 k.p., czy też nie. Oznacza to, iż nie ma możliwości wykluczenia istniejącego Związku z procesu rokowań prowadzącego do zawarcia układu. W przypadku jednak, gdy organizacja związkowa nie zgłosi się do procesu rokowań we wskazanym okresie zgodnie z art. 241²⁵ § 2  k.p., nie krótszym niż 30 dni od dnia zgłoszenia inicjatywy zawarcia układu do prowadzenia rokowań uprawnione są organizacje, które zgłosiły swoją gotowość we wskazanym terminie. Do przystąpienia do rokowań w trakcie ich trwania uprawnione są zgodnie z art. 241²⁵ § 4  k.p.  wyłącznie nowo utworzone organizacje związkowe. W związku z czym w razie nieprzystąpienia do rokowań związku zawodowego, który wcześniej nie wyraził zgody na zawarcie Protokołu Dodatkowego, wyłącza go z procesu zawierania nowego ZUZP. W wyniku tego nie będzie miał możliwości uniemożliwienia zawarcia nowego ZUZP.

Kiedy przepisy prawa pracy nie działają na korzyść pracownika?

Podkreślić należy jednak, iż samo uczestniczenie w rokowaniach niereprezentatywnego związku nie oznacza konieczności zawarcia układu także przez ten związek. Takie stanowisko należy niewątpliwie uznać za zasadne, gdyż zapobiega blokowaniu przez małe organizacje związkowe procesu rokowań, bądź uniemożliwieniu zawarcia ZUZP. Pamiętać jednak należy, iż takie działanie można uznać za dopuszczalne wyłącznie w sytuacjach spornych oraz w stosunku do organizacji nieposiadających dużej siły negocjacyjnej. Niedopuszczenie do podpisania ZUZP jednej z organizacji związkowych lub podpisanie układu, pomimo negatywnego stanowiska tego związku, może doprowadzić do wszczęcia sporu zbiorowego przez jeden ze związków, co nie będzie korzystne dla pozostałych stron rokowań. Z tego powodu wskazana możliwość powinna być rozpatrywana jako ostateczność, a pozostali sygnatariusze powinni w pełni wspierać się w podjętych działaniach.

Podstawa prawna:

• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 4 kwietnia 2001 roku w sprawie trybu postępowania w sprawie rejestracji układów zbiorowych pracy, prowadzenia rejestru układów i akt rejestrowych oraz wzorów klauzul rejestracyjnych i kart rejestrowych (Dz.U. z 2001 Nr 34, poz. 408)
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 Nr 21, poz. 94 z późn. zm.)