REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Układ zbiorowy pracy

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Układ zbiorowy pracy. /Fot. Fotolia
Układ zbiorowy pracy. /Fot. Fotolia
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Układ zbiorowy pracy zawiera reprezentacja pracowników z pracodawcą. Wyróżnia się zakładowy układ zbiorowy pracy oraz ponadzakładowy układ zbiorowy pracy. Układy określają zwykle warunki wynagradzania za pracę i przyznawanie innych świadczeń związanych z pracą.

Układ zbiorowy pracy został uregulowany w Kodeksie pracy w dziale jedenastym i należy do źródeł prawa pracy. Stronami układu zbiorowego pracy są pracownicy reprezentowani przez zakładową bądź ponadzakładową organizację związkową oraz pracodawca bądź organizacja pracodawców.

REKLAMA

Autopromocja

Zasięg obowiązywania

Co istotne, układ zawiera się dla wszystkich pracowników zatrudnionych przez pracodawców objętych jego postanowieniami. Strony układu mogą jednak postanowić inaczej. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 3 marca 2005 r. (I PK 191/04) porozumienie o zawieszeniu stosowania układu zbiorowego pracy zawiera się dla wszystkich pracowników objętych tym układem, chyba, że strony wyraźnie wyłączą z jego zakresu jednoznacznie określoną grupę pracowników (art. 24127 w związku z art. 239 § 1 i art. 2419 § 1 zdanie drugie Kodeksu pracy).

Należy zwrócić uwagę na fakt, iż układem zbiorowym pracy mogą być objęte osoby świadczące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy oraz emeryci i renciści.

Zobacz serwis: Inne formy zatrudnienia

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Wyłączenie podmiotowe

Kodeksu pracy w art. 239 § 3 zawiera wyłączenie podmiotowe, w związku z którym układu zbiorowego pracy nie zawiera się dla:

  1. członków korpusu służby cywilnej,
  2. pracowników urzędów państwowych zatrudnionych na podstawie mianowania i powołania,
  3. pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie wyboru, mianowania i powołania w:
    1. urzędach marszałkowskich,
    2. starostwach powiatowych,
    3. urzędach gminy,
    4. biurach (ich odpowiednikach) związków jednostek samorządu terytorialnego,
    5. biurach (ich odpowiednikach) jednostek administracyjnych jednostek samorządu terytorialnego,
  4. sędziów i prokuratorów.

Treść układu

Układ określa:

  • warunki, jakim powinna odpowiadać treść stosunku pracy,
  • wzajemne zobowiązania stron układu (także dotyczące stosowania układu i przestrzegania jego postanowień),
  • inne sprawy, które nie zostały uregulowane w przepisach prawa pracy w sposób bezwzględnie obowiązujący.

Najczęściej układy zbiorowe pracy regulują w sposób kompleksowy warunki wynagradzania za pracę i przyznawanie innych świadczeń związanych z pracą.

WAŻNE!

Należy mieć na uwadze, że układ nie może naruszać praw osób trzecich.

Zobacz również: Forum Kadry

Postanowienia korzystne dla pracowników

REKLAMA

Postanowienia układu zbiorowego pracy nie mogą być mniej korzystne niż przepisy Kodeksu pracy, innych ustaw i aktów wykonawczych. Co więcej, gdyby obejmował pracowników ponadzakładowy układ zbiorowy pracy, również w stosunku do jego postanowień zakładowy układ zbiorowy pracy nie może być mniej korzystny. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 1999 r. (I PKN 438/99) postanowienia układu zbiorowego pracy zmieniające na korzyść pracowników zasady szczególnej ochrony przed rozwiązaniem stosunku pracy są ważne (prawnie skuteczne).

„Korzystność" postanowienia zakładowego prawa pracy, przy uwzględnieniu swoistego bilansu zysków i strat dla pracownika, niekoniecznie musi polegać na przyznaniu dodatkowych lub wyższych świadczeń niż gwarantowane przez przepisy powszechnie obowiązujące. Może też sprowadzać się do powstrzymywania pracodawcy z realizacją jego roszczeń wobec pracownika (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2011 r., sygn. akt II PK 187/10).

Na podstawie art. 24113 Kodeksu pracy korzystniejsze postanowienia układu zastępują z mocy prawa wynikające z dotychczasowych przepisów prawa pracy warunki umowy o pracę lub innego aktu stanowiącego podstawę nawiązania stosunku pracy. Dochodzi do tego z dniem wejścia w życie układu.

Natomiast postanowienia układu, które są mniej korzystne dla pracowników, wprowadza się w drodze wypowiedzenia dotychczasowych warunków umowy o pracę lub innego aktu stanowiącego podstawę nawiązania stosunku pracy. Należy podkreślić, że przy wypowiedzeniu dotychczasowych warunków umowy o pracę lub innego aktu stanowiącego podstawę nawiązania stosunku pracy nie mają zastosowania przepisy ograniczające dopuszczalność wypowiadania warunków takiej umowy lub aktu.

Wątpliwości

Gdyby co do treści układu powstały wątpliwości, wyjaśniają je wspólnie jego strony. Wspólnie poczynione wyjaśnienia wiążą także strony, które zawarły porozumienie o stosowaniu tego układu. Udostępnia się je stronom porozumienia.

Zobacz: Dotychczasowy układ zbiorowy pracy

Zawarcie układu

Wystąpić z inicjatywą zawarcia układu zakładowego może pracodawca oraz każda zakładowa organizacja związkowa. Zawarcie układu zbiorowego pracy następuje w drodze rokowań prowadzonych w dobrej wierze i z poszanowaniem słusznych interesów drugiej strony. Zawiera się je w formie pisemnej zarówno na czas określony, jak i na czas nieokreślony. Należy ustalić w nim zakres jego obowiązywania oraz wskazać siedziby stron układu. W przypadku zbliżania się terminu końcowego (układ zawarty na czas określony) istnieje możliwość przedłużenia obowiązywania układu bądź uznania, że został zawarty na czas nieokreślony.

Rejestracja i wejście w życie

Każdy zawarty układ zbiorowy pracy podlega wpisowi do rejestru. Układ wchodzi w życie w terminie w nim określonym. Nie może być to jednak termin wcześniejszy niż dzień zarejestrowania. W związku z tym pracodawca ma obowiązek:

  1. zawiadomić pracowników o wejściu układu w życie, o zmianach dotyczących układu oraz o wypowiedzeniu i rozwiązaniu układu,
  2. dostarczyć zakładowej organizacji związkowej niezbędną liczbę egzemplarzy układu,
  3. na żądanie pracownika udostępnić do wglądu tekst układu i wyjaśnić jego treść.

Zobacz: Rejestracja układu zbiorowego pracy

Zmiany

Zmiany do układu wprowadza się za pomocą protokołów dodatkowych, do których stosuje się przepisy dotyczące układu. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2008 r. (I PZP 12/07) zmiana postanowień zakładowego układu zbiorowego pracy może nastąpić tylko w trybie przewidzianym w ustawie, nawet gdy układ ten przewiduje możliwość uchylenia zasad wypłacania świadczenia płacowego na skutek niezadowalającej sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa.

Rozwiązanie

Rozwiązanie układu zbiorowego pracy może nastąpić:

  • na podstawie zgodnego oświadczenia stron,
  • z upływem okresu, na który został zawarty,
  • z upływem okresu wypowiedzenia dokonanego przez jedną ze stron.

Zobacz: Samodzielne odstąpienie od postanowień układu zbiorowego

REKLAMA

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 marca 2011 r. (II PK 107/10) stwierdził, że rozwiązanie się układu zbiorowego pracy z upływem okresu, na jaki był zawarty (art. 2417 § 1 pkt 2 Kodeksu pracy), nie oznacza, że automatycznie przestają obowiązywać korzystniejsze warunki umowy o pracę wynikające z rozwiązanego układu, które z mocy prawa zostały objęte treścią tej umowy (art. 24113 § 1 Kodeksu pracy).

Podobnie jak zawarcia układu zbiorowego pracy oświadczenia stron o rozwiązaniu układu oraz wypowiedzenia układu należy dokonać w formie pisemnej. Warto zaznaczyć, że wypowiedzieć układ możne jedna i druga strona w każdym momencie jego obowiązywania. Co do zasady okres wypowiedzenia obejmuje 3 miesiące kalendarzowe, strony mogą jednak postanowić inaczej.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 Nr 21, poz. 94 z późn. zm.)

Zapisz się na newsletter
Kodeks pracy, urlopy, wynagrodzenia, świadczenia pracownicze. Bądź na bieżąco ze zmianami z zakresu prawa pracy. Zapisz się na nasz newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Zetki chcą pracować z sensem, w dobrej atmosferze i za dużą kasę

Dla pokolenia Z zaangażowanie w pracę naprawdę ma znaczenie. Z kolei 40 procent młodych mówi, że bardzo się stara w codziennych obowiązkach, a kolejne 42 procent twierdzi, że nie zawsze wszystko wychodzi im idealnie. 57 proc. młodych wskazuje pieniądze jako kluczowy czynnik wyboru pracodawcy i motywacji. Ale to nie wystarczy.

Ksiądz: 6000 zł, biskup: 10000 zł, a zakonnica ...300 zł? Zarobki i emerytury duchownych 2025

Jak wyglądają finanse duchowieństwa w Polsce? Najnowsze dane pokazują, że zarobki i świadczenia kapłanów oraz sióstr zakonnych są bardzo zróżnicowane. Prześwietlamy ich miesięczne dochody i zasady przyznawania emerytur, ujawniając pełen obraz finansowy osób duchownych.

Zaufanie pracowników: jaką jest dla firmy wartością, co zrobić by ją budować

Stwierdzenie, że zaufanie pracowników zwiększa wyniki firmy, nie budzi kontrowersji. Firmy radzą sobie lepiej, gdy ich pracownicy im ufają. Czy można jednak przeliczyć zaufanie na konkretny wynik finansowy?

Czy będą zmiany dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności?

Osoby niepełnosprawne ruchowo w stopniu umiarkowanym czują się dyskryminowane. Z tego powodu do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej skierowano kilka ważnych pytań. Wątpliwości na temat ewentualnych zmian w obowiązujących przepisach rozwiewa Pełnomocnik Rządu do spraw Osób Niepełnosprawnych Łukasz Krasoń.

REKLAMA

Czas pracy kadry zarządzającej (kierownicy, dyrektorzy i inni). Czy wszyscy menadżerowie nie mają prawa do nadgodzin? Co wynika z kodeksu pracy i orzecznictwa?

Czas pracy kadry zarządzającej w Polsce podlega szczególnym regulacjom prawnym, które różnią się od zasad obowiązujących pracowników wykonujących zadania operacyjne. Przepisy kodeksu pracy wskazują możliwość wyłączenia menadżerów pełniących funkcje kierownicze z norm dotyczących limitów czasu pracy i rozliczania nadgodzin. W praktyce pojawiają się liczne pytania, jak te zasady stosować, a orzecznictwo sądowe dostarcza cennych wskazówek.

Od 19 czerwca 2025 r. kolosalne podwyżki dla tych pracowników. Rozporządzenie w mocy, po nowemu zarabiają do 23 000 zł a dodatki do 3 400 zł

W wielu tekstach skupiamy się na podwyżkach dla pracowników samorządowych, dla pracowników w budżetówce, w tym nauczycieli, policjantów czy w służbie zdrowia, a warto też pamiętać o innych grupach zawodowych, może bardziej niszowych, ale jednak istniejących od dawna na polskim rynku pracy. Już od 19 czerwca 2025 r. kolosalne podwyżki dla tych pracowników. Rozporządzenie jest w mocy i po nowemu pracownicy zarabiają do 23 000 zł a dodatki do wynagrodzenia to nawet do 3 400 zł. Dla wielu takie stawki to tylko marzenie.

Niedoszacowane ryzyko w branży budowlanej. Blisko 3,5 tys. wypadków w 2024 r.

W branży budowlanej co roku dochodzi do tysięcy wypadków – w 2024 r. odnotowano 3442 zdarzenia, 78 osób zginęło, a 57 zostało ciężko rannych (dane GUS). Choć główną przyczyną jest błąd ludzki, finansową odpowiedzialność ponoszą pracodawcy. Dzięki rozszerzonej polisie OC możliwe jest przeniesienie roszczeń na ubezpieczyciela, jednak pośrednicy ubezpieczeniowi ostrzegają: firmy często zaniżają sumy gwarancyjne i bagatelizują ryzyko.

Wakacyjna praca nastolatków 2025 [Co mówią przepisy i na co muszą uważać rodzice oraz pracodawcy]

Sezon letni to czas, gdy młodzież chętnie podejmuje się pierwszych zawodowych wyzwań. Jednak zanim nastolatek trafi do pracy w gastronomii, biurze czy przy zbiorach owoców, warto upewnić się, że jego zatrudnienie jest zgodne z prawem. Eksperci Job Impulse przypominają, że przepisy jasno określają, kto, kiedy i w jakich warunkach może pracować w czasie wakacji.

REKLAMA

Dodatkowa praca: co teraz motywuje do szukania drugiego etatu lub innej możliwości dorobienia

Powody podejmowania dodatkowej pracy nie zawsze mają wymiar dochodowy. Owszem, najwięcej osób szuka pracy na drugi etat, bo nie wystarcza im pieniędzy na utrzymanie. Jednak wśród motywów znajdują się zgoła inne, na przykład chęć zdobycia dodatkowych doświadczeń zawodowych.

Pracujesz na własnym laptopie? Co to oznacza dla ciebie i dla twojego pracodawcy

Jeszcze kilka lat temu strategia Bring Your Own Device - BYOD, polegająca na tym, że pracownik wykonuje swoje zadania na prywatnym komputerze, laptopie lub telefonie, była postrzegana jako nowoczesne podejście do organizacji pracy. Cyberzagrożenia w ostatnim czasie zasadniczo zmieniają tę optykę.

REKLAMA