Układ zbiorowy pracy

Układ zbiorowy pracy został uregulowany w Kodeksie pracy w dziale jedenastym i należy do źródeł prawa pracy. Stronami układu zbiorowego pracy są pracownicy reprezentowani przez zakładową bądź ponadzakładową organizację związkową oraz pracodawca bądź organizacja pracodawców.

Zasięg obowiązywania

Co istotne, układ zawiera się dla wszystkich pracowników zatrudnionych przez pracodawców objętych jego postanowieniami. Strony układu mogą jednak postanowić inaczej. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 3 marca 2005 r. (I PK 191/04) porozumienie o zawieszeniu stosowania układu zbiorowego pracy zawiera się dla wszystkich pracowników objętych tym układem, chyba, że strony wyraźnie wyłączą z jego zakresu jednoznacznie określoną grupę pracowników (art. 241²⁷ w związku z art. 239 § 1 i art. 241⁹ § 1 zdanie drugie Kodeksu pracy).

Należy zwrócić uwagę na fakt, iż układem zbiorowym pracy mogą być objęte osoby świadczące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy oraz emeryci i renciści.

Zobacz serwis: Inne formy zatrudnienia

Wyłączenie podmiotowe

Kodeksu pracy w art. 239 § 3 zawiera wyłączenie podmiotowe, w związku z którym układu zbiorowego pracy nie zawiera się dla:

1. członków korpusu służby cywilnej,
2. pracowników urzędów państwowych zatrudnionych na podstawie mianowania i powołania,
3. pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie wyboru, mianowania i powołania w:
   1. urzędach marszałkowskich,
   2. starostwach powiatowych,
   3. urzędach gminy,
   4. biurach (ich odpowiednikach) związków jednostek samorządu terytorialnego,
   5. biurach (ich odpowiednikach) jednostek administracyjnych jednostek samorządu terytorialnego,
4. sędziów i prokuratorów.

Treść układu

Układ określa:

• warunki, jakim powinna odpowiadać treść stosunku pracy,
• wzajemne zobowiązania stron układu (także dotyczące stosowania układu i przestrzegania jego postanowień),
• inne sprawy, które nie zostały uregulowane w przepisach prawa pracy w sposób bezwzględnie obowiązujący.

Najczęściej układy zbiorowe pracy regulują w sposób kompleksowy warunki wynagradzania za pracę i przyznawanie innych świadczeń związanych z pracą.

WAŻNE!

Należy mieć na uwadze, że układ nie może naruszać praw osób trzecich.

Zobacz również: Forum Kadry

Postanowienia korzystne dla pracowników

Postanowienia układu zbiorowego pracy nie mogą być mniej korzystne niż przepisy Kodeksu pracy, innych ustaw i aktów wykonawczych. Co więcej, gdyby obejmował pracowników ponadzakładowy układ zbiorowy pracy, również w stosunku do jego postanowień zakładowy układ zbiorowy pracy nie może być mniej korzystny. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 1999 r. (I PKN 438/99) postanowienia układu zbiorowego pracy zmieniające na korzyść pracowników zasady szczególnej ochrony przed rozwiązaniem stosunku pracy są ważne (prawnie skuteczne).