Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy działacza związkowego wykonującego funkcje poza zakładem pracy

Grzegorz Trejgel - radca prawny w Kancelarii Prawa Pracy „Wojewódka i Wspólnicy” Sp. k.

Powyższe oznacza po pierwsze, iż z tych uprawnień może skorzystać jedynie pracownik zatrudniony w określonym zakładzie pracy. Jeśli chodzi o prawo do urlopu bezpłatnego to prawo to przysługuje jedynie takiemu pracownikowi, który został wybrany do pełnienia określonej funkcji w związku zawodowym i z wyboru tego wynika obowiązek świadczenia pracy. W tym przypadku chodzi jedynie o nawiązanie stosunku pracy z wyboru w wewnętrznych strukturach organizacji związkowej. Podstawą takiego wyboru i nawiązania stosunku pracy jest statut związku zawodowego, jego wewnętrzne uchwały, postanowienia statutowych władz związku  lub normy zwyczajowe. Przy czym istotne jest aby w momencie wyboru, działacz związkowy posiadał świadomość obowiązku realizowania zadań wynikających z powierzonej funkcji w ramach zatrudnienia wynikającego ze stosunku pracy. (tak też Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2004 r., sygn. akt: I PK 599/03).

Takie rozumienie art. 25 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych potwierdza treść § 1 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 czerwca 1996 r. w sprawie trybu udzielania urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy pracownikom pełniącym z wyboru funkcje w związkach zawodowych oraz zakresu uprawnień przysługujących pracownikom w czasie urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy, który stanowi, iż  z wnioskiem o udzielenie urlopu bezpłatnego w celu pełnienia z wyboru funkcji związkowej poza zakładem pracy, jeżeli z wyboru wynika obowiązek wykonywania tej funkcji w charakterze pracownika, może wystąpić do pracodawcy organizacja związkowa, w której pracownik ma pełnić daną funkcję.

Granice ochrony związkowca

Wzmiankowane rozporządzenie reguluje tryb udzielania zwolnienia od pracy zawodowej na okres pełnienia funkcji poza zakładem pracy. Zgodnie z § 1 ust. 1 z wnioskiem może wystąpić jedynie ta organizacja związkowa, w której pracownik ma pełnić daną funkcję, co oznacza, iż z takim wnioskiem występuje określony szczebel organizacji związkowej a nie zakładowa organizacja związkowa działająca u pracodawcy. Przepisy ustawy o związkach zawodowych ani rozporządzenia nie wskazują o jaką organizację chodzi. W konsekwencji może być to każda organizacja pozazakładowa funkcjonują w określonej strukturze związku zawodowego. Z wnioskiem należy wystąpić w ciągu 14 dni przed proponowanym terminem rozpoczęcia urlopu bezpłatnego, wskazując okres, na jaki ma być on udzielony (§ 1 ust. 2 rozporządzenia w sprawie trybu…). Pracodawca ma obowiązek udzielić urlopu bezpłatnego na okres wskazany przez organizację związkową – tj. okres udzielenia mandatu z którego wynika obowiązek świadczenia pracy na rzecz związku zawodowego z wyboru. Przy czym udzielenie urlopu bezpłatnego w innym terminie może nastąpić jedynie z ważnych przyczyn, na podstawie porozumienia pracodawcy z organizacją związkową (§ 1 ust. 3 rozporządzenia w sprawie trybu…). Pracodawca nie ma możliwości odwołania takiego pracownika z urlopu. Zarówno odmowa udzielenia urlopu jak i odwołanie z niego pracownika należy potraktować jako utrudnianie wykonywania działalności związkowej podlegające odpowiedzialności karnej na podstawie art. 35 ust. 1  pkt 2) ustawy o związkach zawodowych.