Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy działacza związkowego wykonującego funkcje poza zakładem pracy
REKLAMA
REKLAMA
Grzegorz Trejgel - radca prawny w Kancelarii Prawa Pracy „Wojewódka i Wspólnicy” Sp. k.
REKLAMA
Powyższe oznacza po pierwsze, iż z tych uprawnień może skorzystać jedynie pracownik zatrudniony w określonym zakładzie pracy. Jeśli chodzi o prawo do urlopu bezpłatnego to prawo to przysługuje jedynie takiemu pracownikowi, który został wybrany do pełnienia określonej funkcji w związku zawodowym i z wyboru tego wynika obowiązek świadczenia pracy. W tym przypadku chodzi jedynie o nawiązanie stosunku pracy z wyboru w wewnętrznych strukturach organizacji związkowej. Podstawą takiego wyboru i nawiązania stosunku pracy jest statut związku zawodowego, jego wewnętrzne uchwały, postanowienia statutowych władz związku lub normy zwyczajowe. Przy czym istotne jest aby w momencie wyboru, działacz związkowy posiadał świadomość obowiązku realizowania zadań wynikających z powierzonej funkcji w ramach zatrudnienia wynikającego ze stosunku pracy. (tak też Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2004 r., sygn. akt: I PK 599/03).
Takie rozumienie art. 25 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych potwierdza treść § 1 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 czerwca 1996 r. w sprawie trybu udzielania urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy pracownikom pełniącym z wyboru funkcje w związkach zawodowych oraz zakresu uprawnień przysługujących pracownikom w czasie urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy, który stanowi, iż z wnioskiem o udzielenie urlopu bezpłatnego w celu pełnienia z wyboru funkcji związkowej poza zakładem pracy, jeżeli z wyboru wynika obowiązek wykonywania tej funkcji w charakterze pracownika, może wystąpić do pracodawcy organizacja związkowa, w której pracownik ma pełnić daną funkcję.
REKLAMA
Wzmiankowane rozporządzenie reguluje tryb udzielania zwolnienia od pracy zawodowej na okres pełnienia funkcji poza zakładem pracy. Zgodnie z § 1 ust. 1 z wnioskiem może wystąpić jedynie ta organizacja związkowa, w której pracownik ma pełnić daną funkcję, co oznacza, iż z takim wnioskiem występuje określony szczebel organizacji związkowej a nie zakładowa organizacja związkowa działająca u pracodawcy. Przepisy ustawy o związkach zawodowych ani rozporządzenia nie wskazują o jaką organizację chodzi. W konsekwencji może być to każda organizacja pozazakładowa funkcjonują w określonej strukturze związku zawodowego. Z wnioskiem należy wystąpić w ciągu 14 dni przed proponowanym terminem rozpoczęcia urlopu bezpłatnego, wskazując okres, na jaki ma być on udzielony (§ 1 ust. 2 rozporządzenia w sprawie trybu…). Pracodawca ma obowiązek udzielić urlopu bezpłatnego na okres wskazany przez organizację związkową – tj. okres udzielenia mandatu z którego wynika obowiązek świadczenia pracy na rzecz związku zawodowego z wyboru. Przy czym udzielenie urlopu bezpłatnego w innym terminie może nastąpić jedynie z ważnych przyczyn, na podstawie porozumienia pracodawcy z organizacją związkową (§ 1 ust. 3 rozporządzenia w sprawie trybu…). Pracodawca nie ma możliwości odwołania takiego pracownika z urlopu. Zarówno odmowa udzielenia urlopu jak i odwołanie z niego pracownika należy potraktować jako utrudnianie wykonywania działalności związkowej podlegające odpowiedzialności karnej na podstawie art. 35 ust. 1 pkt 2) ustawy o związkach zawodowych.
Ponadto pracownik może domagać się przed Sądem pracy zobowiązania pracodawcy do udzielenia zwolnienia (podobnie wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 1996 r., sygn. kat: I PRN 37/96).
Przepisy nie wskazują w jakiej formie powinien być taki wniosek złożony, jednakże dla celów dowodowych powinien być złożony na piśmie. Ponadto zgodnie z art. 25 ust. 11 ustawy o związkach zawodowych pracownikowi, który po urlopie bezpłatnym stawi się do pracy w przewidzianym terminie okres urlopu bezpłatnego wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Natomiast w okresie trwania urlopu bezpłatnego pracownik zachowuje prawo do umundurowania oraz do korzystania z lokalu mieszkalnego lub innego pomieszczenia mieszkalnego, zajmowanego przed urlopem bezpłatnym, jeżeli pracodawca jest uprawniony do określania warunków zajmowania przez pracowników takiego lokalu lub pomieszczenia oraz zachowuje prawo do świadczeń wynikających z tytułu zatrudnienia u pracodawcy udzielającego zwolnienia, zgodnie z przepisami określającymi zasady przyznawania takich świadczeń (§ 3, § 8 rozporządzenia w sprawie trybu…).
W przypadku wygaśnięcia mandatu zgodnie z § 2 rozporządzenia w sprawie trybu… organizacja związkowa, na której wniosek pracownikowi udzielono urlopu bezpłatnego, powinna niezwłocznie zawiadomić pracodawcę o wygaśnięciu mandatu pracownika. Wtedy stosuje się odpowiednio przepis art. 74 Kodeksu pracy, który stanowi że pracownik pozostający w związku z wyborem na urlopie bezpłatnym ma prawo powrotu do pracy u pracodawcy, który zatrudniał go w chwili wyboru, na stanowisko równorzędne pod względem wynagrodzenia z poprzednio zajmowanym, jeżeli zgłosi swój powrót w ciągu 7 dni od rozwiązania stosunku pracy z wyboru. Niedotrzymanie tego warunku powoduje wygaśnięcie stosunku pracy, chyba że nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika. Ponadto należy podnieść, iż niezależnie od obowiązku organizacji związkowej pracownik ma obowiązek w terminie 7 dni od wygaśnięcia mandatu skutkującego rozwiązaniem stosunku pracy w strukturze związku zawodowego zgłosić swój powrót do pracy. Zaniechanie tego obowiązku będzie skutkowało wygaśnięciem stosunku pracy u pracodawcy (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 kwietnia 2002 r., sygn. akt: I PKN 233/01). Taka sytuacja ma miejsce w przypadku gdy działacz związkowy nie został wybrany do pełnienia funkcji na koleją kadencję. Jeżeli doszło do ponownego wyboru nie jest konieczne zgłaszanie gotowości do pracy w terminie 7 dni od wygaśnięcia poprzedniego mandatu i można żądać udzielenia urlopu bezpłatnego na następny okres. Jednakże organizacja związkowa ma obowiązek poinformować pracodawcę w odpowiednim wyprzedzeniem o wyborze pracownika (tak też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2004 r., sygn. akt: I PK 599/03). Z ostrożności powinien być to termin 14 dni przed rozpoczęciem kolejnej kadencji z uwagi na to, że zazwyczaj wybory do władz związku odbywają się wcześniej jeszcze w trakcie trwania poprzednich kadencji działaczy związkowych.
Czy zwolnienie byłego prezesa zarządu musi być konsultowane ze związkami
Stan prawny: 24 lipca 2014 roku
Podstawa prawna: ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 czerwca 1996 r. w sprawie trybu udzielania urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy pracownikom pełniącym z wyboru funkcje w związkach zawodowych oraz zakresu uprawnień przysługujących pracownikom w czasie urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy
REKLAMA
REKLAMA
© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.
- Czytaj artykuły
- Rozwiązuj testy
- Zdobądź certyfikat