Tematy - Prawa pracownika - INFOR.PL

Powszechnie przyjmuje się, że umowa o pracę na czas nieokreślony jest najlepszą z umów o pracę, jakie mogą łączyć pracownika z pracodawcą. Nie zawsze jednak takie stwierdzenie będzie prawdziwe, wszystko zależy od sytuacji konkretnego pracownika.

Kodeks pracy dopuszcza sytuację, w której cały zakład pracy przechodzi na innego właściciela, ale dotychczasowe stosunki pracy pozostają bez zmian. Na czym dokładnie polega takie rozwiązanie?

Przedawnienie roszczeń polega na tym, że po upływie pewnego określonego przepisem prawa terminu, nie można już dochodzić swoich roszczeń przed sądem bądź innym organem.

Artykuł 129 Kodeksu pracy stanowi, że czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nie przekraczającym 4 miesięcy. Czy taki okres rozliczeniowy zawsze będzie wynosił 4 miesiące?

Definicja podróży służbowej znajduje się w art. 77 (5) kodeksu pracy. Zgodnie z tym przepisem za podróż służbową uważa się wykonywanie, na polecenie pracodawcy, pracy (zadań służbowych) poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy albo poza stałym miejscem świadczenia pracy.

Za szkodę powstałą w mieniu, które zostało powierzone z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się, pracownik może w pewnych okolicznościach odpowiadać w pełnej wysokości, ale może się także od takiej odpowiedzialności uwolnić.

Zgoda pracownika poszerza przedmiotowy zakres możliwości dokonywania przez pracodawcę potrąceń należności z tytułu wynagrodzenia pracowniczego.

Zgodnie z Kodeksem pracy, pracodawca ma obowiązek wypłacać pracownikowi wynagrodzenie w miejscu, terminie i czasie określonych w regulaminie pracy lub w innych przepisach prawa pracy. Zasadniczo wynagrodzenie powinno być wypłacane do rąk pracownika. Istnieje jednak możliwość jego przekazywanie na konto bankowe.

Co do zasady wypłata wynagrodzenia jest dokonywana w formie pieniężnej. Przepisy prawa umożliwiają jednak pewne odstępstwa od tej zasady.

Kodeks pracy daje pracownikowi i pracodawcy pewną dowolność w zawieraniu umów, określając jedynie podstawowe jej elementy. Jednym z takich elementów jest rodzaj umowy. Jakie są konsekwencje jego niewskazania?

Zgodnie z Kodeksem pracy, w przypadku, gdy pracownik powraca do dotychczasowego pracodawcy w ciągu tego samego roku kalendarzowego, po trwającym co najmniej miesiąc okresie nieobecności, jego urlop podlega proporcjonalnemu skróceniu.

Pracownik w okresie urlopu wypoczynkowego nie pozostaje w dyspozycji pracodawcy i może swobodnie korzystać z przysługującego mu czasu wolnego. Jednak nawet wówczas pracodawcy przysługują wobec niego pewne uprawnienia. Są one ściśle określone przepisami prawa.

Pracownik powinien korzystać z urlopu wypoczynkowego w terminie określonym w planie urlopów, zaś obowiązkiem pracodawcy jest udzielenie urlopu w tym terminie. Termin urlopu wypoczynkowego ustalony w planie urlopów można zmienić jedynie w szczególnych okolicznościach.

Pracownik ma prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Prawo to zostało zagwarantowane w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Czy zatem może zrzec się prawa do urlopu?

Do skutecznego nałożenia kary porządkowej na pracownika niezbędne jest jego pisemne zawiadomienie, zaś odpis zawiadomienia o nałożeniu kary jest umieszczany w aktach osobowych pracownika. Pracownik musi być w tym piśmie poinformowany o prawie zgłoszenia sprzeciwu i terminie do jego wniesienia. Obowiązku tego nie może zastąpić informacja ustna.

Do zasadniczych obowiązków pracodawcy należy równe traktowanie pracowników oraz osób ubiegających się o zatrudnienie. Pracodawca naruszający powyższe prawa powinien spodziewać się poniesienia poważnych konsekwencji.

Kodeks pracy stanowi, że ilekroć jest w nim mowa o prawie pracy, to należy przez to rozumieć przepisy tego kodeksu oraz m.in. przepisy innych ustaw. Trzeba pamiętać, że kodeks pracy jest również ustawą i w hierarchii źródeł prawa zajmuje zasadniczo takie samo miejsce jak inne ustawy regulujące prawo pracy. Jakie konsekwencje mogą z tego wynikać dla pracownika?

Wymiar i norma czasu pracy nie są identycznymi określeniami. Norma czasu pracy to maksymalna liczba godzin do przepracowania przez pracownika zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Natomiast wymiar czasu pracy to liczba godzin pracy do przepracowania przez pracownika w ciągu doby i okresu rozliczeniowego. Wymienione różnice mogą tym samym wpływać na sytuację pracownika.

Zgodnie z art. 11 Kodeksu pracy, stanowiącym jedną z podstawowych zasad prawa pracy, pracodawca jest obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika.

Artykuł 141 kodeksu pracy umożliwia pracodawcy wprowadzenie przerwy na spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych. Maksymalna jej długość to 60 minut.

Pracodawca może zobowiązać pracownika do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. Taka sytuacja określana jest mianem dyżuru. Jakie są obowiązki i prawa związane z dyżurem?

Jestem zatrudniona w systemie skróconego tygodnia pracy, przy czym pracuję od poniedziałku do wtorku w godzinach od 11 do 21, w środy od 12 do 22, a w czwartki od 14-24. Czy w związku z powyższym jestem zatrudniona w porze nocnej i czy przysługują mi jakieś dodatkowe świadczenia? Jak wygląda sprawa nadgodzin w moim przypadku?

Nawiązanie stosunku pracy rodzi po stronie pracownika obowiązek wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Czy istnieje zatem sytuacja kiedy pracownik może zostać zwolniony z tego obowiązku?

Prawo do natychmiastowego rozwiązania umowy o pracę (czyli bez wypowiedzenia) przysługuje pracownikowi w dwóch przypadkach.

Z chwilą śmierci pracownika stosunek pracy wygasa, co jest oczywistą konsekwencją jednej z cech tego stosunku, polegającej na tym, iż świadczenie pracownika ma charakter osobisty - praca nie może być wykonywana przez inną osobę.

Zgodnie z zasadą Prawa Pracy, z dniem śmierci pracodawcy umowy o pracę z pracownikami wygasają, chyba, że pracownik zostaje przejęty przez nowego pracodawcę na podstawie art. 23 (1) Kodeksu pracy.

Przyczynami usprawiedliwiającymi nieobecność pracownika w pracy są zdarzenia i okoliczności określone przepisami prawa pracy, które uniemożliwiają stawienie się pracownika do pracy i jej świadczenie, a także inne przypadki niemożności wykonywania pracy wskazane przez pracownika i uznane przez pracodawcę za usprawiedliwiające nieobecność w pracy.

W prawie pracy dopuszczalne jest zawarcie przedwstępnej umowy o pracę na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym.

Kodeks pracy daje pracodawcy i pracownikowi dużą swobodę w kształtowaniu stosunku pracy. Są jednak pewne obowiązkowe postanowienia umowy, których brak powoduje określone negatywne konsekwencje.

Obecnie zatrudniam 15 osób. Z uwagi na charakter i rodzaj zawartych z moimi kontrahentami umów, korzystniej byłoby dla mnie wypłacać wynagrodzenie raz na dwa miesiące, w takich bowiem okresach sam otrzymuję swoje pieniądze. Czy jednak nie będę w ten sposób łamał przepisów prawa pracy?

Kodeks pracy wyraża ogólną zasadę, że wynagrodzenie należy się pracownikowi za wykonaną pracę lub przepracowany okres, zazwyczaj z dołu. Są jednak sytuacje, kiedy pracownik nie świadczy pracy a pracodawca i tak zobowiązany jest do zapłaty wynagrodzenia.

W pojęciu wynagrodzenia mieszczą się wszelkie świadczenia należne od pracodawcy pracownikowi za świadczoną przez niego pracę. Wynagrodzenie jest ustalane w pieniądzu, ale nie wyklucza to świadczeń w naturze ustalanych na ogół jako uzupełnienie wynagrodzenia w pieniądzu.

Pracodawca jest zobowiązany do przesunięcia kobiety ciężarnej na inne stanowisko, jeśli wykonuje ona pracę zabronioną lub też jeśli przedłożyła zaświadczenie lekarskie, że ze względu na ciążę nie powinna wykonywać dotychczasowej pracy.

Zaświadczenie o stanie ciąży może być wydane przez każdego lekarza. Nie ma w tym zakresie żadnych uwarunkowań formalnych.

Od 1 stycznia 2010 r. pracownik – ojciec ma prawo do urlopu ojcowskiego, który może wykorzystać do osiągnięcia przez dziecko maksymalnie 12 roku życia.

Artykuł 181 Kodeksu pracy ma duże znaczenie praktyczne w sytuacji, gdy dziecko po porodzie wymaga opieki szpitalnej. Gwarantuje on matce prawo do przerwania urlopu macierzyńskiego na czas pobytu dziecka w szpitalu.

Przepis ten gwarantuje pracownicy, w razie zgonu urodzonego przez nią dziecka przed upływem 8 tygodni życia, prawo do urlopu macierzyńskiego w wymiarze nie dłuższym niż 8 tygodni po porodzie i nie krótszym niż 7 dni, bez względu na to, w którym tygodniu urlopu macierzyńskiego nastąpił zgon.

Urlop wychowawczy jest bezpłatnym urlopem, udzielanym na wniosek pracownika, w celu sprawowania osobistej opieki nad małym dzieckiem w wieku do lat 4. Może on zostać udzielony zarówno matce, jak i ojcu dziecka lub jego opiekunom.

Kobieta, która karmi dziecko piersią, a pracuje na pełnym etacie, ma prawo do dwóch półgodzinnych lub - w przypadku karmienia więcej niż jednego dziecka - do dwóch czterdziestopięciominutowych przerw na karmienie.

Pracownik przebywający na urlopie wychowawczym może z niego zrezygnować w dwojaki sposób. Po pierwsze na podstawie porozumienia pomiędzy pracodawcą a pracownikiem - jeśli zgodę na taką rezygnację wyrazi pracodawca. Po drugie pracownik może jednostronnie zrezygnować z dalszego przebywania na urlopie wychowawczym. Rezygnacja jest skuteczna, o ile pracownik zawiadomi pracodawcę o swoim zamiarze najpóźniej na 30 dni przed planowanym powrotem do pracy.

Pracodawcy nie mają obecnie żadnego wzorca, wedle którego mogą dokonywać kwalifikacji prac na lekkie i inne zgodnie ze wskazaniem zawartym w omawianym przepisie.

W pomieszczeniach pracy powinna być zapewniona wymiana powietrza wynikająca z potrzeb użytkowych i funkcji tych pomieszczeń, bilansu ciepła i wilgotności oraz zanieczyszczeń stałych i gazowych.

Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest dbanie o zdrowie swoich pracowników. Tak sformułowany obowiązek daje pracownikom pewne uprawnienia.

Każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Art. 15 kodeksu pracy, wyrażający jedną z podstawowych zasad prawa pracy, nakłada na pracodawcę bezwzględny obowiązek zapewniania pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.

Pracującym w nocy jest pracownik, którego rozkład czasu pracy obejmuje w każdej dobie co najmniej 3 godziny pracy w porze nocnej ustalonej w układzie zbiorowym, regulaminie pracy czy w obwieszczeniu lub który w okresie rozliczeniowym pracuje w nocy co najmniej przez 1/4 obowiązującego go czasu pracy.

W czasie urlopu bezpłatnego trwa nadal stosunek pracy, zaś pracownik korzysta ze szczególnej ochrony - pracodawca nie może dokonać wypowiedzenia umowy o pracę ani też wypowiedzenia zmieniającego.

Pracownik przebywający na urlopie wychowawczym może z niego zrezygnować w dwojaki sposób. Po pierwsze na podstawie porozumienia pomiędzy pracodawcą a pracownikiem - jeśli zgodę na taką rezygnację wyrazi pracodawca. Wówczas pracownik może zrezygnować z urlopu w dowolnym czasie.

Zgodnie z przepisami kodeksu pracy urlop wypoczynkowy ma być udzielany w wymiarze godzinowym, odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu.

Zasadą jest wykorzystanie urlopu w naturze. Przepisy prawa ściśle określają sytuacje, w których pracodawca może wypłacić pracownikowi ekwiwalent za urlop. W momencie ustania stosunku pracy prawo do urlopu w naturze przekształca się w roszczenie o zapłatę ekwiwalentu za niewykorzystany urlop.

Prawa pracownika

Umowa o pracę na czas nieokreślony – wady i zalety

Na czym polega przejście zakładu pracy na innego pracodawcę?

Kiedy następuje przedawnienie w prawie pracy?

Kiedy przysługuje urlop szkoleniowy?

Podstawowy okres rozliczeniowy pracodawcy z pracownikiem

Podróż służbowa a czas pracy

Kiedy pracownik uwolni się od odpowiedzialności za powierzone mienie?

Zgoda pracownika na dokonywanie potrąceń z wynagrodzenia

Sposoby wypłaty wynagrodzenia pracowniczego

Forma wypłaty wynagrodzenia pracowniczego

Sytuacja pracownika gdy nie oznaczono rodzaju umowy

Co z urlopem pracownika powracającego do pracy po długiej nieobecności?

Kiedy można odwołać pracownika z urlopu wypoczynkowego?

Przesunięcie urlopu - kilka wskazówek

Czy pracownik może zrzec się prawa do urlopu?

Czy pracownikowi przysługuje prawo sprzeciwu wobec kary porządkowej?

Jakie konsekwencje grożą pracodawcy za naruszenie zakazu dyskryminacji?

Czy wszyscy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę podlegają Kodeksowi pracy?

Czym się różni norma od wymiaru czasu pracy?

Kiedy pracodawca narusza dobra osobiste pracownika?

Czy można wprowadzić godzinną przerwę w pracy?

Jakie są obowiązki i prawa związane z dyżurem pracownika?

Praca nocna w systemie skróconego tygodnia pracy - porada

Czy można zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy?

Kiedy pracownik może rozwiązać umowę ze skutkiem natychmiastowym?

Kto wstępuje w prawa pracownika po jego śmierci

Śmierć pracodawcy a kontynuacja stosunku pracy

Jak usprawiedliwiać nieobecności w pracy?

Na czym polega umowa przedwstępna?

Kiedy pracodawca nie określił rodzaju umowy

Czy można wypłacać wynagrodzenie raz na dwa miesiące?

Czy wynagrodzenie przysługuje tylko za pracę wykonaną?

Jakie są rodzaje wynagrodzenia?

Przeniesienie pracownicy w ciąży do innej pracy (art. 179)

Stwierdzenie ciąży (art. 185)

Urlop ojcowski (art. 182(3))

Urodzenie dziecka wymagającego opieki szpitalnej (art. 181)

Urodzenie martwego dziecka (art. 180(1))

Urlop wychowawczy (art. 186)

Przerwy w pracy dla kobiety karmiącej piersią (art. 187)

Powrót do pracy po zakończeniu urlopu wychowawczego (art. 186(4))

Zatrudnianie młodocianych przy pracach lekkich (art. 200(1))

Wymiana powietrza w pomieszczeniach pracy

Obowiązki pracodawcy związane z ochroną zdrowia

Obowiązek zapewnienia bezpiecznych warunków pracy

Dodatek za pracę w porze nocnej (art. 151(8))

Czy urlop bezpłatny wlicza się do okresu zatrudnienia?

Powrót do pracy po zakończeniu urlopu wychowawczego

Urlop w systemie równoważnego czasu pracy

Ustalanie ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy