Tematy - Odpowiedzialność pracodawcy, Orzecznictwo SN - INFOR.PL

Pracodawca może wykonywać czynności kontrolne czy wydawać polecenia swoim pracownikom, nie narażając się na sprawę sądową o mobbing. Wystarczy, aby użyte przez niego argumenty były rzeczowe i przekazane w sposób spokojny i jasny.

Pracodawca odpowiada za dopuszczenie pracownika bez prawidłowego orzeczenia lekarskiego do pracy tylko wówczas, gdy wie, że badanie przeprowadzono nieprawidłowo, a nieprawidłowości te są widoczne (wyrok Sądu Najwyższego z 8 czerwca 2010 r., I PK 29/10).

Istotą mobbingu jest długotrwała przemoc psychiczna mająca na celu poniżenie pracownika i doprowadzająca najczęściej do rozwiązania stosunku pracy. Aby uniknąć odpowiedzialności za skutki mobbingu, pracodawca powinien eliminować praktyki o takim charakterze w ramach prowadzenia prewencji antymobbingowej.

Wydatkowanie środków funduszu socjalnego zgodnie z przepisami ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych oraz postanowieniami regulaminu funduszu, ale bez porozumienia ze związkami zawodowymi nie jest naruszeniem ustawy o zfśs. Pracodawca nie ma więc obowiązku zwrotu wydatkowanych środków do funduszu (wyrok Sądu Najwyższego z 11 maja 2010 r., II PK 234/09).

Podczas kontroli w zakresie czasu pracy, pracodawca powinien udostępnić inspektorowi pracy niezbędną dokumentację związaną ze stosunkiem pracy.

Pracodawca nie może ustalać miejsca pracy jako pewnego obszaru pracownikom innym niż pracownicy „mobilni”, np. handlowcy, serwisanci.

Likwidacja pracodawcy oznacza zakończenie kadencji społecznych inspektorów pracy. Jeżeli byli inspektorzy zostaną przejęci przez nowego pracodawcę, wówczas przez rok od daty zakończenia kadencji ich stosunek pracy u nowego pracodawcy pozostaje pod szczególną ochroną (wyrok Sądu Najwyższego z 16 marca 2010 r., II PK 191/09).

Dokonywanie przez pracodawcę potrąceń z wynagrodzenia, bez zgody pracownika, należności innych niż wskazane w Kodeksie pracy jest wykroczeniem i podlega karze grzywny.

Uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia chorobowego wyklucza możliwość dochodzenia od pracodawcy wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy spowodowanego bezprawnym rozwiązaniem stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 7 stycznia 2010 r., II PK 164/09).

Świadectwo pracy ma charakter informacyjny i stanowi jedynie oświadczenie wiedzy pracodawcy. Jest to dokument pozbawiony elementów ocennych i stwierdza jedynie określone prawem okoliczności faktyczne, np. liczbę wykorzystanych dni urlopu wypoczynkowego.

Polskie Normy nie są przepisami bhp, tj. przepisami prawa pracy. Nie można jednak organom administracji stawiać zarzutu naruszenia prawa przez odwołanie się do Polskiej Normy, która w sposób optymalny zapewnia realizację spoczywającego na pracodawcy obowiązku stworzenia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.(Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 6 maja 2008 r., sygn. akt I OSK 785/07)

Dodatkowy ryczałt, przyznany przez pracodawcę społecznemu inspektorowi pracy, powinien być traktowany jak normalne wynagrodzenie. W razie potrzeby pracownik może spierać się o nie przed sądem powszechnym - stwierdził w uchwale Sąd Najwyższy.

Otrzymanie przez pracownika odprawy z tytułu przejścia na rentę z powodu niezdolności do pracy wyklucza nabycie przez tego pracownika prawa do kolejnej odprawy z tytułu przejścia na emeryturę lub prawa do odprawy uzupełniającej, stanowiącej różnicę wysokości odprawy emerytalnej i wysokości otrzymanej odprawy rentowej (uchwała Sądu Najwyższego z 18 marca 2010 r., II PZP 1/10).

Pracodawca lub osoba odpowiedzialna za popełnienie wykroczenia, która działała w jego imieniu, ponoszą za ten czyn odpowiedzialność w postaci kary grzywny wynoszącej od 1000 do 30 000 zł.

W przypadku niewypłacalności pracodawcy poszkodowany w wypadku pracownik nie uzyska odszkodowań zasądzonych z tytułu tego wypadku z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Może liczyć jedynie na świadczenia z ZUS.(Wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2009 r., sygn. akt I PK 1/09)

Premia regulaminowa zasadniczo nie wchodzi do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego za okres po ustaniu pracowniczego tytułu do ubezpieczenia chorobowego.

W firmie zdarzył się śmiertelny wypadek przy pracy. Pracodawca obawia się, że zostanie pociągnięty do odpowiedzialności karnej za zaniedbania w zakresie bhp na terenie zakładu pracy, które były przyczyną tego wypadku. Czy pracodawca jest jedyną osobą w firmie, która może ponosić odpowiedzialność za niedopilnowanie przestrzegania zasad bhp? Czy za stan bhp odpowiedzialny jest również pracownik służby bhp oraz sprawujący nadzór kierownik zmiany?

Odmowa przeniesienia do pracy w innej miejscowości przy niezmienionych warunkach płacowych może być uznana za współprzyczynę rozwiązania umowy o pracę wykluczającą zastosowanie przepisów o rozwiązywaniu stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Pracownik w takim przypadku nie otrzyma odprawy (wyrok Sądu Najwyższego z 12 sierpnia 2009 r., II PK 38/09).

Kwota bazowa, przyjęta do ustalenia wcześniej przyznanej renty z tytułu niezdolności do pracy jest podstawą do obliczenia renty rodzinnej po zmarłym pracowniku.

Najnowsze orzecznictwo Sądu Najwyższego w sprawach pracowniczych:

Pracownik zwolniony wadliwie i z przyczyn uznanych za dyskryminujące ma prawo – niezależnie od odszkodowania lub przywrócenia do pracy – domagać się od pracodawcy także odszkodowania z tytułu naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu.

Niezaakceptowanie przez podwładnego przeniesienia na nowe stanowisko może skutkować np. rozwiązaniem z nim umowy o pracę, jeżeli przeniesienie było konieczne ze względów zdrowotnych oraz podyktowane wymogiem zawartym w Kodeksie pracy.

Podczas obsługi automatu do produkcji szczotek operatorka maszyny uległa ciężkiemu wypadkowi przy pracy. Praca poszkodowanej polegała na mocowaniu w uchwytach automatu materiału i odbieraniu po zakończonym cyklu technologicznym maszyny szczotek z tworzywa sztucznego. W dniu wypadku podczas pracy spadł przewód wyciągu. Pracownica nacisnęła wyłącznik „stop” znajdujący się przy drzwiczkach ruchomych z wyłącznikiem krańcowym i po otwarciu drzwiczek dostępu do strefy pracy maszyny włożyła lewą dłoń w strefę ruchu obrotowego noży rozszczepiających włosie szczotki (po otwarciu drzwiczek elementy tnące noża do rozszczepiania włosia wykonywały siłą bezwładności ruch obrotowy jeszcze przez 18 sekund). Lewa dłoń poszkodowanej została pochwycona przez ostrza noży, które obcięły jej cztery palce. Pracodawca przed wypadkiem nie dostosował maszyny do minimalnych wymagań. Czy można było uniknąć wypadku i kto ponosi odpowiedzialność za ten wypadek pracownicy, którzy obsługują maszyny czy pracodawca?

Zgon przewlekle chorego pracownika, który nie był spowodowany wykonywaniem prac dla niego zabronionych, nie może być uznany za skutek wypadku przy pracy, gdy podstawową przyczyną śmierci okaże się wspomniana choroba. Jednak odpowiedzialny za nakazanie choremu wykonania zabronionej pracy kierownik lub pracodawca może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej.(Wyrok Sądu Najwyższego z 18 sierpnia 2009 r., sygn. akt I PK 18/09)

Pracodawca jest zobowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika. Poszkodowany, którego dobra osobiste zostały naruszone, może żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy na cel społeczny.

Wychowawca zatrudniony w placówce opiekuńczo-wychowawczej, podlegający ustawie z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych, ma prawo od 1 stycznia 2009 r. do 1/2 wynagrodzenia w okresie zawieszenia w pełnieniu obowiązków służbowych (uchwała Sądu Najwyższego z 14 stycznia 2010 r., III PZP 4/09).

W zakładzie pracy w trakcie kontroli nowej pilarki tarczowej zakupionej przez pracodawcę inspektor pracy stwierdził, że pracodawca wraz z zakupioną maszyną nie otrzymał pełnej dokumentacji. Po dostarczeniu pilarki stwierdzono brak deklaracji zgodności oraz niekompletną instrukcję użytkowania maszyny. Następnie po uruchomieniu pilarki kontrolujący zauważyli brak wyłącznika krańcowego w ruchomej osłonie układu napędowego pilarki. Maszyna była produkcji krajowej. Producent oznakował ją znakiem CE. Kto ponosi odpowiedzialność za stwierdzone braki: pracodawca czy producent maszyny?

Od 1 stycznia 2004 r. pracodawców obowiązują przepisy dotyczące przeciwdziałania mobbingowi w zakładzie pracy. W tym celu powinni oni wprowadzić wewnętrzne regulacje antymobbingowe w swojej firmie.

Sąd pracy mimo stwierdzenia wadliwości dokonanego rozwiązania umowy, może nie uwzględnić żądania pracownika o przywrócenie do pracy i zamiast tego zasądzić na jego rzecz odszkodowanie. Sąd może bowiem uznać, że przywrócenie do pracy byłoby niecelowe lub niemożliwe.

Klauzula zasad współżycia społecznego umożliwia uniknięcie sytuacji, w których stosowanie prawa doprowadziłoby do skutków niemożliwych do zaakceptowania z uwagi na cel regulacji lub normy moralne.

Świadczenie ma charakter uznaniowy tylko wtedy, gdy regulamin wynagradzania nie określa warunków przyznania świadczenia albo gdy warunki przyznania świadczenia są określone w sposób na tyle ogólny, że uniemożliwiają kontrolę ich spełnienia. Premia uznaniowa lub nagroda pieniężna jest świadczeniem czysto uznaniowym. Skoro przyznanie oraz ustalenie jej wysokości pozostaje wyłącznie w gestii pracodawcy, to zbędne jest ustalenie przez pracodawcę regulaminu przyznawania nagród (wyrok Sądu Najwyższego z 9 lipca 2009 r., II PK 232/08).

Pracodawca może żądać od pracownika zwrotu nienależnego świadczenia, ale tylko pod warunkiem wykazania, że pracownik wiedział lub powinien przypuszczać, iż sporne świadczenie od pracodawcy się nie należy.

Jeżeli inspektor pracy w czasie kontroli stwierdzi i udokumentuje naruszenie przepisów prawa pracy, ma obowiązek zastosowania przewidzianego prawem środka prawnego. Może nim być np. wydanie decyzji (nakazu, zakazu), skierowanie wystąpienia lub wniesienie powództwa.

Likwidacja pracodawcy uzasadnia rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem ze wszystkimi pracownikami podlegającymi szczególnej ochronie (np. z kobietą w ciąży). Jednak przyczyna ta musi być wyraźnie wskazana w piśmie pracodawcy o wypowiedzeniu. Brak pouczenia o odwołaniu w piśmie pracodawcy w sprawie wypowiedzenia umowy o pracę stanowi przesłankę przywrócenia terminu w razie złożenia odwołania do sądu po upływie 7 dni od doręczenia wypowiedzenia (wyrok Sądu Najwyższego z 3 grudnia 2009 r., II PK 147/09).

Jednym z narzędzi służących do realizacji działalności socjalnej przez pracodawców na rzecz osób uprawnionych jest zakładowy fundusz świadczeń socjalnych. Dla niektórych pracodawców tworzenie zfśs jest ustawowym obowiązkiem. Inni pracodawcy mogą go utworzyć dobrowolnie.

W trakcie kontroli Inspekcji Pracy stwierdzono nieprawidłowości polegające m.in. na braku szkoleń z zakresu bhp oraz nieprawidłowych osłonach części ruchomych maszyn na terenie zakładu pracy. Pracownik służby bhp został wskazany przez pracodawcę jako winny wykroczeń z powyższego zakresu. Kontrolujący stwierdził, że powyższa odpowiedzialność ciąży na pracodawcy, a nie na pracowniku służby bhp, którego obowiązki nie mają wpływu na odpowiedzialność pracodawcy za stan bezpieczeństwa i higieny pracy. Kto ponosi odpowiedzialność za wykroczenia – pracownik czy pracodawca?

Porozumienie między pracodawcą a związkami zawodowymi dotyczące zwolnień grupowych może przewidywać wypłacanie odpraw, których wartość przekracza dla jednego pracownika 15-krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę (wyrok Sądu Najwyższego z 24 lipca 2009 r., I PK 41/09).

Za zobowiązania z tytułu zaległych składek wobec ZUS członkowie zarządu spółki kapitałowej odpowiadają niezależnie od istnienia spółki. Odpowiedzialność trwa nawet po jej upadłości lub likwidacji i późniejszym wykreśleniu z Krajowego Rejestru Sądowego. ZUS w decyzji stwierdzającej zaległości nie może ustalać zakresu odpowiedzialności poszczególnych członków zarządu.

Termin, za który ZUS może żądać zwrotu nienależnie pobranych rent i emerytur, powinien być liczony 3 lata wstecz od dnia wydania decyzji nakazującej ich zwrot.

Przepisy prawa pracy nie zabraniają zawierania ugody między pracodawcą a pracownikiem bez udziału organów ochrony prawnej. Nawet gdy w sprawie zapadł już wyrok sądowy, dopuszczalne jest zawarcie ugody między stronami stosunku pracy.

Pracodawca, zatrudniając pracownika, musi z nim podpisać umowę. Aby nie narazić się na odpowiedzialność, powinien jednak unikać postanowień niezgodnych z prawem, np. zapisów zakazujących podejmowania dodatkowego zatrudnienia.

Unia Europejska dopuszcza możliwość stosowania tzw. dyskryminacji pozytywnej ze względu na płeć. Jest to wyjątek, który ma pomóc wyrównać szanse kobiet przez przyznanie im uprzywilejowanej pozycji w stosunku do mężczyzn.

Zdarza się, że strony, zawierając umowę o pracę, nie mają na celu jej wykonywania, a jedynie objęcie pracownika ubezpieczeniami społecznymi. Taka umowa może być uznana za umowę pozorną.

Za szkodę w mieniu powierzonym z obowiązkiem zwrotu powstałą wskutek kradzieży pracownik ponosi odpowiedzialność w takim zakresie, w jakim można mu przypisać niewykonanie lub nienależyte wykonanie pieczy.

Podjęta przez nieuprawniony podmiot działający w imieniu pracodawcy czynność z zakresu prawa pracy jest ważna i skuteczna, gdy zostanie ona potwierdzona przez inny podmiot (organ) właściwy do podejmowania takich czynności – także przez podjęcie określonych czynności faktycznych.

Kwotę bazową obowiązującą w dacie złożenia wniosku o emeryturę po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego przez osobę, która po uzyskaniu prawa do wcześniejszej emerytury podlegała przez co najmniej 30 miesięcy ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, uwzględnia się tylko do obliczenia części socjalnej później ustalonej emerytury (na podstawie uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 10 września 2009 r., I UZP 6/09).

Odwołanie członka zarządu osoby prawnej i wypowiedzenie mu umowy o pracę nie powoduje zmiany jego stanowiska jako pracownika. Członek zarządu nadal pozostaje na tym samym stanowisku pracowniczym, nawet jeżeli jest zwolniony z obowiązku wykonywania pracy.

Do okresu zasiłkowego należy zaliczać każdą niezdolność do pracy, niezależnie od tego, czy ubezpieczony ma prawo do zasiłku chorobowego. Od dnia zakończenia każdej z nich należy liczyć odrębnie 60-dniową przerwę między dwoma okresami niezdolności do pracy spowodowanymi tą samą chorobą. Jeżeli okres ten nie przekracza 60 dni, zasiłek chorobowy nie przysługuje (na podstawie uchwały Sądu Najwyższego z 2 września 2009 r., II UZP 7/09).

Jeśli pracownik uważa, że został niesłusznie zwolniony, to musi złożyć do sądu skargę, żądając od firmy odszkodowania lub przywrócenia do pracy. Nie może kwestionować sposobu zwolnienia występując o sprostowanie świadectwa pracy - orzekł w wydanej 4 listopada br. uchwale Sąd Najwyższy.

Wysokość odszkodowania przysługującego pracodawcy zależy od stopnia winy pracownika. Jeśli wina pracownika jest umyślna, pracodawca ma nieograniczone roszczenia, które mogą obejmować nawet utracone korzyści.

Odpowiedzialność pracodawcy, Orzecznictwo SN

Kiedy zachowanie współpracowników lub pracodawcy nie ma cech mobbingu

W jakim zakresie pracodawca odpowiada za przeprowadzenie badań okresowych

Czym jest mobbing w prawie pracy

Czy można przyznawać świadczenia socjalne bez zgody związków zawodowych

Zagadnienia kontrolne w zakresie czasu pracy

Obszar jako miejsce pracy

Społeczny inspektor pracy jest chroniony przed zwolnieniem

Nieprawidłowe potrącenie z wynagrodzenia – skutki dla pracodawcy

Czy pracownikowi przywróconemu do pracy przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, jeżeli za ten sam okres otrzymał zasiłek z ZUS

Konieczne i fakultatywne elementy świadectwa pracy

Czy normy PN mają moc przepisów prawa?

Ryczałt dla społecznego inspektora pracy jak wynagrodzenie

Czy odchodzący na emeryturę pracownik ma prawo do odprawy uzupełniającej

Odpowiedzialność pracodawcy za naruszenie praw pracowniczych

Należności wypadkowe – nie z FGŚP

Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia

Kto w zakładzie pracy ponosi odpowiedzialność karną za narażanie zdrowia i życia pracowników?

Czy pracownik, który z powodu odmowy przeniesienia do pracy w innej miejscowości straci pracę, ma prawo do odprawy z tytułu zwolnień grupowych

Renta rodzinna po zmarłym renciście

Wyrok SN: Nauczyciel akademicki nie ma prawa do zasiłku chorobowego

Odszkodowania dla pracownika – za dyskryminację i nieprawidłowe zwolnienie

Konsekwencje odmowy wykonania polecenia pracodawcy

Czy pracownik ponosi odpowiedzialność za wypadek związany z obsługą maszyny?

Choroba może wykluczyć wypadek przy pracy

Ochrona dóbr osobistych pracownika

Czy wychowawcy placówki opiekuńczo-wychowawczej przysługuje wynagrodzenie za okres zawieszenia w obowiązkach służbowych

Co zrobić, jeśli producent nie dostarczył przy sprzedaży wymaganej dokumentacji do maszyny?

Wewnętrzna polityka antymobbingowa pracodawcy

Kiedy przywrócenie pracownika do pracy może być uznane za niecelowe

Zastosowanie klauzuli zasad współżycia społecznego przez sądy pracy

Czy pracodawca może określić w regulaminie zasady przyznawania premii uznaniowej

Zwrot nienależnego świadczenia od pracownika

Kontrola warunków pracy

Czy likwidacja pracodawcy uzasadnia rozwiązanie umowy o pracę z pracownicą w ciąży

Tworzenie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych w 2010 r.

Kto ponosi odpowiedzialność za wykroczenia – pracownik służby bhp czy pracodawca?

Czy można wypłacić wyższą odprawę z tytułu zwolnień grupowych niż maksymalna kwota ustawowa

Czy były zarząd spółki wykreślonej z rejestru nadal odpowiada za długi z tytułu niezapłaconych składek

Od jakiej daty należy liczyć wstecz 3-letni okres, za który ZUS może żądać zwrotu nienależnie pobranych rent i emerytur

Jak zawrzeć ugodę

Zakazane postanowienia umów o pracę

Dyskryminacja pozytywna kobiet

Pozorna umowa o pracę

Wypadek samochodem służbowym lub jego kradzież

Kiedy czynność podjęta przez nieuprawniony podmiot jest ważna

Czy ponownemu przeliczeniu podlega całość emerytury w razie późniejszego zakończenia zatrudnienia

Skutki odwołania ze stanowiska w zarządzie dla stosunku pracy

Jak ustalać 60-dniową przerwę między dwoma okresami niezdolności do pracy spowodowanymi tą samą chorobą

Sprostowanie świadectwa pracy nie zmienia trybu zwolnienia

Kiedy pracodawca może żądać odszkodowania od pracownika