Ochrona kobiet w ciąży, Zwalnianie pracowników

Zmiana przepisu 176 Kodeksu pracy polega na doprecyzowaniu zasady ochrony praw pracowniczych kobiet, które są w ciąży lub karmią dziecko piersią. Kobiety te nie będą mogły wykonywać prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia, mogących mieć niekorzystny wpływ na ich zdrowie, przebieg ciąży lub karmienie dziecka.

W wyniku nowelizacji Kodeksu pracy (tj. 22 lutego 2016 r.), doprecyzowano sposób ustalania wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy przez kobiety w ciąży i karmiących dziecko piersią. Jak obliczyć wynagrodzenie za przerwy na karmienie oraz wynagrodzenie pracownicy karmiącej zwolnionej ze świadczenia pracy?

Nowy projekt Kodeksu pracy doprecyzowuje przepisy dotyczące pracy kobiet w ciąży i matek karmiących. Zmiany mają na celu dostosowanie polskiego prawa z przepisami Unii Europejskiej. Na czym polegają?

Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy, chyba że narusza ona postanowienia umowy o pracę. Jak kształtuje się ochrona przed zwolnieniem po powrocie pracownicy z urlopu macierzyńskiego?

Pracownicy otrzymują od swojego pracodawcy różnego rodzaju świadczenia, m.in. okulary korygujące wzrok. Kwestie związane z koniecznością zapewnienia przez pracodawców okularów korygujących wzrok zostały uregulowane przepisami Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe.

ZUS coraz częściej kwestionuje zatrudnianie na etat kobiet w ciąży, które wcześniej pracowały na umowy cywilno-prawne. Sprawa najczęściej kończy się w sądzie, którą jednak ZUS zazwyczaj przegrywa.

Ochrona pracy kobiet może przejawiać się w kilku aspektach: w ochronie kobiet w ciąży, pracownic korzystających z uprawnień związanych z rodziciel­stwem czy zakazie zatrudniania na stanowiskach wzbronionych kobietom pracownicom w ciąży. Pracownicy w ciąży nie można wypowiedzieć ani rozwiązać z nią umowy o pracę. Dopuszczalne jest to tylko wówczas, gdy następuje z przyczyn przez nią zawinionych i zakładowa organizacja związko­wa wyraziła na to zgodę oraz jeżeli pracownica była zatrudniona na podstawie umowy o pracę na okres próbny nieprzekraczający 1 miesiąca.

Przepisy Kodeksu pracy przewidują szczególną ochronę przez wypowiadaniem i rozwiązywaniem umów o pracę z pracownicami będącymi w ciąży. Czy ta wyjątkowa ochrona dotyczy także umów terminowych? Kiedy umowa na czas określony zostanie przedłużona do dnia porodu?

Zasady zatrudniania kobiet w ciąży w porze nocnej i godzinach nadliczbowych sprowadzają się do bezwzględnego zakazu. Praca w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych traktowana jest bowiem jako nadmierne obciążenia organizmu w okresie ciąży.

Czy zajście w ciążę na wypowiedzeniu chroni kobietę przed rozwiązaniem stosunku pracy? Kodeks pracy przewiduję gwarancję zatrudnienia dla kobiet w ciąży, określa się ją jako szczególna ochrona stosunku pracy. Ochrona ta polega na tym, że w zwykłym trybie, pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę kobiecie, która jest w okresie ciąży.

Pracownica w ciąży jest w szczególny sposób chroniona przepisami Kodeksu pracy. Jakie uprawnienia przysługują jej z tytułu bycia w ciąży?

W niektórych przypadkach przepisy nakładają na pracodawców obowiązek ponownego zatrudnienia zwolnionego wcześniej pracownika. Dotyczy to sytuacji, w których do rozwiązania stosunku pracy doszło zgodnie z prawem i skutecznie. Kiedy na pracodawcy ciąży wspomniany obowiązek?

Wydanie świadectwa pracy to bezwzględny obowiązek pracodawcy. Nie zależy od podstawy nawiązania stosunku pracy, sposobu jego rozwiązania ani długości okresu zatrudnienia. Kiedy pracodawca wydaje pracownikowi świadectwo pracy?

Ochrona pracy kobiet jest szczególnie widoczna w przepisach Kodeksu pracy, które zakazują zatrudniania kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia. Szczegółowy wykaz tych prac zawiera rozporządzenie w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet.

Pracownik telefonii komórkowej zatrudniony w salonie sprzedaży dostał upomnienie od kierownika punktu za brak profesjonalizmu w obsługiwaniu klientów. Chodziło o nierzetelne udzielanie informacji o ofercie i wielokrotne wprowadzanie klientów w błąd przy zawieraniu umów o świadczenie usług telefonicznych. Powodowało to liczne reklamacje i zepsuło wizerunek firmy. Ponieważ pracownik nadal nie przykładał się do pracy, kierownik salonu postanowił wypowiedzieć mu z tego powodu umowę o pracę. W tym czasie pracownik jednak rozchorował się i był na zwolnieniu lekarskim, które trwało przez maksymalny okres zasiłkowy, tj. 182 dni. Następnie skorzystał z 2 miesięcy świadczenia rehabilitacyjnego i potem wrócił do pracy. Nastawienie pracownika do pracy nie uległo zmianie. Nadal nie przykłada się do swoich obowiązków, np. po długotrwałej nieobecności nie zapoznał się z nową ofertą naszej firmy, która stała się obowiązująca w czasie jego choroby, i nadal udziela klientom nierzetelnych informacji. Kierownik salonu ma wątpliwości, czy w takiej sytuacji może zwolnić pracownika. Czy w wypowiedzeniu umowy o pracę można podać temu pracownikowi, jako przyczynę zwolnienia go z pracy, zdarzenia, które miały miejsce kilka miesięcy temu?

Ze względu na zmiany organizacyjne w naszej firmie zmuszeni zostaliśmy dokonać redukcji etatów i zwolnić kilkanaście osób. Jednakże w okresie zwolnień złożyły też wypowiedzenia osoby, na których firmie bardzo zależało. Skłoniło mnie to do podjęcia próby wdrożenia procedury exit interview, by w przyszłości zapobiegać takim sytuacjom i mieć dodatkowe źródło informacji, jak doskonalić firmę. W jaki sposób powinnam do tego podejść?

Wypowiedzenie umowy o pracę zawartej z prezesem zarządu spółdzielni mieszkaniowej, dokonane po odwołaniu go z tej funkcji, powinno być poprzedzone konsultacją z zakładową organizacją związkową (uchwała Sądu Najwyższego z 7 grudnia 2012 r., II PZP 3/12).

W obliczu problemów finansowych pracodawcy często sięgają po radykalne rozwiązania, aby uratować przedsiębiorstwo przed bankructwem. Szukając oszczędności, obniżają wynagrodzenia lub zmniejszają liczbę zatrudnionych. Zanim jednak wręczy się pracownikom wypowiedzenia, warto rozważyć alternatywne rozwiązania.

Pracownik może żądać ponownego zatrudnienia, jeśli odzyskał zdolność do pracy, a pracodawca zwolnił go uprzednio bez wypowiedzenia z powodu długotrwałej choroby. Pracodawca nie ma jednak takiego obowiązku, jeśli nie posiada faktycznych możliwości przyjęcia tej osoby do pracy.

Pracodawcy dokonujący zwolnień grupowych mają dodatkowe obowiązki oprócz tych związanych ze zwykłymi zwolnieniami z pracy. Należą do nich m.in. informowanie urzędu pracy o zwolnieniach grupowych, zawarcie porozumienia z organizacjami związkowymi lub wydanie regulaminu zwolnień grupowych czy wypłata odprawy pieniężnej. Nieprzestrzeganie trybu zwolnień grupowych może wiązać się z różnymi sankcjami dla pracodawcy, ale nie spowoduje bezskuteczności dokonanych wypowiedzeń umów o pracę z mocy prawa. Dopiero przed sądem pracy pracownicy mogą dochodzić uznania za bezskuteczne dokonanych wypowiedzeń w ramach zwolnień grupowych, jeżeli doszło do nich z naruszeniem prawa.

Wydłużenie wieku emerytalnego, które będzie stopniowo następować od 1 stycznia 2013 r., spowoduje, że zmienią się okresy ochronne przed zwolnieniem z pracy pracowników w wieku przedemerytalnym. W wyniku wejścia w życie reformy emerytalnej ochrona przedemerytalna niektórych grup pracowników będzie dłuższa niż dotychczasowe 4 lata.

Przepisy wyraźnie wskazują, jakie dane obowiązkowo powinny się znaleźć w świadectwie pracy, a jakie można zamieścić w nim na żądanie pracownika. Formalny charakter świadectwa, ograniczający możliwość zamieszczania w nim dowolnych informacji, wynika z tego, że jego zapisy służą ustaleniu określonych uprawnień ze stosunku pracy i ubezpieczenia społecznego (art. 97 § 2 Kodeksu pracy). Ponadto zachodzi potrzeba chronienia danych osobowych pracownika i poszanowania jego dóbr osobistych, które mogłyby być naruszone przez umieszczanie w świadectwie dowolnych zapisów według uznania pracodawcy.

Przepisy Kodeksu pracy nie przewidują odrębnych rozwiązań w zakresie rozwiązania umowy z pracownicą w ciąży zatrudnioną na podstawie umowy w celu przygotowania zawodowego. Zatem ta grupa zatrudnionych podlega ogólnym zasadom dotyczącym ochrony zatrudnienia w okresie ciąży.

Pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, gdy pracodawca dopuścił się wobec niego ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków. Jednak w przypadku gdy sąd uzna wypowiedzenie za niezasadne, pracodawcy przysługuje odszkodowanie.