Wynagrodzenie za czas przerwy na karmienie i zwolnienia od pracy 2016

Od 22 lutego 2016 r. zmienił się sposób ustalania wynagrodzenia w okresie, w którym matki maleństw są zwolnione z obowiązku świadczenia pracy. Stare reguły dotyczą nadal płac za przerwy na karmienie

Pracownicy karmiącej dziecko piersią przysługują dodatkowe uprawnienia wynikające z przepisów kodeksu pracy (dalej: k.p.). Jednym z przywilejów jest możliwość skorzystania z przerw w pracy, które uzależnione są od dobowego wymiaru czasu pracy oraz liczby dzieci.

Uzasadnione przywileje

Zgodnie z art. 187 k.p. pracownica karmiąca dziecko piersią ma prawo do dwóch półgodzinnych przerw wliczanych do czasu pracy. Jeżeli pracownica karmi więcej niż jedno dziecko, przysługują jej dwie przerwy, po 45 minut każda. Jeśli natomiast czas pracy pracownicy nie przekracza 6 godzin, ma ona prawo do tylko jednej przerwy. Pracownicy zatrudnionej na czas krótszy niż 4 godziny dziennie przerwa w ogóle zaś nie przysługuje.

Polecamy produkt: Zasiłki, urlopy, zwolnienia – nowe prawa rodziców (książka)

Dodatkowo art. 179 k.p. przewiduje ochronę kobiet pracujących w okresie karmienia piersią. Wskazuje on, że pracodawca nie może zatrudniać kobiet karmiących piersią przy wzbronionych im pracach wymienionych w rozporządzeniu Rady Ministrów z 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz.U. nr 114, poz. 545 ze zm.). W takim wypadku pracodawca ma obowiązek przenieść pracownicę na inne stanowisko lub – jeżeli jest to niemożliwe – zwolnić ją na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy.

Co więcej, pracodawca zatrudniający pracownicę karmiącą dziecko piersią przy pozostałych pracach uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet, wymienionych we wskazanym powyżej rozporządzeniu, obowiązany jest dostosować warunki pracy do wymagań określonych w tych przepisach lub tak ograniczyć czas pracy, aby wyeliminować zagrożenia dla zdrowia lub bezpieczeństwa pracownicy. Jeżeli dostosowanie warunków pracy na dotychczasowym stanowisku lub skrócenie czasu pracy jest niemożliwe lub niecelowe, pracodawca jest obowiązany przenieść pracownicę do innych zajęć, a w razie braku takiej możliwości – zwolnić ją na czas niezbędny od pracy.

Zasady obliczania

W świetle powyższego powstaje pytanie, według jakich zasad oblicza się wynagrodzenie kobiety karmiącej piersią za czas, w którym praca nie jest świadczona?

Odpowiedź na nie znajdziemy w przepisach rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy (...), dalej także jako: rozporządzenie wynagrodzeniowe.

Przed nowelizacją przepisów tego rozporządzenia, która weszła w życie 22 lutego 2016 r., ustawodawca nie różnicował powyższych przypadków w zakresie wynagradzania. Kobietom korzystającym z przerwy w pracy na karmienie oraz kobietom zwolnionym z obowiązku świadczenia pracy przysługiwało za ten okres wynagrodzenie wyliczane na takich samych zasadach.

Zobacz serwis: Urlopy pracownicze

Zmiany w tym zakresie wprowadziło rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 10 listopada 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy (...), Dz.U. poz. 2000. W ich wyniku we wskazanych wyżej przypadkach aktualnie obowiązują odmienne zasady obliczania wynagrodzenia.

Jeśli chodzi o wynagrodzenie za przerwy w pracy na karmienie piersią udzielane w trybie art. 187 par. 1 k.p., reguły jego wyliczania nie uległy wskutek nowelizacji modyfikacjom. Ze wskazanego przepisu kodeksowego wynika wprost, że przerwy w pracy na karmienie są wliczane do czasu pracy. Natomiast zgodnie z par. 5 ust. 1 rozporządzenia wynagrodzeniowego, przy ustalaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy oraz za czas niewykonywania pracy, gdy przepisy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia, stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy. [przykład 1]

Odmienne traktowanie

Rozporządzenie wynagrodzeniowe odmiennie natomiast reguluje sposób naliczania wynagrodzenia w przypadku pracownicy karmiącej dziecko piersią, która została zwolniona przez pracodawcę z obowiązku świadczenia pracy w związku z brakiem możliwości przeniesienia jej z pracy wzbronionej – do innej (art. 176 k.p. i art. 179 k.p.). Do wspomnianego wyżej par. 5 rozporządzenia wskutek nowelizacji dodano bowiem ust. 2 pkt 2, który wskazuje, że przy ustalaniu wynagrodzenia za okres „zwolnienia pracownicy w ciąży lub karmiącej dziecko piersią z obowiązku świadczenia pracy” stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop. Tym samym stosuje się tu wprost przepisy rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. nr 2, poz. 14 ze zm., dalej: rozporządzenie urlopowe), ponieważ brak jest zastrzeżenia, które zawarte jest w par. 5 ust. 1 rozporządzenia wynagrodzeniowego. [przykład 2]

Reasumując, należy przyjąć, że w przypadku pracownicy, o której mowa w art. 187 k.p., wynagrodzenie za czas przerw na karmienie obliczamy tak jak wynagrodzenie za urlop, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadły przerwy w pracy związane z karmieniem dziecka piersią. Natomiast w przypadku pracownicy karmiącej, która korzysta ze zwolnienia w trybie art. 179 k.p., przy wyliczaniu wynagrodzenia stosujemy bez żadnych wyjątków zasady dotyczące ustalania wynagrodzenia za urlop przewidziane w przepisach rozporządzenia urlopowego. ©?

!Przy ustalaniu wynagrodzenia za okres zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy pracownicy karmiącej dziecko piersią stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop – bez żadnych wyjątków czy odmienności dotyczących np. obliczania zmiennych składników wynagrodzenia (ustalanych w wysokości przeciętnej).

PRZYKŁAD 1

Wynagrodzenie za przerwy na karmienie

Pracownica, zatrudniona na pełen etat, ma wynagrodzenie w stałej miesięcznej stawce 3900 zł oraz zmienną miesięczną premię, w wysokości od 5 do 20 proc. płacy zasadniczej za okres przepracowany. W kwietniu wykorzystała łącznie 21 godzin zwolnienia od pracy z tytułu przerw na karmienie jednego dziecka piersią (po 1 godzinie dziennie przy 21 dniówkach w kwietniu). Premia za kwiecień za czas przepracowany wyniosła 511,78 zł.

Krok 1. Liczymy stawkę za jedną godzinę pracy

511,78 zł : 147 godz. (nominał 168 godz. dla kwietnia – 21 godz. przerw) = 3,48 zł

Krok 2. Liczymy wynagrodzenie za czas przerw

3,48 zł x 21 godz. = 73,08 zł

Krok 3. Ustalamy wynagrodzenie za kwiecień

3900 zł + 73,08 zł + 511,78 zł = 4484,86 zł

Oprócz wynagrodzenia za czas przerw na karmienie pracownicy przysługuje również pełna miesięczna stawka wynagrodzenia zasadniczego 3900 zł. Składniki w stałej stawce miesięcznej nie wymagają bowiem przeliczania, tak jak przy urlopie wypoczynkowym. Wypłaca się je w wysokości należnej w miesiącu skorzystania z przerw. Natomiast składniki zmienne przysługujące za okresy nie dłuższe niż miesiąc, tj. w tym przypadku zmienną premię regulaminową, przyjmuje się z bieżącego miesiąca, w którym były przerwy, bez konieczności cofania się do 3 miesięcy poprzedzających.

Lista płac na kwiecień

Elementy	Kwota	Sposób wyliczenia
Przychód	4484,86 zł	3900 zł + 73,08 zł + 511,78 zł
Składki na ubezpieczenia społeczne	614,87 zł	– podstawa wymiaru – 4484,86 zł – składka emerytalna – 4484,86 zł x 9,76 proc. = 437,72 zł – składka rentowa – 4484,86 zł x 1,5 proc. = 67,27 zł – składka chorobowa – 4484,86 zł x 2,45 proc. = 109,88 zł – łączna kwota składek – 614,87 zł
Składka na ubezpieczenie zdrowotne – do zapłaty do ZUS – odliczana od podatku	348,30 zł 299,92 zł	– podstawa wymiaru – 3869,99 zł [4484,86 zł – 614,87 zł (składki na ubezpieczenia społeczne)] 3869,99 zł x 9 proc. = 348,30 zł 3869,99 zł x 7,75 proc. = 299,92 zł
Zaliczka na podatek dochodowy	330 zł	Przychód do opodatkowania – 4484,86 zł – podstawa opodatkowania po zaokrągleniu - 3759 zł [4484,86 zł (przychód) – 111,25 zł (koszty uzyskania przychodu) – 614,87 zł (składki ZUS)] – zaliczka do US – 330 zł (3759 zł x 18 proc.) – 46,33 zł = 630,29 zł (zaliczka na podatek) – 299,92 zł (składka zdrowotna) = 330,37 zł
Kwota do wypłaty	3191,69 zł	4484,86 zł – (614,87 zł + 348,30 zł + 330 zł)

©? Oprac. Izabela Nowacka, ekspert od wynagrodzeń

Polecamy produkt: Jak zaoszczędzić na składkach ZUS (PDF)

PRZYKŁAD 2

Wynagrodzenie pracownicy karmiącej zwolnionej ze świadczenia pracy

Jedna z pracownic zatrudniona w zakładach chemicznych okazała zaświadczenie lekarskie o stanie ciąży i jednocześnie orzeczenie lekarza, że nie powinna pracować na tym stanowisku ze względu na przeciwwskazania zdrowotne. Pracodawca nie ma możliwości zapewnienia jej innej pracy i powinien ją zwolnić ze świadczenia pracy. Pracownica otrzymuje wynagrodzenie godzinowe 11,50 zł oraz dodatek za warunki pracy 200 zł, premię zmienną miesięczną od 100 do 500 zł i niekiedy dodatki za pracę w nocy. Ciężarna pracownica została zwolniona z obowiązku świadczenia pracy od 1 kwietnia 2016 r. Wynagrodzenie za kwiecień, za 168 godzin, zostanie obliczone dla niej z wynagrodzeń wypłaconych w okresie od stycznia do marca 2016 r. Zastosowanie mają tu bowiem ogólne zasady dotyczące obliczania wynagrodzenia za urlop, co oznacza, że należy przyjąć zmienne składniki wypłacone za okres 3 miesięcy poprzedzających miesiąc zwolnienia od pracy. Premie za ten okres wyniosły łącznie 950 zł, a dodatki za pracę w nocy wypłacone w styczniu i lutym – łącznie 57,20 zł. W rzeczonym okresie pracownica przepracowała razem 496 godzin.

Krok 1. Sumujemy wypłacone zmienne składniki wynagrodzenia

950 zł + 57,20 zł = 1007,20 zł

Krok 2. Ustalamy wynagrodzenie za jedną godzinę pracy

1007,20 zł : 496 zł = 2,03 zł + 11,50 zł = 13,53 zł

Krok 3. Liczymy wynagrodzenie za miesiąc zwolnienia od pracy, tj. za kwiecień

13,53 zł x 168 godzin = 2273,04 zł

Za kwiecień pracownicy przysługuje łącznie 2473,04 zł, w tym stały miesięczny dodatek 200 zł (2273,04 zł + 200 zł).

Zobacz serwis: Urlop rodzicielski

Lista płac na kwiecień

Elementy	Kwota	Sposób wyliczenia
Przychód	2473,04 zł	2273,04 zł + 200 zł
Składki na ubezpieczenia społeczne	339,06 zł	– podstawa wymiaru – 2473,04 zł – składka emerytalna – 2473,04 zł x 9,76 proc. = 241,37 zł – składka rentowa – 2473,04 zł x 1,5 proc. = 37,10 zł – składka chorobowa – 2473,04 zł x 2,45 proc. = 60,59 zł – łączna kwota składek – 339,06 zł
Składka na ubezpieczenie zdrowotne – do zapłaty do ZUS – odliczana od podatku	192,06 zł 165,38 zł	– podstawa wymiaru – 2133,98 zł [2473,04 zł – 339,06 zł (składki na ubezpieczenia społeczne)] 2133,98 zł x 9 proc. = 192,06 zł 2133,98 zł x 7,75 proc. = 165,38 zł
Zaliczka na podatek dochodowy	152 zł	Przychód do opodatkowania – 2473,04 zł – podstawa opodatkowania po zaokrągleniu – 2023 zł [2473,04 zł (przychód) – 111,25 zł (koszty uzyskania przychodu) – 339,06 zł (składki ZUS)] – zaliczka do US – 152 zł (2023 zł x 18 proc.) – 46,33 zł = 317,81 zł (zaliczka na podatek) – 165,38 zł (składka zdrowotna) = 152,43 zł
Kwota do wypłaty	1789,92 zł	2473,04 zł – (339,06 zł + 192,06 zł + 152 zł)

©? Oprac. Izabela Nowacka, ekspert od wynagrodzeń

Podstawa prawna

Art. 176, art. 179, art. 187 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).

Par. 5 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy (Dz.U. nr 62, poz. 289 ze zm.).

Dołącz do grona ekspertów Infor.pl!