Tematy - Zatrudnianie pracowników

Wcześniejsza emerytura przysługuje po ukończeniu 60 lat pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach po spełnieniu określonych warunków. Czy pracownik pozostający w stosunku pracy może mieć przyznaną i wypłacaną przez ZUS emeryturę?

Niektórzy pracownicy zatrudnienie na podstawie umowy o pracę wykonują dodatkowe obowiązki u innych pracodawców na podstawie umów zlecenia. Czy pracodawca może w regulaminie pracy wprowadzić obowiązek uzyskania zgody pracodawcy na podjęcie przez pracownika dodatkowej pracy?

Zatrudnianie cudzoziemców przez agencje pracy tymczasowej wymaga przestrzegania szczególnych przepisów. Jeśli wymaga tego prawo, agencje pracy tymczasowej powinny ponadto uzyskać zezwolenie na pracę przez cudzoziemca. Jakie są obowiązki agencji?

Zatrudnianie bezrobotnego z urzędu pracy to atrakcyjna oferta dla pracodawców. Pozwala m.in. na obniżenie kosztów dzięki środkom z Funduszu Pracy, uzyskanie dofinansowania wyposażenia miejsca pracy czy otrzymanie refundacji składek na ubezpieczenie społeczne opłacane za zatrudnionych.

Urzędy pracy czekają zmiany. Rząd dnia 9 lipca 2013 r. przyjął projekt reformy urzędów pracy, który przewiduje wynagradzanie pracowników urzędów za wyniki, profilowanie pomocy dla bezrobotnych oraz nowe instrumenty wsparcia dla osób poszukujących pracy.

Dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego zwiększa się w przypadku występowania schorzeń specjalnych. Schorzenia specjalne należy odróżniać od schorzeń szczególnych. Jak należy to robić? Jakie jest stanowisko BON w tej sprawie?

Czas pracy niepełnosprawnych może być skrócony. Uzależnienie zastosowania skróconego czasu pracy osoby o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności od uzyskania zaświadczenia lekarskiego o celowości stosowania skróconego czasu pracy jest niezgodne z Konstytucją.

Orzeczenia o niepełnosprawności niekiedy stanowią problem dla pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne. Zdarza się, że sentencje orzeczeń przyznają określony stopień niepełnosprawności, natomiast uzasadnienie orzeczenia o niepełnosprawności dodatkowo wskazuje na możliwość legitymowania się innym stopniem wraz z konkretnym symbolem schorzenia.

Wygląd zewnętrzny odgrywa w biznesie bardzo ważną rolę. Powinien podkreślać naszą pozycję i zajmowane stanowisko, czyli być uzupełnieniem wizerunku profesjonalisty. Niestety, często się zdarza, że popełniane na tym polu błędy, dyskredytują nas w oczach potencjalnych klientów, a także… naszego szefa.

Każda osoba w celu podjęcia pracy musi przejść wstępne badania lekarskie. W tym celu pracodawca wydaje skierowanie na badania lekarskie. Przeprowadza je lekarz medycyny pracy. W jakim czasie po przeprowadzeniu tych badań powinno nastąpić zatrudnienie pracownika?

Jeżeli w zakresie obowiązków pracownika ma nastąpić istotna zmiana, wiążąca się np. ze zmianą zakresu odpowiedzialności, to wówczas konieczne jest wręczenie wypowiedzenia zmieniającego lub zawarcie pisemnego porozumienia z pracownikiem, w którym wyraża on zgodę na dokonanie zmiany.

Rada pracowników to organ przedstawicielski powoływany u pracodawców zatrudniających co najmniej 50 pracowników. Czy przy zatrudnieniu 50. pracownika pracodawca zobowiązany jest do utworzenia rady pracowników? Jak ustala się liczbę zatrudnionych?

Cudzoziemcy mogą wykonywać pracę w Polsce, jeśli posiadają zezwolenie na pracę (chyba, że na mocy przepisów szczególnych nie potrzebują takiego zezwolenia) oraz przebywają legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Brak zezwolenia na pracę i nielegalne przebywanie na terytorium kraju przez cudzoziemca pociąga za sobą dodatkowe obowiązki pracodawcy.

Jeden z naszych pracowników, zajmujący kierownicze stanowisko i zatrudniony na umowę na czas nieokreślony, wystąpił do nas z wnioskiem o roczny urlop bezpłatny. Wyraziliśmy zgodę na taki urlop. Ponieważ zależy nam na korzystaniu z wiedzy tego pracownika, chcielibyśmy zaproponować mu w czasie urlopu bezpłatnego zawarcie umowy o pracę na czas nieokreślony w wymiarze 1/32 etatu. Pracownik pracowałby w naszej firmie raz w miesiącu przez kilka godzin i wykonywał niewielką część swoich dotychczasowych zadań. Czy takie rozwiązanie jest dopuszczalne?

Zawarliśmy z pracownikiem umowę o pracę na czas określony od 1 stycznia do 31 października 2011 r. Po niej podpisaliśmy kolejną umowę na czas określony od 1 listopada 2011 r. do 31 grudnia 2012 r. Następnie zawarliśmy z pracownikiem umowę na czas określony od 1 stycznia do 31 grudnia 2013 r. Kiedy powinniśmy wydać świadectwo pracy? Czy powinniśmy zrobić to w styczniu 2013 r., kiedy minęły 2 lata od zawarcia pierwszej umowy o pracę?

Jak wygląda dzisiaj dział personalny i jaka jest jego rola? Na jakiego rodzaju stanowiska z tego obszaru jest największe zapotrzebowanie i co może zyskać organizacja, zatrudniając odpowiednią osobę?

W prawie unijnym obowiązuje powszechna zasada swobody przepływu pracowników. Trybunał Sprawiedliwości UE w jednym z ostatnich wyroków zajął stanowisko, że podobne uprawnienia w zatrudnianiu i korzystaniu z przysługujących przywilejów powinni mieć również pracodawcy.

W dobie spowolnienia gospodarczego w wielu firmach słowem-kluczem stała się ostatnio „optymalizacja”. Pod jej znakiem będzie upływać również 2013 rok. Do tej pory to określenie kojarzyło się raczej z procesami produkcyjnymi, ale optymalizacja powoli rozszerza się na inne dziedziny biznesu. Jedno jest pewne – nie ominie działów HR, które, aby udoskonalać swoje działanie, muszą zbierać i analizować różne dane. W związku z tym raportowanie wskaźników HR-owych to już nie tylko moda, ale wręcz biznesowa konieczność.

Ze względu na zmiany organizacyjne w naszej firmie zmuszeni zostaliśmy dokonać redukcji etatów i zwolnić kilkanaście osób. Jednakże w okresie zwolnień złożyły też wypowiedzenia osoby, na których firmie bardzo zależało. Skłoniło mnie to do podjęcia próby wdrożenia procedury exit interview, by w przyszłości zapobiegać takim sytuacjom i mieć dodatkowe źródło informacji, jak doskonalić firmę. W jaki sposób powinnam do tego podejść?

W obliczu problemów finansowych pracodawcy często sięgają po radykalne rozwiązania, aby uratować przedsiębiorstwo przed bankructwem. Szukając oszczędności, obniżają wynagrodzenia lub zmniejszają liczbę zatrudnionych. Zanim jednak wręczy się pracownikom wypowiedzenia, warto rozważyć alternatywne rozwiązania.

Do skutecznego zawarcia umowy o pracę konieczne jest zgodne oświadczenie woli pracownika i pracodawcy. W związku z tym osoba nieupoważniona do nawiązania stosunku pracy może wystąpić po obu stronach.

Przedsiębiorstwo, które decyduje się na współpracę z osobami samozatrudnionymi, może zyskać znaczne oszczędności na płacowych i pozapłacowych kosztach pracy. Jednak ta forma współpracy jest obarczona pewnym ryzykiem. Jeżeli okaże się, że samozatrudniony w rzeczywistości wykonuje obowiązki w ramach stosunku pracy, zatrudniającemu go przedsiębiorcy grozi grzywna od 1 tys. zł do 30 tys. zł.

Targi pracy to wciąż doskonałe miejsce poszukiwania chętnych na staże i praktyki do firm. Od pierwszych takich wydarzeń minęło w Polsce już prawie 20 lat, ale wciąż przyciągają setki pracodawców oraz tysiące studentów i absolwentów. W targach w internecie uczestniczą nawet setki tysięcy osób.

Zawarcie umowy o pracę zobowiązuje pracownika do wykonywania pracy na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem. Strony mogą także zawrzeć dodatkową umowę, np. zlecenia, pod warunkiem że umowa-zlecenie nie spełnia warunków umowy o pracę.

Młodocianym w rozumieniu Kodeksu pracy jest osoba, która ukończyła 16 lat i nie przekroczyła 18 lat. Takie wyznaczenie przedziału wiekowego osób młodocianych wiąże się z zakazem zatrudniania osób poniżej 16. roku życia, od której to zasady istnieje kilka wyjątków. Z drugiej strony, osoby powyżej 18. roku życia niezależnie od tego, czy uczęszczają do szkoły, przy zatrudnieniu są traktowane jak osoby dorosłe.

Z definicji stosunku pracy wynika, że praca jest świadczona pod nadzorem (kierownictwem) pracodawcy.  Pogląd, zakładający, że praca może być efektywnie wykonywana tylko w miejscu pracy rozumianym jako siedziba pracodawcy, co umożliwia stałe kontrolowanie pracownika, jest cały czas aktualny w przeważającej części świadomości pracodawców.

Pracodawcy, którzy zdecydują się na zatrudnienie osoby bezrobotnej zarejestrowanej w powiatowym urzędzie pracy, mogą osiągać spore oszczędności w kosztach pracy. Mogą się bowiem ubiegać m.in. o refundację kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy utworzonego dla takiej osoby oraz o jednorazowy zwrot kosztów wynagrodzenia i opłacone za bezrobotnego składki na ubezpieczenia społeczne.

Korzystanie z pracy pracowników tymczasowych polega na „wypożyczeniu” ich z agencji pracy tymczasowej, z którą takie osoby mają podpisane umowy o pracę. Wypożyczenie nie może mieć jednak charakteru trwałego i zastępować w sposób ciągły zatrudniania pracowników w formie stosunku pracy. Ustawodawca kształtując warunki zatrudnienia w formie tymczasowej przewidział pewne ograniczenia w tym zakresie.

Pracodawcy, którzy zdecydują się na zatrudnienie osoby bezrobotnej zarejestrowanej w powiatowym urzędzie pracy, mogą osiągać spore oszczędności w kosztach pracy. Mogą się bowiem ubiegać m.in. o refundację kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy utworzonego dla takiej osoby oraz o jednorazowy zwrot kosztów wynagrodzenia i opłacone za bezrobotnego składki na ubezpieczenia społeczne.

Jestem specjalistą ds. rekrutacji w średniej firmie i chciałbym poprawić skuteczność prowadzonych przeze mnie procesów rekrutacyjnych. Zależy mi na przyspieszeniu decyzji wyboru kandydata i skuteczniejszej jego ocenie, aby wybierać do naszej firmy najlepsze osoby.

Jestem pracownikiem działu HR i jednym z moich obowiązków jest prowadzenie wywiadów kompetencyjnych z kandydatami aplikującymi do naszej firmy. Mimo kilkuletniego doświadczenia w pracy w obszarze HR czasami nie potrafię zweryfikować, czy kandydat mówi prawdę, czy może, przedstawiając swoją osobę i osiągnięcia w poprzedniej pracy, odrobinę koloryzuje. Jakie sygnały werbalne i niewerbalne, a także zachowania powinny wzbudzić moją czujność i stać się swojego rodzaju znakiem ostrzegawczym przed zatrudnieniem danej osoby?

Obowiązująca od 21 lipca br. ustawa o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przewiduje sankcje karne dla pracodawców zatrudniających cudzoziemców nielegalnie przebywających na terytorium Polski, a także odpowiedzialność finansową wykonawców za naruszenie obowiązków pracodawcy wynikających z zatrudnienia takich cudzoziemców przez podwykonawcę. Pracodawcy zostali również zobowiązani do żądania od cudzoziemca przedstawienia dokumentów uprawniających go do pobytu na terenie Polski przed powierzeniem mu pracy oraz do przechowywania kopii tych dokumentów przez cały okres jego zatrudnienia. Pracodawcy zatrudniający cudzoziemców na podstawie umowy o pracę, a także podmioty powierzające wykonywanie pracy cudzoziemcom na innej podstawie, np. na umowę zlecenia lub o dzieło, mieli czas na uzyskanie kopii dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Polski do 4 września br.

Referencje służą sprawdzeniu tego, co na temat kandydata mają do powiedzenia osoby, z którymi współpracował. Zasada działania referencji wydaje się prosta, jednak zarówno kandydaci, jak i firmy mają swoje obawy co do pożytku wynikającego z ich użycia. Ci pierwsi obawiają się wpływu, jaki weryfikacja referencji może mieć na ich życie zawodowe, ci drudzy natomiast nie zawsze są przekonani co do wiarygodności uzyskanych informacji. Czy w takim razie możemy zaufać referencjom?

W drodze rekrutacji znaleźliśmy fachowca, z którym podpisaliśmy przedwstępną umowę o pracę. W ciągu miesiąca miał podjąć pracę w naszej firmie i podpisać umowę przyrzeczoną. Niestety, po upływie tego okresu nasz niedoszły pracownik oświadczył, że jednak rezygnuje z proponowanego przez nas stanowiska. Czy w związku z niedotrzymaniem warunków umowy przedwstępnej możemy wobec tej osoby wyciągnąć jakieś konsekwencje?

Przyjęcie do pracy pracowników młodocianych może być korzystne dla pracodawcy. Wiąże się jednak z licznymi obowiązkami. Pracownicy młodociani nie mogą też wykonywać wszystkich prac. Należy pamiętać, że naruszanie przepisów dotyczących zatrudniania młodocianych jest wykroczeniem zagrożonym karą od 1 tys. zł do 30 tys. zł.

Jestem menedżerem ds. rekrutacji w firmie produkcyjnej. Ostatnio, rekrutując na wyższe stanowiska, postanowiłam skorzystać z portali społecznościowych. Mam jednak pewne wątpliwości dotyczące tego źródła. Czy wypada „zaczepiać” i namawiać do zmiany pracy osoby z konkurencji? Jak to jest postrzegane przez kandydatów? Czy informacje przedstawiane w takim portalu są prawdziwe? W jaki sposób oceniać przedstawione przez kandydatów informacje na swój temat?

Pracodawca musi mieć zezwolenie na zatrudnienie cudzoziemca. Istnieje jednak wiele wyjątków od tego wymogu. W Polsce pracę bez zezwolenia mogą podjąć np. pracownicy z krajów Unii Europejskiej.

Działalność firm doradztwa personalnego, tak charakterystyczna dla rynku pracy w Polsce po 1989 roku, była odpowiedzią na potrzebę klientów. I jak się okazuje, jest nią i dziś.

 W czasach rosnącego bezrobocia pracodawca powinien mieć dostęp do wielu instrumentów zatrudniania – mówi Agencji Informacyjnej Newseria Joanna Kluzik-Rostkowska. W tym również do umów na czas określony lub umów cywilnoprawnych. Była minister pracy uważa, że postulaty związkowców, by utrudnić pracodawcom korzystanie z tego typu instrumentów, mogą oznaczać problemy na rynku pracy.

Pracodawca ma prawo uzyskania informacji o pracowniku, którego dane zostały zgromadzone w Krajowym Rejestrze Karnym, jeżeli uprawnienie to wynika z przepisów. W przeciwnym razie takie działanie pracodawcy można uznać za niezgodne z prawem.

Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na cel, jaki ma być osiągnięty za pomocą wywiadu. Jeżeli zależy nam na szybkiej ocenie wstępnej, niezastąpiona będzie krótka, ogólna rozmowa „eliminacyjna” pozwalająca na podjęcie decyzji, czy proces selekcji powinien w danym przypadku być kontynuowany. Jeżeli tak, kolejnym etapem powinien być ustrukturalizowany wywiad szczegółowy, pozwalający na uzupełnienie ewentualnych braków dotyczących doświadczenia zawodowego kandydata, jego wiedzy i umiejętności przydatnych dla pracodawcy oraz lepsze poznanie go jako człowieka.

Obowiązująca od 21 lipca br. ustawa o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przewiduje sankcje karne dla pracodawców zatrudniających cudzoziemców nielegalnie przebywających na terytorium Polski, a także odpowiedzialność finansową wykonawców za naruszenie obowiązków pracodawcy wynikających z zatrudnienia takich cudzoziemców przez podwykonawcę. Pracodawcy zostali również zobowiązani do żądania od cudzoziemca przedstawienia dokumentów uprawniających go do pobytu na terenie Polski przed powierzeniem mu pracy oraz do przechowywania kopii tych dokumentów przez cały okres jego zatrudnienia. Pracodawcy zatrudniający cudzoziemców na podstawie umowy o pracę, a także podmioty powierzające wykonywanie pracy cudzoziemcom na innej podstawie, np. na umowę zlecenia lub o dzieło, mają czas na uzyskanie kopii dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Polski do 4 września br.

Chcemy ułatwić sobie pracę i zamieszczać w umowach o pracę informację o warunkach zatrudnienia. Czy jest to dopuszczalne? Zatrudniamy w naszej spółce ponad 100 pracowników i sporządzenie osobnych informacji o warunkach zatrudnienia jest dla nas uciążliwe. W firmie posiadamy regulamin pracy, więc informacja o warunkach pracy nie byłaby rozbudowana.

Często jest tak, że od podjęcia przez pracodawcę decyzji o zatrudnieniu konkretnej osoby do chwili faktycznego rozpoczęcia przez nią świadczenia pracy mija kilka tygodni. Przedstawiamy instrumenty prawne, przy użyciu których strony przyszłego stosunku pracy mogą określić warunki planowanego zatrudnienia.

Minęły już czasy, gdy akceptowanym poziomem znajomości języka obcego pracowników był stopień pozwalający na w miarę swobodne porozumiewanie się. Obecnie pracodawcy szukają osób, które obcymi językami posługują się biegle, zarówno w mowie, jak i w piśmie. Jak sprawdzić poziom znajomości języka u swoich pracowników i kandydatów do pracy?

Kary za nielegalne zatrudnianie cudzoziemców zależą od tego, czy popełniony przez pracodawcę czyn jest przestępstwem czy wykroczeniem. Za szczególne naruszenia w tym zakresie pracodawcy grozi grzywna w wysokości od 100 zł do 1 080 000 zł lub kara ograniczenia wolności do 12 miesięcy. Takiej interpretacji niejasnych przepisów – w odpowiedzi na pytania naszej redakcji – udzieliło Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.

Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy pracownik to osoba zobowiązująca się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Bez względu na nazwę zawartej umowy przez strony umowy wykonywanie pracy w tych warunkach będzie zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, a zatem podmiot wykonujący pracę będzie miał status pracownika. Ze względu na wymóg osobistego wykonywania pracy pracownikiem może być tylko osoba fizyczna. Zdolność pracownicza danej osoby fizycznej jest ograniczona wymogiem osiągnięcia odpowiedniego wieku.

Jestem specjalistą w dziale rekrutacji w firmie produkcyjnej. Pomimo obecnego spowolnienia gospodarczego i wysokiej stopy bezrobocia bardzo trudno jest nam znaleźć odpowiednich pracowników na kluczowe stanowiska. Koszt nieudanej rekrutacji jest dla nas teraz szczególnie bolesny. W jaki sposób mogłabym zwiększyć szansę na powodzenie procesu rekrutacyjnego?

Lojalny specjalista to skarb dla organizacji – jest zaangażowany w sprawy firmy i dużo bardziej efektywny. To osoba, której cele osobiste są ściśle związane z celami organizacji, z którą się identyfikuje. Jak zatem zatrzymać dobrego pracownika?

naruszenie przepisów dotyczących wieku oraz zdolności do czynności prawnych pracownikazawieranie umów o pracę dla pozoruskutki rozpoczęcia pracy na podstawie nieważnej umowy o pracęZawarcie umowy o pracę w określonych wypadkach może być skutkiem działań lub czynności niezgodnych z przepisami prawa. Konsekwencją tego może być nieważność umowy o pracę, ale niekiedy unieważniona umowa może ponownie „zadziałać” w wyniku podjęcia pracy. Umowami zawartymi w wyniku niezgodnych z prawem działań i ich skutkami od wielu już lat zajmuje się Sąd Najwyższy.

Zatrudnianie pracowników

Wcześniejsza emerytura pracownika pozostającego w stosunku pracy

Obowiązek uzyskania zgody pracodawcy na podjęcie dodatkowej pracy w regulaminie pracy

Zatrudnianie cudzoziemców – wymogi wobec agencji pracy tymczasowej

Zatrudnianie bezrobotnego z urzędu pracy

Urzędy pracy - zmiany

Dofinansowanie do wynagrodzenia - schorzenia specjalne a schorzenia szczególne

Czas pracy niepełnosprawnych - orzecznictwo

Orzeczenia o niepełnosprawności - szczególne przypadki

Biznesowy dress code – czyli jak odnieść sukces w kontaktach z klientami

Wstępne badania lekarskie do pracy - czas na zatrudnienie

Zwiększanie pracownikom zakresu obowiązków a zmiana umowy o pracę

Rady pracowników - obowiązek utworzenia przy zatrudnieniu 50. pracownika

Zatrudnienie cudzoziemca – obowiązki

Czy można zatrudnić pracownika w czasie urlopu bezpłatnego

Kiedy trzeba wydać świadectwo pracy, jeżeli pierwszą umowę na czas określony zawarto przed nowelizacją przepisów

Rekrutowany rekruter

Kiedy firma może skorzystać z dofinansowania do zatrudnienia osoby bezrobotnej

Liczby w HRM

W jaki sposób efektywnie wdrożyć procedurę exit interview

Transfer pracowników

Zawarcie umowy o pracę przez osobę nieupoważnioną

Jak korzystnie podjąć współpracę z osobą samozatrudnioną

Spotkanie dla wielu kandydatów

Umowa - zlecenie zamiast umowy o pracę

Jak zatrudniać młodocianych

Telepracownik - jakie są korzyści z jego zatrudnienia

Co zyska pracodawca zatrudniając bezrobotnego

Jakie są konsekwencje zatrudniania pracowników tymczasowych przez okres dłuższy niż dopuszczalny

Jak pracodawcy mogą zyskać na zatrudnieniu osób bezrobotnych

Jak poprawić skuteczność procesów rekrutacyjnych?

Jak zweryfikować prawdomówność kandydata podczas rozmowy rekrutacyjnej?

Zatrudniając nielegalnie cudzoziemców narażasz się na surowe kary

Wady i zalety referencji w procesie selekcji pracowników

Jakie konsekwencje grożą z powodu niezawarcia umowy przyrzeczonej

Na jakich warunkach należy zatrudniać pracowników młodocianych

Jak korzystać z portali społecznościowych w rekrutacji?

Jak prawidłowo zatrudniać cudzoziemców

Rekruter swój czy zewnętrzny?

Była minister pracy: Likwidacja terminowych umów o pracę to likwidacja wielu miejsc pracy

Informacja o karalności pracownika

Jak przygotować dobrą rozmowę kwalifikacyjną

Surowe kary i sankcje dla pracodawców zatrudniających nielegalnie cudzoziemców

Czy informację o warunkach zatrudnienia można zamieścić w umowie o pracę

Zmiana miejsca pracy - umowa przyrzeczona

Jak ocenić kompetencje językowe pracowników?

Jaka jest wysokość kar za zatrudnianie cudzoziemców bez prawa pobytu w Polsce – stanowisko MPiPS

Młodociany pracownik - jak go zatrudnić

Czym jest direct search w rekrutacji?

Jak zdobyć lojalność pracownika?

Kiedy umowa o pracę zawarta jest z naruszeniem prawa