Zatrudnienie cudzoziemca – obowiązki

Ustawa z 15 czerwca 2012 r.

Autopromocja

Ustawa o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom nielegalnie przebywającym na terytorium Polski, która weszła w życie z dniem 21 lipca 2012 r. nałożyła nowe obowiązki na podmioty powierzające wykonywanie pracy cudzoziemcom będącym obywatelami państw trzecich, które dotyczą sprawdzania dokumentów pobytowych cudzoziemca.

Cudzoziemiec

W rozumieniu ustawy cudzoziemcem jest osoba niebędąca:

1. obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej;
2. obywatelem państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym;
3. obywatelem Konfederacji Szwajcarskiej;
4. członkiem rodziny cudzoziemców, o których mowa w pkt 1–3, który do nich dołącza lub z nimi przebywa.

Zezwolenie na pracę i legalny pobyt w kraju

Cudzoziemcy wykonujący pracę w Polsce posiadają zezwolenie na pracę (chyba, że na mocy przepisów szczególnych nie potrzebują takiego zezwolenia) oraz przebywają legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Dokument uprawniający do pobytu na terytorium Polski to ważna wiza (np. wiza krajowa (symbol D) lub wiza Schengen (symbol C)) lub zezwolenie pobytowe (i wydana na jego podstawie karta pobytu).

Szczegóły dot. wzorów dokumentów uprawniających do pobytu na terytorium RP są dostępne na stronie internetowej Biuletynu Informacji Publicznej Urzędu do Spraw Cudzoziemców (sprawdź).

Zatrudniając cudzoziemca (nie dotyczy obywateli UE, innych państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), Konfederacji Szwajcarskiej oraz członków ich rodzin), który ma już zezwolenie na pracę lub jest on zwolniony z konieczności posiadania zezwolenia na pracę (np. w związku z zarejestrowanym w powiatowym urzędzie pracy oświadczeniem o zamiarze
powierzenia wykonywania pracy temu cudzoziemcowi), należy (jeszcze przed podjęciem pracy przez cudzoziemca) sprawdzić, czy posiada on ważny dokument uprawniający do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polski. Następnie trzeba zadbać o kopię tego dokumentu i przechowywać ją przez cały okres świadczenia pracy przez cudzoziemca.

Zobacz: Nowe zasady zatrudniania cudzoziemców

Autopromocja

Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych

Sprawdź

Umowy cywilnoprawne

Należy zaznaczyć, że wspomniane obowiązki dotyczą wszystkich podmiotów powierzających pracę cudzoziemcom, a więc na podstawie umowy o pracę i umowy cywilnoprawnej (zlecenie, dzieło).

Uzupełnienie dokumentacji

Jeśli w dniu 21 lipca 2012 r. pracodawca zatrudniał już cudzoziemca (dzień wejścia w życie ustawy), miał 45 dni na uzupełnienie dokumentacji o kopię dokumentu pobytowego tego cudzoziemca (do 4 września). We wspomnianym przypadku ustawa przewiduje również 45-dniowy termin na przesłanie korekty zgłoszenia cudzoziemca do ubezpieczeń społecznych (ZUS).

Zobacz także serwis: Ubezpieczenia

Wyłączenie stosowania ustawy

Uregulowane w ustawie obowiązki, nie dotyczą przypadków, gdy zatrudnianym cudzoziemcem jest:

1. obywatel Unii Europejskiej (UE),
2. obywatel Islandii, Lichtensteinu lub Norwegii (państwa EOG),
3. obywatel Konfederacji Szwajcarskiej (CH)
4. członek rodziny osoby, o której mowa w pkt. 1-3, tj.:
   1. a) małżonek obywatela UE (EOG, CH)
   2. b) bezpośredni zstępny (dziecko) obywatela UE (EOG, CH) lub jego małżonka, w wieku do 21 lat lub pozostającego na utrzymaniu tego obywatela lub jego małżonka,
   3. c) bezpośredni wstępny (rodzic) obywatela UE (EOG, CH) lub jego małżonka, pozostającego na utrzymaniu tego obywatela lub jego małżonka.

Uwolnienie się od kary

Wypełnienie wyżej opisanych obowiązków oraz, o ile jest to wymagane, zgłoszenie cudzoziemca do ubezpieczeń społecznych prowadzi do uwolnienia się od kary za zatrudnianie nielegalnie przebywającego na terenie kraju cudzoziemca. Dotyczy to na przykład przypadku, gdy okazuje się, że cudzoziemiec przebywa jednak w Polsce nielegalnie na podstawie sfałszowanego dokumentu (oczywiście pod warunkiem, że nie wiedziałeś, że dokument jest sfałszowany).

Autopromocja

Zatrudnianie cudzoziemców. Procedury i rozliczenia

Sprawdź

Zobacz: Wysokie kary za nielegalne zatrudnianie cudzoziemców

Kary za wykroczenia

Za wykroczenia pracodawcy przeciwko powyższym obowiązkom może zostać nałożona:

• kara grzywny nie niższa niż 3.000 zł (powierzanie wykonywania pracy cudzoziemcowi nieposiadającemu ważnej wizy lub innego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej);
• kara grzywny do 10.000 zł (uporczywe powierzanie wykonywania pracy cudzoziemcowi przebywającemu bez ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w przypadku gdy praca ta nie ma związku z prowadzoną przez powierzającego wykonywanie pracy działalnością gospodarczą).

Kary za przestępstwa

Za przestępstwa pracodawcy przeciwko powyższym obowiązkom może zostać nałożona:

• grzywna lub kara ograniczenia wolności (powierzenie pracy małoletniemu cudzoziemcowi przebywającemu nielegalnie; równoczesne powierzenie pracy wielu cudzoziemcom przebywającym nielegalnie; uporczywe powierzanie pracy nielegalnie przebywającemu cudzoziemcowi, gdy praca ta ma związek z prowadzoną działalnością gospodarczą);
• kara pozbawienia wolności do lat 3 (powierzenie pracy cudzoziemcowi będącemu ofiarą handlu ludźmi; powierzenie pracy w warunkach szczególnego wykorzystania).

Co więcej, skazani za jedno z powyższych przestępstw podlegają wykluczeniu z postępowań o udzielenie zamówienia publicznego (zamówienia klasycznego) przez okres 1 roku od dnia uprawomocnienia się wyroku.

Warto zwrócić uwagę, że w przypadku wyżej opisanych przestępstw karalne jest również podżeganie i pomocnictwo. Co więcej, ustawa przewiduje także odpowiedzialność podmiotów zbiorowych w powyższym zakresie.

Zobacz: Zatrudniając nielegalnie cudzoziemców narażasz się na surowe kary

Środek karny

Gdyby pracodawca został skazany za jedno z wymienionych przestępstw, sąd mógłby orzec dodatkowy środek karny polegający na:

• pozbawieniu dostępu do środków europejskich pochodzących z funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rybackiego oraz środków na realizację Wspólnej Polityki Rolnej, na okres od roku do 5 lat;
• zwrocie równowartości środków europejskich uzyskanych w okresie 12 miesięcy poprzedzających wydanie wyroku.

Wynagrodzenia

Co więcej, wynagrodzenia wypłacanego nielegalnie przebywającemu na terytorium kraju cudzoziemcowi (wraz z podatkiem i składkami) nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów osób fizycznych i prawnych. Ustawa przewiduje ponadto ułatwienia dla nielegalnie przebywających cudzoziemców w dochodzeniu roszczeń z tytułu wynagrodzenia. 

Zobacz także: Forum Kadry - Zatrudnianie i zwalnianie

Agencja pracy tymczasowej

Warto wspomnieć na koniec, że jeśli zatrudnienie nielegalnie przebywającego na terytorium kraju cudzoziemca nastąpiło poprzez agencję pracy tymczasowej, podlega ona wykreśleniu z rejestru agencji zatrudnienia.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 15 czerwca 2012 r. o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2012, poz. 769)