Wcześniejsza emerytura pracownika pozostającego w stosunku pracy

PROBLEM 

Jeden z naszych pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach po ukończeniu w przyszłym roku 60 lat zamierza ubiegać się o wcześniejszą emeryturę, przyznawaną w związku z udowodnieniem długiego stażu na 1 stycznia 1999 r. Chcielibyśmy jednak, aby nadal u nas pracował. Czy jeśli nie rozwiążemy z nim umowy o pracę, ZUS przyzna mu wcześniejszą emeryturę i będzie wypłacał to świadczenie? 

RADA 

Państwa pracownik będzie mógł nabyć prawo do wcześniejszej emerytury bez konieczności rozwiązania umowy o pracę. W razie kontynuowania zatrudnienia emerytura zostanie zawieszona. Pracownik nie będzie mógł jej otrzymywać do czasu dostarczenia dokumentu (świadectwa pracy) potwierdzającego rozwiązanie umowy o pracę. 

UZASADNIENIE 

Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r. (do tej grupy zalicza się również Państwa pracownik) mogą ubiegać się o uzyskanie wcześniejszej emerytury m.in. na podstawie art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Świadczenie to może być im przyznane, jeżeli: 

• udowodniły na 1 stycznia 1999 r. okresy składkowy i nieskładkowy wynoszące co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym odpowiedni okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, działalności twórczej lub artystycznej albo zatrudnienia na kolei (na ogół 15 lat),
• ukończyły obniżony wiek emerytalny uprawniający do uzyskania odpowiednio emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, emerytury z tytułu działalności twórczej lub artystycznej, emerytury w obniżonym wieku z tytułu wykonywania pracy górniczej lub emerytury kolejowej, wynoszący na ogół 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,
• nie przystąpiły do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyły wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.

Zobacz także: Emerytury 2014 r.

Do 31 grudnia 2012 r. dodatkowym warunkiem nabycia przez pracowników prawa do wcześniejszej emerytury było rozwiązanie stosunku pracy (art. 184 ustawy emerytalnej). Warunek ten został zniesiony (art. 1 pkt 20 ustawy z 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw). Osoby, które ubiegają się o uzyskanie takiej emerytury po 31 grudnia 2012 r., nie muszą więc rozwiązywać stosunku pracy, aby ZUS ustalił im prawo do tego świadczenia. 

Nowelizacja zachowała warunek rozwiązania stosunku pracy przewidziany dla emerytur górniczych przyznawanym osobom, które wymagane warunki spełniły do końca 2008 r. Ponadto, po 31 grudnia 2012 r. również przyznanie emerytury nauczycielskiej bez względu na wiek (art. 88 Karty Nauczyciela) jest uzależnione od rozwiązania stosunku pracy. 

Mimo zniesienia od 1 stycznia 2013 r. warunku rozwiązania stosunku pracy wymaganego do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury przyznawanej na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej, osoba, która nie spełniła tego warunku, nie będzie mogła pobierać takiego świadczenia. Od 1 stycznia 2011 r. obowiązuje bowiem przepis (art. 103a ustawy emerytalnej) przewidujący zawieszenie prawa do każdej emerytury (oprócz przyznawanej z urzędu) dla osób, które nie rozwiązały stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywały zatrudnienie bezpośrednio przed nabyciem prawa do tego świadczenia. Zawieszenie prawa do emerytury osobom kontynuującym zatrudnienie następuje niezależnie od wysokości osiąganego z tego tytułu przychodu. Pobieranie emerytury jest uzależnione od rozwiązania wszystkich stosunków pracy, w jakich emeryt pozostawał przed nabyciem uprawnień, bez względu na wymiar czasu pracy.

Zadaj pytanie: Forum Kadry - ZUS i Płace

PRZYKŁAD 

Jan R. udowodnił na 1 stycznia 1999 r. 26-letni staż ubezpieczeniowy, w tym 15-letni okres zatrudnienia na kolei. W 1999 r. nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Obecnie pozostaje w stosunku pracy. Po ukończeniu 60 lat, w marcu 2013 r. zamierza ubiegać się o uzyskanie wcześniejszej emerytury (na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej). ZUS przyzna mu to świadczenie niezależnie od tego, czy przed zgłoszeniem wniosku rozwiąże on dotychczasowy stosunek pracy. 

PRZYKŁAD

Maria K., będąca członkiem otwartego funduszu emerytalnego, na 1 stycznia 1999 r. udowodniła 21-letni staż ubezpieczeniowy, w tym 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach. Obecnie pozostaje w dwóch stosunkach pracy (w ramach każdego z nich na 1/4 etatu). W maju 2013 r. ukończy 55 lat i zamierza zgłosić wniosek o wcześniejszą emeryturę (na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej). ZUS przyzna jej to świadczenie bez konieczności rozwiązania obydwu stosunków pracy, po złożeniu wniosku o przekazanie środków zgromadzonych w OFE na dochody budżetu państwa. Aby jednak pobierać przyznaną emeryturę, będzie musiała rozwiązać obydwie umowy. 

PRZYKŁAD 

Grzegorz J., niebędący członkiem otwartego funduszu emerytalnego, udowodnił na 1 stycznia 1999 r. staż ubezpieczeniowy oraz okres pracy w szczególnych warunkach wymagany do uzyskania wcześniejszej emerytury na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej. 20 grudnia 2012 r., tuż po ukończeniu 60 lat, zgłosił wniosek o przyznanie tego świadczenia. Nie rozwiązał jednak stosunku pracy, licząc na to, że obejmą go już nowe przepisy wchodzące w życie od 1 stycznia 2013 r. Tak się jednak nie stało. ZUS odmówił przyznania wnioskowanej emerytury w związku z niespełnieniem warunku ustania zatrudnienia. Gdyby ubezpieczony zgłosił wniosek najwcześniej w styczniu 2013 r., otrzymałby decyzję przyznającą świadczenie mimo kontynuowania stosunku pracy. Zostałoby ono jedynie zawieszone do czasu nadesłania dokumentu potwierdzającego ustanie zatrudnienia. 

WAŻNE!

Prawo do emerytury przysługuje nawet wtedy, gdy pracownik nie rozwiąże umowy o pracę, ale aby ją pobierać, trzeba zakończyć stosunek pracy. 

W odniesieniu do osób, które nabędą prawo do emerytury, nie ma też zastosowania wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 13 listopada 2012 r. (sygn. akt. K 2/12). Trybunał uznał, że przepisy zakazujące łączenia pracy z pobieraniem emerytury są niezgodne z konstytucją w stosunku do osób, które nabyły prawo do emerytury w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. Trybunał nie zakwestionował natomiast konstytucyjności zakazu łączenia pracy z emeryturą w odniesieniu do osób, które nabyły (nabędą) prawo do świadczenia po 31 grudnia 2010 r. Aby pobierać przyznaną emeryturę, muszą one rozwiązać (przynajmniej na 1 dzień) stosunek pracy nawiązany przed nabyciem uprawnień do tego świadczenia. Jeśli tego nie zrobią, ZUS nie rozpocznie wypłaty emerytury. Będzie to możliwe dopiero po dostarczeniu przez osobę uprawnioną dokumentu potwierdzającego ustanie zatrudnienia wraz ze stosownym wnioskiem o wypłatę zawieszonego świadczenia. ZUS podejmie jednak w takiej sytuacji wypłatę świadczenia, bez względu na wysokość uzyskiwanego przychodu, tylko wtedy, gdy osoba uprawniona osiągnęła powszechny wiek emerytalny (zróżnicowany od 1 stycznia 2013 r. w zależności od daty urodzenia). Jeśli jeszcze takiego wieku nie ukończyła, podjęcie wypłaty emerytury w pełnej wysokości będzie możliwe po dostarczeniu przez świadczeniobiorcę oświadczenia, że nie osiąga on przychodu przekraczającego 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez prezesa GUS (od 1 grudnia 2012 r. do 28 lutego 2013 r. – 2457,20 zł. Jeśli przychód ten będzie przekraczał 70%, ale będzie niższy od 130% tego wynagrodzenia (4563,30 zł), świadczenie będzie wypłacane w odpowiednio zmniejszonej wysokości. W przypadku natomiast, gdy z oświadczenia będzie wynikało, że przychód przekracza 130% przeciętnego wynagrodzenia, wypłata emerytury nadal będzie zawieszona.

Polecamy serwis: Emerytury i renty

PRZYKŁAD 

Hanna G. spełniła wszystkie warunki wymagane do przyznania wcześniejszej emerytury (art. 184 ustawy emerytalnej) zgodnie z przepisami obowiązującymi od 1 stycznia 2013 r. Na początku 2013 r., mając 56 lat, zgłosiła wniosek o to świadczenie, ale nie rozwiązała dotychczasowego stosunku pracy. ZUS przyznał jej wcześniejszą emeryturę, lecz zawiesił jej wypłatę w związku z kontynuowaniem zatrudnienia. Z końcem stycznia 2013 r. uprawniona zamierza rozwiązać, a kilka dni później ponownie nawiązać stosunek pracy i zgłosić wniosek o podjęcie wypłaty świadczenia. Jednocześnie jednak, z uwagi na nieosiągnięcie powszechnego wieku emerytalnego, będzie musiała przedłożyć oświadczenie o wysokości uzyskiwanego przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczeń społecznych. Ponieważ przychód ten przekracza 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, ZUS nie podejmie wypłaty emerytury mimo wcześniejszego rozwiązania stosunku pracy. 

Podstawa prawna:

• art. 103a i art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.),
• art. 1 pkt 20 ustawy z 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2012 r. poz. 637).