Czy można zatrudnić pracownika w czasie urlopu bezpłatnego

Jeżeli Państwa pracownik na czas urlopu bezpłatnego ma zawrzeć umowę o pracę, na podstawie której nadal będzie wykonywał te same czynności co dotychczas, to nie można mu udzielić urlopu bezpłatnego. W takim przypadku nie dojdzie do udzielenia urlopu bezpłatnego, lecz do zmodyfikowania treści zawartej z pracownikiem umowy o pracę. Aby zatrudniać pracownika w przedstawiony przez Państwa sposób, można np. obniżyć na rok wymiar etatu do 1/32, zawierając porozumienie zmieniające w tym zakresie. Szczegóły w uzasadnieniu.

Istotą urlopu bezpłatnego jest zwolnienie pracownika z obowiązku wykonywania pracy i zwolnienie pracodawcy z obowiązku wypłacania wynagrodzenia (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 27 listopada 1996 r., III AUa 888/96, OSA 1997/2/9). Jeżeli pracodawca, na wniosek pracownika, udzielił mu urlopu bezpłatnego, a jednocześnie strony umówią się, że pracownik będzie w tym czasie wykonywał część swoich dotychczasowych obowiązków, to nie dojdzie do udzielenia pracownikowi urlopu bezpłatnego, lecz nadal będzie istniał ten sam stosunek pracy, tylko o zmodyfikowanej treści. Zgodnym zamiarem stron w takiej sytuacji będzie bowiem dalsze wykonywanie przez pracownika tej samej pracy na rzecz pracodawcy, tylko w ograniczonym zakresie. Takie stanowisko potwierdził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 12 sierpnia 2004 r. (III PK 42/04, OSNP 2005/6/77). Podobnie w wyroku z 13 września 2010 r. (II PK 257/09, OSNP 2012/1–2/5) SN wskazał, że „udzielenie urlopu bezpłatnego, a jednocześnie kontynuacja przez pracownika zatrudnienia w tym samym charakterze świadczy o pozorności udzielonego urlopu”.

WAŻNE!

Udzielenie urlopu bezpłatnego jest niedozwolone, jeżeli pracownik w tym czasie ma wykonywać tę samą pracę, którą dotychczas wykonywał w ramach stosunku pracy.

Pracownik może natomiast dodatkowo pracować na umowę cywilnoprawną (zlecenia bądź o dzieło) zarówno u innego, jak i u tego samego pracodawcy. W przypadku podjęcia dodatkowego zatrudnienia u innego pracodawcy wymagane jest przestrzeganie zasad zakazu konkurencji. Praca na umowę cywilnoprawną nie może również spełniać warunków właściwych dla umowy o pracę, takich jak np. podporządkowanie, stałe godziny pracy, stałe miejsce pracy, wyłącznie osobiste wykonywanie pracy (art. 22 § 1 Kodeksu pracy). Natomiast w razie podjęcia pracy na umowę cywilnoprawną u tego samego pracodawcy również taka umowa nie może spełniać warunków właściwych dla umowy o pracę. Przede wszystkim nie można podpisać ze swoim pracodawcą dodatkowej umowy cywilnoprawnej, jeżeli zakres ustalonych zadań w obu umowach, tj. zawartej już umowie o pracę i umowie cywilnoprawnej, jest taki sam. Wówczas bowiem taka umowa cywilnoprawna będzie mogła zostać uznana za umowę o pracę. Zawieranie natomiast umowy cywilnoprawnej w sytuacji, gdy są spełnione warunki właściwe dla umowy o pracę, jest zagrożone grzywną od 1 tys. zł do 30 tys. zł. (art. 281 pkt 1 Kodeksu pracy).

Pracownik jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę jako analityk finansowy. Wystąpił do pracodawcy o udzielenie urlopu bezpłatnego na 4 miesiące, ponieważ zamierza wyjechać w sprawach rodzinnych do Niemiec. Pracodawca chce jednak, aby pracownik sporządził dla niego prognozę ekonomiczną dotyczącą rynku kredytów mieszkaniowych w Niemczech. Nie należy to do jego obowiązków pracowniczych. W tym celu pracodawca zawarł z pracownikiem umowę o dzieło na przygotowanie takiej prognozy ekonomicznej. Umowa o dzieło została zawarta w czasie urlopu bezpłatnego. Postępowanie pracodawcy jest prawidłowe, ponieważ wykonywanie umowy o dzieło nie pokrywa się z przedmiotem umowy o pracę.