Premie uznaniowe, Premie

Jednym z częściej wypłacanych przez pracodawców składników wynagrodzenia jest - obok pensji zasadniczej - premia. Czy prawo do premii uznaniowej należy zamieszczać w umowie o pracę?

W razie wątpliwości czy premie i nagrody wliczać czy nie do wynagrodzenia urlopowego czy ekwiwalentu za urlop, konieczna jest szczegółowa analiza, jakie elementy przeważają w danym świadczeniu, czy typowe dla premii czy dla nagrody.

Coraz częściej pracodawcy wprowadzają dodatkowy składnik wynagrodzenia w postaci premii za brak absencji chorobowej. Celem takiego działania jest ograniczenie procederu nadużywania korzystania przez pracowników ze zwolnień lekarskich.

Przyznanie premii uznaniowej wymaga pisemnego oświadczenia złożonego przez pracodawcę i musi zostać przez niego podpisane. W przedmiotowym piśmie o przyznaniu nagrody należy określić imię i nazwisko pracownika oraz wskazać wysokość nagrody i termin jej wypłaty. Poniżej wzór takiego oświadczenia.

Premia i nagroda są w praktyce mylone i uznawane za te same świadczenia wynikające ze stosunku pracy. Tymczasem Kodeks pracy wspomina tylko o nagrodach. Premie nie zostały uregulowane w ustawie kodeksowej. Czym się różnią?

Kwestia wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych została uregulowana w przepisach prawa pracy. Budzi ona jednak pewne kontrowersje. Co w przypadku ustalenia przez pracodawcę wynagrodzenia za prace w nadgodzinach w formie premii uznaniowej?

Jeżeli w umowie o pracę określono zasady przyznawania premii, to pracownik może domagać się jej wypłaty przed sądem pracy. Gdy zasad tych nie określono, to mamy do czynienia z nagrodą, która nie ma charakteru roszczeniowego.

Pracodawca zobowiązał się w umowie o pracę, że wypłaci mi premię w wysokości 20% wynagrodzenia, pod warunkiem że osiągnę określone procentowo wyniki finansowe lub zmniejszę jego wydatki. Wymagane wyniki osiągnąłem w 3 pierwszych miesiącach 2009 r. Gdy otrzymałem raport z działu księgowości, który potwierdzał te wyniki, poprosiłem pracodawcę o wypłatę premii za te 3 miesiące. Pracodawca powiedział, że wypłaci mi ją w bliżej nieokreślonym terminie i do dzisiaj jej nie otrzymałem. Czy w takiej sytuacji mogę żądać od pracodawcy natychmiastowej wypłaty premii?

W naszej spółce pracownicy oprócz stałego wynagrodzenia otrzymują również premię regulaminową, której wysokość może wynosić maksymalnie 30% płacy zasadniczej. Przyznanie premii i jej wysokość zależą od jakości wykonanych produktów, czasu dostawy i dni nieobecności pracownika w pracy. Czy taką premię możemy uznać za stały składnik wynagrodzenia i wliczać do dodatku i wynagrodzenia za godziny nadliczbowe?

W Polsce krótkoterminowe zmienne wynagrodzenie zarządów stanowi średnio 26 proc. podstawowej pensji. W europejskich firmach przeciętna roczna premia dla najwyższej kadry zarządzającej waha się od 23 proc. podstawowej pensji na Węgrzech do 45 proc. w Niemczech.

Pod koniec 2010 r. na konto pracownika przelano premię w wysokości 4000 zł. Za te pieniądze pracownik kupił telewizor i trochę materiałów budowlanych. Po nowym roku zadzwoniła do niego księgowa, która poinformowała pracownika, że zrobiła niewłaściwy przelew. Pieniądze były przeznaczone dla wiceprezesa i musi je jak najszybciej oddać. Pracownik nie ma już tych pieniędzy i nie chce ich oddać. Czy pracodawca może żądać od niego zwrotu nienależnie wypłaconej premii?

Do składników wynagrodzenia należą tylko te świadczenia pieniężne, które są związane z wykonywaniem pracy na zajmowanym stanowisku, np. premie.

Otrzymanie premii uznaniowej zależy wyłącznie od decyzji pracodawcy. Zapisy regulaminu wynagradzania lub układu zbiorowego pracy przewidujące prawo do tego świadczenia są niejednoznaczne i wywołują wiele wątpliwości co do charakteru premii i możliwości skutecznego dochodzenia jej wypłaty przed sądem.

Dochodzenie wypłaty roszczenia pracownika przed sądem pracy może dotyczyć jedynie premii regulaminowej. W odróżnieniu bowiem od premii uznaniowej warunki uzyskania premii regulaminowej są ściśle określone w przepisach wewnętrznych.

Świadczenie ma charakter uznaniowy tylko wtedy, gdy regulamin wynagradzania nie określa warunków przyznania świadczenia albo gdy warunki przyznania świadczenia są określone w sposób na tyle ogólny, że uniemożliwiają kontrolę ich spełnienia. Premia uznaniowa lub nagroda pieniężna jest świadczeniem czysto uznaniowym. Skoro przyznanie oraz ustalenie jej wysokości pozostaje wyłącznie w gestii pracodawcy, to zbędne jest ustalenie przez pracodawcę regulaminu przyznawania nagród (wyrok Sądu Najwyższego z 9 lipca 2009 r., II PK 232/08).

W Kodeksie pracy polski ustawodawca zawarł wiele dodatków do wynagrodzenia zasadniczego, które niejednokrotnie znacząco powiększają dochód pracownika.