Różnica między premią a nagrodą

Premia a nagroda

Jednym z bardziej interesujących tematów dla wszelkiego rodzaju pracowników, w tym także organizacji pracowniczych zajmujących się ochroną praw pracowników jest problem wysokości miesięcznego wynagrodzenia. W niniejszym artykule pominę aspekt minimalnego wynagrodzenia a także indywidualnych ustaleń, jakie każdy pracownik zawiera z pracodawcą, chciałbym się przede wszystkim skupić na premiach i nagrodach przyznawanych przez pracodawcę.

Na samym początku należy stwierdzić, iż w praktyce obydwa pojęcia są często mylone bądź też uznawana za to samo świadczenie. Pojęcie nagrody a także zasady jej przyznawania są opisane w kodeksie pracy w art. 105. Natomiast pojęcie premii w kodeksie pracy nie występuje. Tym mianem przyjęło się określać inne (dodatkowe) składniki wynagrodzenia wymienione w art. 78 KP.

Jak wskazuje Sąd Apelacyjny w Warszawie w orzeczeniu z dnia12.7.2005 r. sygn. akt III APa 89/05, OSA 2006, Nr 6, poz. 18, s. 79 pamiętać należy, iż obligatoryjnym elementem wynagrodzenia za pracę jest wynagrodzenie zasadnicze, natomiast inne, dodatkowe składniki wynagrodzenia, wynikają z decyzji podmiotu stanowiącego przepisy płacowe bądź z woli stron zawierających umowę o pracę. W związku z przytoczonym orzeczeniem należy stwierdzić, że premia jest składnikiem wynagrodzenia które pracodawca może przyznać pracownikom bądź nie, w tym względzie premia jest bardzo podobna do nagrody, gdyż jest uzależniona od woli pracodawcy, problem o którym pracodawcy i pracownicy często zapominają dotyczy braku uznaniowości przyznania należnej premii.

Rekomendowany produkt: 100 pytań o wynagrodzenia w 2015 r. (książka)

Jasne, konkretne, sprawdzalne warunki wypłaty premii

W momencie gdy pracodawca zobowiązał się do udzielania premii, czy to w umowie o pracę, czy też w różnego rodzaju regulaminach obowiązujących u pracodawcy bądź też w układach zbiorowych, każdy pracownik ma roszczenie o wypłatę premii pod warunkiem jednak, iż przewidziane są jasne, konkretne i sprawdzalne warunki wypłaty premii. Takie twierdzenie jest zgodne z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 21.9.2006 r. sygn. akt II PK 13/06, OSNAPiUS 2007, Nr 17-18, poz. 254, s. 746, które mówi, że pracodawca, ustalając spełnienie przez pracownika ocennych warunków przyznania świadczenia, dysponuje pewnym zakresem swobody, lecz jeśli są to warunki konkretne i sprawdzalne, to świadczenie jest premią, a nie nagrodą. Jak widać pracodawca ma możliwość uznać, iż jakieś warunki konieczne do przyznania premii nie zostały przez pracownika spełnione w takich jednak przypadkach pracownik może wystąpić przeciwko pracodawcy z roszczeniem o zapłatę premii.

Zapraszamy na FORUM

Wykładnia celowościowa

Sąd Najwyższy wyraźnie zaznaczył w orzeczeniu z dnia 22.11.2001 r. sygn. akt I PKN 691/00, OSNAPiUS 2003, Nr 21, poz. 513, s. 981, że swoboda pracodawcy nie może być bezwzględna i musi być interpretowana zgodnie z wykładnią celowościową. Oznacza to, że pracownik, który wykonał zadanie, po wykonaniu którego pracodawca był zobowiązany wypłacić premie, to taki obowiązek pozostaje, nawet jeśli pracownik wykonał to zadanie po terminie bądź w sposób nie w pełni spełniający cel danego zadania. Zgodnie z orzeczeniem sądu pracownik zachowuje prawo do premii z tym zastrzeżeniem, iż pracodawca ma prawo obniżyć wysokość premii, a nie pozbawić jej pracownika pod warunkiem jednak, że zadanie zachowało tę samą wartość dla pracodawcy (premia w pełnej wysokości) bądź ma proporcjonalnie zmniejszoną wartość (premia proporcjonalnie zmniejszona).

Nagrody i wyróżnienia

Nagroda natomiast przysługuje pracownikom, którzy przez wzorowe wypełnianie swoich obowiązków, przejawianie inicjatywy w pracy i podnoszenie jej wydajności oraz jakości przyczyniają się szczególnie do wykonywania zadań zakładu. Mogą być im przyznawane nagrody i wyróżnienia. Odpis zawiadomienia o przyznaniu nagrody lub wyróżnienia składa się do akt osobowych pracownika.  

Uznaniowość

Nagroda w przeciwieństwie do premii jest świadczeniem całkowicie uznaniowym. To pracodawca decyduje, czy pracownik jego zdaniem zasłużył na nagrodę, czy też nie. W skrajnych przypadkach może dojść do absurdu, iż pracownik, który przez dłuższy okres czasu wykazywał się w pracy nadzwyczajną pracowitością i inicjatywą, nie otrzyma od pracodawcy żadnej nagrody, gdyż ten nie zauważy jego zaangażowania w pracę, równocześnie nagradzając pracownika, który przez dłuższy czas bumelował, jednak pracodawca zauważył jedynie jak wypełnił pewne zadanie, za które uznał, iż należy mu się nagroda. Nie powinno jednak dochodzić do takich sytuacji, gdyż pracodawca zobowiązany jest do stosowania się do wyrażonych w art. 112, 113, 183a, 292 k.p. oraz art. 94 pkt 2b k.p. zasad równego traktowania i niedyskryminacji w stosunkach pracy. Z tego powodu należy powtórzyć za Sądem Najwyższym „iż uznanie w zakresie przyznawania nagród nie tworzy wcale ani uprawnienia do stosowania dowolności, ani do nadużywania kompetencji, ani też - co jest oczywiste - do dyskryminowania dowolnie określonych osób czy ich grup” wyrok SN z dnia 9.12.1990 r., I PR 170/90, OG 1991, Nr 3, poz. 64.

Pozbawienie premii z powodu kary porządkowej

Roszczenie

Charakter roszczeniowy odnośnie nagrody zmienia się w momencie, gdy pracodawca wyrazi oświadczenie woli skierowane do pracownika dotyczące udzielenia mu nagrody. Po złożeniu takiego oświadczenia pracownikowi zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia  21.9.1990 r., sygn. akt  I PR 236/90, Sł. Prac. 1991, Nr 6, s. 28 ma roszczenie przeciwko pracodawcy o wypłatę tego świadczenia w przypadku, gdy pracodawca po złożeniu oświadczenia odmówi wydania nagrody.

Premie uznaniowe

Najczęściej spotykanym błędem dotyczącym przyznawania premii i nagród jest przyznawanie pracownikom przez pracodawców tak zwanych premii uznaniowych. Takie świadczenie przyznawane często na podstawie regulaminu wynagradzania, mimo iż uznawane za premie premią nie jest, gdyż brak jest w regulaminie obiektywnych przesłanek przyznania premii pracowników w takich przypadkach. Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 13.1.2005 r. sygn. akt II PK 115/04, Legalis przyznane świadczenie pod nazwą premia uznaniowa w rzeczywistości jest nagrodą, gdyż nie ma charakteru prawnego "premii" jako szczególnego stałego składnika wynagrodzenia za pracę, lecz ma znamiona prawne "nagrody" w rozumieniu art. 105 KP.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. Nr 24, poz. 141)