Zbiorowe prawo pracy

Co pracodawca powinien konsultować ze związkami zawodowymi?Zgodnie z przepisami prawa pracy związek zawodowy ma prawo do zajmowania stanowiska w wielu sprawach pracowniczych. Pracodawcy, u których działają zakładowe organizacje związkowe, muszą doskonale znać przypadki, w których współpraca z nimi jest konieczna. Pominięcie procedury konsultacyjnej przez pracodawcę może nieść ze sobą negatywne konsekwencje.

Układ zbiorowy pracy co do zasady wchodzi w życie z dniem zarejestrowania. Stronom układu przysługuje jednak uprawnienie do określenia innej daty, lecz nie może być to data poprzedzająca dzień rejestracji.

Układ zbiorowy pracy zawiera pracodawca z organizacją bądź organizacjami związkowymi. Połączenie i rozwiązanie organizacji zakładowych wpływa na zawarte układy zbiorowe pracy. Jak przekształcenia organizacyjne wypływają na obowiązywanie zakładowego układu zbiorowego pracy?

Zwolnienia grupowe umożliwiają pracodawcom rozwiązanie z pracownikami stosunków pracy w sytuacjach, w których co do zasady nie jest to możliwe. Procedura zwolnień grupowych została uregulowana w ustawie o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (ustawa o zwolnieniach grupowych).

Odprawa pieniężna z tytułu zwolnienia grupowego to jednorazowe świadczenie pieniężne przysługujące pracownikowi, z którym zostaje rozwiązany stosunek pracy w ramach zwolnienia grupowego. Wysokość odprawy uzależniona jest od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy.

Układy zbiorowe pracy to dwustronne umowy zawierane przez partnerów społecznych. Kodeks pracy wyróżnia zakładowe i ponadzakładowe układy zbiorowe pracy zawierane odpowiednio pomiędzy pracodawcami i organizacjami pracodawców, a zakładowymi i ponadzakładowymi organizacjami związkowymi.

Kodeks pracy wyróżnia zakładowe układy zbiorowe pracy i ponadzakładowe układy zbiorowe pracy. Ponadzakładowy układ zbiorowy pracy zakładany jest przez właściwy statutowo organ ponadzakładowej organizacji związkowej oraz organ organizacji pracodawców.

Układy zbiorowe pracy można zmieniać. Dokonują tego strony układu za pomocą protokołów dodatkowych. Do protokołów należy stosować odpowiednio przepisy dotyczące układów.

Rozwiązanie układu zbiorowego pracy powoduje utratę jego mocy obowiązującej. Kodeks pracy wyróżnia 3 podstawowe rodzaje rozwiązania układu: zgodne oświadczenie stron, upływ okresu, na jaki został zawarty oraz upływ okresu wypowiedzenia.

Strajk polega na zbiorowym powstrzymaniu się pracowników od wykonywania pracy w celu rozwiązania sporu dotyczącego praw i interesów w postaci warunków pracy, płac lub świadczeń socjalnych oraz praw i wolności związkowych pracowników lub innych grup, którym przysługuje prawo zrzeszania się w związkach zawodowych.

Rada pracowników to organ przedstawicielski powoływany u pracodawców zatrudniających co najmniej 50 pracowników. Czy przy zatrudnieniu 50. pracownika pracodawca zobowiązany jest do utworzenia rady pracowników? Jak ustala się liczbę zatrudnionych?

Szczególna ochrona związkowca będzie obejmowała pracownika, który nie jest członkiem zarządu organizacji związkowej, ale został wskazany w uchwale jako szczególnie chroniony i ma upoważnienie do reprezentowania organizacji związkowej wobec pracodawcy w sprawach z zakresu prawa pracy (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2012 r., sygn. akt II PK 83/11).

Związkowcy podlegają szczególnej ochronie. Czego może domagać się pracownik będący działaczem związkowym w razie wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony z naruszeniem przepisów prawa?

Układy zbiorowe pracy są zupełnie dobrowolne. Zawierają je pracownicy reprezentowani przez zakładową bądź ponadzakładową organizację związkową oraz pracodawca bądź organizacja pracodawców. W celu ich zawarcia przeprowadza się rokowania.

Układ zbiorowy pracy zawiera reprezentacja pracowników z pracodawcą. Wyróżnia się zakładowy układ zbiorowy pracy oraz ponadzakładowy układ zbiorowy pracy. Układy określają zwykle warunki wynagradzania za pracę i przyznawanie innych świadczeń związanych z pracą.

Związki zawodowe jako organizacje pracowników pełnią przede wszystkim funkcje reprezentowania i obrony ich praw, interesów zawodowych i socjalnych.

Spory zbiorowe wszczynają podmioty reprezentujące interesy pracownicze. Następnie pracodawcy niezwłocznie podejmują rokowania. W przypadku braku zawarcia porozumienia przeprowadza się mediacje.

Spór zbiorowy pracowników z pracodawcą może dotyczyć warunków pracy, płac lub świadczeń socjalnych oraz praw i wolności związkowych pracowników. Kiedy następuje jego wszczęcie?

Rada pracowników tworzona jest przez pracodawcę (nie dotyczy pracodawców publicznych), który prowadzi działalność gospodarczą i zatrudnia co najmniej 50 pracowników. Jej skład uzależniony jest od liczby zatrudnionych pracowników. Jakie zadania ma rada pracowników?

Pracodawca przejmujący zakład pracy (lub jego część), w którym obowiązywał układ zbiorowy pracy ma obowiązek stosowania w odniesieniu do przejętych pracowników dotychczasowego układu. Zobowiązanie nałożone na nowego pracodawcę wygasa z upływem roku od dnia przejęcia zakładu pracy.

Odprawy przyznawane w związku z rozwiązaniem stosunku pracy mogą być różnicowane w porozumieniach pracodawców i związków zawodowych. Zróżnicowanie wysokości odpraw musi jednak być obiektywnie uzasadnione.

Organizacje związkowe mają obowiązek podania pracodawcy liczby działaczy. Niepodanie tej liczby w oznaczonym terminie skutkuje utratą uprawnień.

Prawo do wynagrodzenia nie przysługuje pracownikowi biorącemu udział w strajku. Zachowuje on jednak świadczenia z ubezpieczenia społecznego i inne uprawnienia wynikające ze stosunku pracy. Czy dotyczy to także strajku ostrzegawczego?

Program Dobrowolnych Odejść nie jest traktowany jak zwolnienie grupowe, gdy rozwiązanie umowy następuje z inicjatywy pracownika. Przy spełnieniu określonych warunków może jednak mieć taki charakter.

Spór zbiorowy pracy pozwala pracownikom na dochodzenie spraw właściwych dla ich zbiorowości. Niedopuszczalny jest spór zbiorowy dotyczący spraw indywidualnych pracownika.

W związku z trudnościami ekonomicznymi na rynku pracy można zaobserwować tendencję firm do rozwiązywania układów zbiorowych pracy. Pracodawca, podejmując taką próbę, powinien liczyć się ze skutkami, jakie się z tym wiążą.

Związki zawodowe w imieniu reprezentowanych pracowników mogą negocjować z pracodawcą wysokość podwyżek. Podczas rozmów muszą brać pod uwagę różne czynniki, np. że długofalowy rozwój firmy powinien mieć pierwszeństwo przed bieżącymi potrzebami konsumpcyjnymi.

Jak pokazuje praktyka, przepisy ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych na tle różnych stanów faktycznych bywają niezwykle problematyczne. Każda ze stron, czy to związkowcy, czy to pracodawca stara się je interpretować z korzyścią dla siebie, co prowadzi w efekcie do wielu sporów.

W naszej placówce powstał związek zawodowy. Domaga się on zlikwidowania dotychczasowego regulaminu pracy i utworzenia nowego, powołując się na konieczność uzgadniania regulaminu z organizacją związkową. Czy musimy uwzględnić żądanie nowego związku?

Wypowiedzenie umowy o pracę zawartej z prezesem zarządu spółdzielni mieszkaniowej, dokonane po odwołaniu go z tej funkcji, powinno być poprzedzone konsultacją z zakładową organizacją związkową (uchwała Sądu Najwyższego z 7 grudnia 2012 r., II PZP 3/12).

Nieprzedstawienie przez zakładową organizację związkową informacji o liczbie swoich członków powoduje, że nie są wadliwe czynności podjęte przez pracodawcę bez wymaganego współdziałania z organizacją, aż do dnia przedstawienia tej informacji (uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 20 grudnia 2012 r., III PZP 7/12).

Podczas kontroli przestrzegania zasad bhp inspektorzy pracy współpracują ze związkami zawodowymi. Współpraca ta polega m.in. na informowaniu organizacji związkowej o tematyce i zakresie przeprowadzanej kontroli.

Spór zbiorowy pracowników z pracodawcą lub pracodawcami może dotyczyć warunków pracy, płacy lub świadczeń socjalnych oraz praw i wolności związkowych pracowników lub innych grup, którym przysługuje prawo zrzeszania się w związkach zawodowych (art. 1 ustawy z 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych – DzU z 1991 r. nr 55, poz. 236 ze zm.; zwanej dalej ustawą).

Nieudzielenie przez zakładową organizację związkową informacji o wszystkich pracownikach korzystających z jej obrony, żądanej przez pracodawcę bez rzeczowej potrzeby, nie zwalnia pracodawcy z obowiązku współdziałania z tą organizacją w indywidualnych sprawach ze stosunku pracy (uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 21 listopada 2012 r., III PZP 6/12).

Związek zawodowy może powołać przedstawiciela do pełnienia funkcji związkowej, np. negocjowania układu zbiorowego pracy. Wówczas delegatowi, na wniosek organizacji, na czas niezbędny do wykonania zadania przysługuje prawo do urlopu bezpłatnego.

Konflikt między pracodawcą a związkiem zawodowym może zostać rozwiązany za pomocą reguł określonych w ustawie o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Jednak ich stosowanie wiąże się dla pracodawcy z pewnym ryzykiem, np. możliwością rozpoczęcia strajku przez związek zawodowy.

W naszym zakładzie planowana jest redukcja etatów. Zatrudniamy 26 pracowników. Nie działają jednak związki zawodowe. Kto w tym przypadku będzie współdziałał z pracodawcą i podejmował działania w obronie pracowników?

Spółka udostępnia nieodpłatnie pomieszczenia i urządzenia techniczne działającym w niej związkom zawodowym. Dodatkowo zapewnia związkom zawodowym materiały biurowe. Czy spółka może zakwalifikować powyższe wydatki do kosztów uzyskania przychodów?

Organizacja związkowa musi przedstawić pracodawcy informację o łącznej liczbie zrzeszonych członków. Skutkiem niewykonania tego obowiązku w wymaganym terminie może być utrata uprawnień, jakie przysługują zakładowej organizacji związkowej.

Pracodawca, który zamierza zwolnić chronionego działacza związkowego z pracy, musi uzyskać zgodę zarządu zakładowej organizacji związkowej na rozwiązanie z nim umowy o pracę. Pracodawcy często decydują się na zwolnienie działacza bez uzyskania tej zgody. Nie każdy jednak zwolniony bezprawnie związkowiec będzie mógł liczyć na przywrócenie do pracy lub na odszkodowanie.

W naszej spółce planujemy zwolnić większą liczbę pracowników. Nie jesteśmy pewni, czy będą to zwolnienia grupowe i czy mamy rozpocząć procedurę zwolnień grupowych. Od kiedy liczyć termin 30 dni, w ciągu którego ustala się, czy w firmie doszło do zwolnień grupowych?

Używane bardzo często w praktyce sformułowanie „odprawa ze zwolnień grupowych” jest często mylące. Świadczenie to przysługuje każdemu pracownikowi (choćby była to jedna osoba) zwalnianemu z przyczyn, które go nie dotyczą, jeśli pracodawca zatrudnia więcej niż 20 osób. Odprawę należy wypłacić w dniu następującym po dniu rozwiązania stosunku pracy.

Organizacja związkowa zwróciła się do nas z żądaniem podania informacji o stanie rachunków firmy, obecnym poziomie zadłużenia i przepływach finansowych. Czy pracodawca jest zobowiązany przekazać związkowi takie dane?

Korzystanie z ochrony przed zwolnieniem z pracy przez działaczy związkowych, w sytuacjach gdy budzi to dezaprobatę z powodów etycznych, nie służy umacnianiu związków zawodowych. W takiej sytuacji żądanie przywrócenia do pracy zwolnionego działacza sąd może uznać za niecelowe.

Jeżeli naruszenie obowiązków pracowniczych jest ściśle związane z działalnością związkową, wówczas – w razie bezprawnego zwolnienia związkowca winnego tych naruszeń – sąd jest zobowiązany przywrócić związkowca do pracy, jeżeli ten złożył pozew o restytucję stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 17 maja 2012 r., I PK 176/11).

Członkiem związku może zostać pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę, ale także zleceniobiorca, a nawet osoba wykonująca jednoosobową działalność gospodarczą.

Ochrona przed zwolnieniem działaczy związkowych wynikająca z przepisów o związkach zawodowych jest względna, co oznacza, że może zostać uchylona. Jednak do tego, aby zwolnić działacza, niezbędna jest zgoda zarządu zakładowej organizacji związkowej.

Pracodawca, u którego działa związek zawodowy, ma obowiązek udostępnienia pomieszczeń i urządzeń technicznych niezbędnych do wykonywania działalności związkowej. Nie ma on jednak obowiązku zatrudniania pracowników organizacji związkowej.

Kiedy opinia, kiedy zgoda

Układ zbiorowy pracy – wejście w życie

Układ zbiorowy pracy - połączenie i rozwiązanie organizacji zakładowych

Zwolnienia grupowe – wstępna procedura

Odprawa pieniężna - zwolnienie grupowe

Układy zbiorowe pracy – podstawowe informacje

Ponadzakładowy układ zbiorowy pracy – strony

Układ zbiorowy pracy – protokoły dodatkowe

Układ zbiorowy pracy - rozwiązanie

Strajki i protesty

Rady pracowników - obowiązek utworzenia przy zatrudnieniu 50. pracownika

Szczególna ochrona związkowca – orzecznictwo

Wypowiedzenie umowy o pracę na czas określony zawartej ze związkowcem - orzecznictwo

Układ zbiorowy pracy - rokowania

Układ zbiorowy pracy

Związki zawodowe – funkcje

Spory zbiorowe – mediacje

Spór zbiorowy - wszczęcie

Rada pracowników – skład i zadania

Dotychczasowy układ zbiorowy pracy

Odprawy można różnicować

Niepodanie liczby działaczy organizacji związkowej

Strajk ostrzegawczy a wynagrodzenie

Program Dobrowolnych Odejść

Spór zbiorowy nie dla spraw indywidualnych

Porozumienie o zawieszeniu stosowania układu zbiorowego pracy

Skutki wypowiedzenia lub rozwiązania układu pracy

Rola związku zawodowego w procesie kształtowania wysokości wynagrodzeń

Nieprzedstawienie informacji o stanie liczebnym związku przez organizację związkową

Czy treść regulaminu pracy należy ustalić na nowo po powstaniu organizacji związkowej?

Czy zwolnienie byłego prezesa zarządu musi być konsultowane ze związkami

Czy pracodawca ma obowiązek współpracy ze związkiem zawodowym, który nie przekazał w terminie informacji o liczbie członków

Uprawnienia związku zawodowego

Kiedy strajk jest nielegalny

Czy związek zawodowy musi informować pracodawcę o wszystkich pracownikach, których reprezentuje

Przedstawiciele związku zawodowego

Spór ze związkiem zawodowym

Spór zbiorowy ze związkiem zawodowym

Z kim pracodawca powinien konsultować zwolnienia grupowe?

Wydatki ponoszone w związku z udostępnieniem nieruchomości związkowi zawodowemu

Informacja o łącznej liczbie członków

Kiedy działacz związkowy może być zwolniony z pracy bez zgody zarządu organizacji związkowej

Jak ustalić, czy w firmie doszło do zwolnień grupowych

Zasady wypłaty odprawy ze zwolnień grupowych

Informacja dla związku zawodowego o stanie finansów firmy

Odszkodowanie dla związkowca zamiast przywrócenia do pracy

Zwolnienie dyscyplinarne działacza związkowego z powodu ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych

W jaki sposób zostać członkiem związku zawodowego

Utrata szczególnej ochrony stosunku pracy

Zatrudnianie pracowników przez związek zawodowy