Spory zbiorowe

Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej złożyło projekt z dnia 9 lutego 2023 r. ustawy o sporach zbiorowych (nr w wykazie prac: UD408, dalej jako: projekt). Projekt zakłada zmiany w zakresie: ustalenia tego, co może być przedmiotem sporu zbiorowego, wyłonienia wspólnej reprezentatywnej organizacji związkowej, maksymalnego czasu trwania sporu zbiorowego, statusu mediatora i mediacji prewencyjnej. Celem ustawodawcy są bardziej transparentne zasady rozwiązywania sporów zbiorowych.

Lotnisko Chopina w Warszawie zmaga się z licznymi absencjami kontrolerów ruchu lotniczego. Trwają rozmowy PAŻP i ZZKRL w związku z trwającym sporem zbiorowym. Wypracowano roboczą wersję porozumienia.

Bezpieczeństwo w ruchu lotniczym jest zagrożone. Trwa spór zbiorowy pomiędzy PAŻP i Związkiem Zawodowym Kontrolerów Ruchu Lotniczego. PAŻP wprowadzając nowy regulamin wynagradzania, przyczynia się do licznych zwolnień kontrolerów. Oto oficjalne oświadczenie ZZKRL.

Wynagrodzenia kontrolerów ruchu lotniczego ulegają zmianom w 2022 roku. Polska Agencja Żeglugi Powietrznej wprowadza nowy regulamin wynagradzania. Część kontrolerów nie zgadza się na obniżkę wynagrodzeń. Trwa spór zbiorowy.

Strajk jest środkiem ostatecznym stosowanym, w celu rozwiązywania sporów pomiędzy pracodawcą a pracownikami. Strajk musi odbywać się zgodnie z zasadami i przesłankami określonymi w obowiązujących przepisach.

Jednym z uprawnień związków zawodowych jest wszczęcie sporu zbiorowego. Obie strony sporu - zarówno pracodawca, jak i pracownicy ponoszą odpowiedzialność za naruszenie przepisów dotyczących sporów zbiorowych.

Prowadzenie akcji protestacyjnych w formie głodówki nie jest prawnie dopuszczalną formą rozwiązywania sporu zbiorowego. Taka forma zagraża bowiem życiu i zdrowiu pracowników, którzy ją prowadzą.

Strajk jest jednym ze sposobów rozstrzygania sporów zbiorowych powstałych pomiędzy pracodawcą a pracownikami. Aby był legalny, musi spełniać warunki określone w przepisach prawa. Kiedy strajk jest legalny i jaka jest odpowiedzialność uczestników nielegalnego strajku?

Czy referendum strajkowe można organizować jeszcze w czasie mediacji? Zgodnie z przepisami dopiero nieosiągnięcie porozumienia rozwiązującego spór zbiorowy w postępowaniu mediacyjnym uprawnia do podjęcia akcji strajkowej.

Strajk polega na zbiorowym powstrzymaniu się pracowników od wykonywania pracy w celu rozwiązania sporu dotyczącego praw i  interesów w postaci warunków pracy, płac lub świadczeń socjalnych oraz praw i wolności związkowych pracowników lub innych grup, którym przysługuje prawo zrzeszania się w związkach zawodowych.

Spór zbiorowy pracowników z pracodawcą może dotyczyć warunków pracy, płac lub świadczeń socjalnych oraz praw i wolności związkowych pracowników. Kiedy następuje jego wszczęcie?

Spór zbiorowy pracy pozwala pracownikom na dochodzenie spraw właściwych dla ich zbiorowości. Niedopuszczalny jest spór zbiorowy dotyczący spraw indywidualnych pracownika.

Konflikt między pracodawcą a związkiem zawodowym może zostać rozwiązany za pomocą reguł określonych w ustawie o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Jednak ich stosowanie wiąże się dla pracodawcy z pewnym ryzykiem, np. możliwością rozpoczęcia strajku przez związek zawodowy.

Zagadnienie sporów zbiorowych między pracownikami a pracodawcą lub pracodawcami reguluje ustawa z 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Spory zbiorowe dzielą się co do zasady na spory o prawo oraz spory o interesy.

Pracodawca ma prawo zwolnić pracownika biorącego udział w nielegalnym strajku. Jednocześnie może domagać się odszkodowania za szkodę poniesioną w jego wyniku.

1. Prawo do strajku należy do podstawowych praw człowieka oraz wolności związkowych. Wobec tego wątpliwości związane z wykładnią przepisów regulujących strajk powinny być - zgodne z zasadą in dubio pro libertate - roz­strzygane na rzecz, a nie przeciwko wolności strajku. 2. Kryterium oceny legalności strajku określają przepisy ustawy, a nie postanowienia statutu związku zawodowego lub uchwał związkowych (art. 35 ust. 3 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm. w związku z art. 26 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, Dz.U. Nr 55, poz. 236 ze zm.). 3. Strajk może być nielegalny w różnym stopniu, w zależności od zakresu i wagi naruszenia przepisów ustawy, a stopień nielegalności strajku (narusze­nia przepisów ustawy) ma istotny wpływ na odpowiedzialność za jego zorgani­zowanie, kierowanie akcją strajkową lub udział w strajku. Zorganizowanie i przeprowadzenie referendum strajkowego w sposób umożliwiający swobodne wyrażenie woli przez głosujących pracowników jako istotny warunek legalności strajku podlega kontroli sądowej (art. 20 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych w związku z art. 52 § 1 pkt 1 k.p.).

Oprócz sporów o charakterze indywidualnym toczących się na linii pracownik-pracodawca w zakładzie pracy może dojść do sporów o charakterze zbiorowym - między pracodawcą a załogą lub jej częścią.

Zagadnienie strajku jest uregulowane w ustawie z 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych (DzU nr 55, poz. 236 ze zm.; powoływana dalej jako: u.r.s.z.). Zgodnie z art. 17 strajk polega na zbiorowym powstrzymywaniu się pracowników od wykonywania pracy w celu rozwiązania sporu dotyczącego interesów wskazanych w art. 1 u.r.s.z. (interesami takimi są warunki pracy, płacy lub świadczenia socjalne oraz prawa i wolności związkowe pracowników lub innych grup, którym przysługuje prawo zrzeszania się w związkach zawodowych).

1. Niedopuszczalne jest wszczęcie i prowadzenie sporu zbiorowego dotyczącego treści porozumienia w sprawie wzrostu wynagrodzeń zawartego na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1995 r. Nr 1, poz. 2 ze zm.), którego stroną jest organizacja związkowa, przed dniem wypowiedzenia takiego porozumienia (art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, Dz.U. Nr 55, poz. 236 ze zm.). 2. Spory zbiorowe prowadzone w fazie rokowań i mediacji jako spory zakładowe mogą zostać przekształcone w fazie postępowania przed kolegium arbitrażu społecznego w jeden spór wielozakładowy, jeżeli takie przekształcenie wynika z woli stron tych sporów, przedmiot sporu dotyczy pracowników zatrudnionych przez więcej niż jednego pracodawcę, a prawa i interesy wszystkich pracowników i pracodawców objętych sporem są reprezentowane przez podmioty upoważnione do działania w imieniu uczestników występujących po stronie pracowników i pracodawców. W takim przypadku właściwe do rozstrzygnięcia sporu jest Kolegium Arbitrażu Społecznego przy Sądzie Najwyższym (art. 16 ust. 2 zdanie drugie ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych).