Tematy - Prawa pracodawcy, Obowiązki pracownika - INFOR.PL

Umowa o pracę jest podstawowym dokumentem, który podpisują pracownik i pracodawca w celu nawiązania stosunku pracy. Warto jednak wiedzieć, że w praktyce dopuszcza się także inny sposób zawarcia umowy.

Często spotykamy się z sytuacją, kiedy pracodawca żąda od osoby przyjmowanej do pracy zaświadczenia o niekaralności. Czy takie działanie jest zgodne z prawem?

Większość umów o pracę może zostać rozwiązana z zachowaniem określonego w przepisach prawa okresu wypowiedzenia. Umowa o pracę może także zostać rozwiązana.

Kwestionariusz osobowy to formularz, którego wypełnienia może żądać pracodawca od osoby starającej się o pracę, lub od pracownika.

Pracodawca musi mieć możliwość identyfikacji osób starających się o zatrudnienie, często przyszłych pracowników. Dlatego ma prawo żądać od takich osób pewnych dokumentów.

Upływ trzymiesięcznego okresu nieobecności pracownika w pracy z powodu tymczasowego aresztowania skutkuje wygaśnięciem nie tylko stosunku pracy zawartego na podstawie umowy, ale także powołania.

Z dniem śmierci pracownika stosunek pracy - niezależnie od podstawy jego nawiązania - wygasa. Jest to konsekwencją obowiązku osobistego świadczenia pracy przez pracownika. Stosunek pracy wygasa z końcem dnia, w którym pracownik zmarł, nie zaś z chwilą - momentem jego śmierci.

Przepisy rozdziału IIa Kodeksu pracy weszły w życie z dniem 1 maja 2004 r., z dniem przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Ich celem jest zapewnienie pracownikom kierowanym do pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej warunków zatrudnienia nie mniej korzystnych niż te, które gwarantują przepisy kodeksu pracy oraz inne akty prawne z zakresu prawa pracy.

Za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy, pracodawca może stosować kary porządkowe.

Pracodawca jest zobowiązany do prowadzenia pewnej dokumentacji pracowniczej i jej przechowywania. W takiej dokumentacji muszą znaleźć się wszystkie dokumenty stanowiące historię zatrudnienia danego pracownika w firmie, w szczególności te wymagane prawem.

Powierzenie pracownikowi innej pracy niż określona w umowie o pracę wymaga z reguły dokonania wypowiedzenia warunków pracy i płacy. Przepisy prawa pracy przewidują sytuacje wyjątkowe, które dopuszczają skierowanie pracownika, w drodze ustnego polecenia służbowego, do innej pracy niż pierwotnie świadczona.

Podstawy wymiaru składek nie stanowią diety i inne należności z tytułu podróży służbowej pracownika – zarówno krajowej, jak i zagranicznej, ale tylko do wysokości określonej przepisami. W sytuacji gdy pracodawca wypłaca delegowanym pracownikom świadczenia w wyższej wysokości lub dodatkowe świadczenia poza określonymi w przepisach, od nadwyżki należności i/lub dodatkowych świadczeń musi naliczyć składki.

Zdarza się, że pracownik źle wykona zleconą przez siebie pracę, a konsekwencje tego musi ponieść pracodawca, jako odpowiedzialny przez kontrahentami. Czy pracodawca ma w takim wypadku możliwość wyegzekwowania od pracownika poniesionych strat?

Niezaakceptowanie przez podwładnego przeniesienia na nowe stanowisko może skutkować np. rozwiązaniem z nim umowy o pracę, jeżeli przeniesienie było konieczne ze względów zdrowotnych oraz podyktowane wymogiem zawartym w Kodeksie pracy.

Zakaz konkurencji to zobowiązanie się pracownika w drodze umowy z pracodawcą, że nie podejmie prowadzenia działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy oraz nie podejmie zatrudnienia w ramach stosunku pracy lub innego stosunku prawnego u podmiotu prowadzącego działalność konkurencyjną wobec pracodawcy.

Pracownicza odpowiedzialność materialna ma na celu umożliwienie pracodawcy uzyskania od pracownika odszkodowania wówczas, gdy w sposób zawiniony naraził pracodawcę na szkodę. Kodeks pracy przewiduje odrębnie odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzoną z winy umyślnej oraz szkodę wyrządzoną z winy nieumyślnej.

Status członka rodziny nie zwalnia z obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego osób pobierających stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy, na które zostały skierowane przez podmiot inny niż powiatowy urząd pracy.

Pracodawca wypowiadający umowę o pracę może skrócić pracownikowi okres wypowiedzenia. Za czas skróconego okresu wypowiedzenia pracownikowi przysługuje odszkodowanie.

Pracodawca jest zobowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika. Poszkodowany, którego dobra osobiste zostały naruszone, może żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy na cel społeczny.

Jeśli pracodawca nie zapewnia pracownicy bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, może ona rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia w trybie natychmiastowym. Ma również prawo do odszkodowania za okres równy okresowi wypowiedzenia.

Zatrudniamy pracownika o lekkim stopniu niepełnosprawności na stanowisku księgowego. Osoba ta otrzymała polecenie wyjazdu służbowego, ale odmówiła twierdząc, że jako osoba niepełnosprawna nie musi wyjeżdżać w delegacje, a w czasie, w którym miałby nastąpić wyjazd, ma zaplanowane badania. Czy w stosunku do pracowników niepełnosprawnych występują ograniczenia w możliwości zlecania wyjazdu w podróż służbową?

Pracownik był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na stanowisku kierowcy samochodu osobowego. Pewnego dnia przełożony wydał mu na piśmie polecenie służbowe pomalowania pomieszczenia garażu, w którym stał używany przez niego samochód służbowy. Kierowca odmówił wykonania polecenia, za co został dyscyplinarnie zwolniony. Czy decyzja pracodawcy była słuszna?

Od 1 stycznia 2004 r. pracodawców obowiązują przepisy dotyczące przeciwdziałania mobbingowi w zakładzie pracy. W tym celu powinni oni wprowadzić wewnętrzne regulacje antymobbingowe w swojej firmie.

Za prawidłowe dokonanie potrąceń z wynagrodzenia odpowiada pracodawca. Ponosi on odpowiedzialność wobec pracownika o zwrot niesłusznie potrąconego wynagrodzenia oraz w stosunku do wierzyciela – roszczenie odszkodowawcze z tytułu poniesionej szkody.

Jestem pracownikiem w jednej z krakowskich firm. W kwietniu 2009 r. utworzyliśmy związek zawodowy. W grudniu 2009 r. pracodawca dowiedział się przez przypadek o utworzeniu związku i zarzucił nam, że nie poinformowaliśmy go o tym fakcie. Czy musieliśmy poinformować pracodawcę o utworzeniu w jego firmie związku zawodowego?

Klauzula zasad współżycia społecznego umożliwia uniknięcie sytuacji, w których stosowanie prawa doprowadziłoby do skutków niemożliwych do zaakceptowania z uwagi na cel regulacji lub normy moralne.

Osoby objęte wspólną odpowiedzialnością materialną muszą mieć zapewnioną możliwość sprawowania nadzoru nad powierzonym im mieniem m.in. przez swobodny dostęp do tego mienia.

Mój kolega z pracy uległ wypadkowi i przebywa na zwolnieniu. W związku z tym pracodawca powierzył mi pełnienie jego obowiązków. Wykonuję je od ponad miesiąca, przy czym moje wynagrodzenie nie uległo zmianie. Na jak długo pracodawca może mnie zobowiązać do zastępowania kolegi? Czy nie powinienem otrzymać wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy lub płacy?

Jako menedżerowi zależy mi na tym, aby moi podwładni byli produktywni i pracowali efektywnie. Choć wiele mówi się o zwiększaniu produktywności i efektywności pracy, rzadziej – w moim odczuciu – wspomina się o kwestii celowego angażowania się pracowników w zachowania nieproduktywne. W tym przypadku nie mamy do czynienia z obniżoną motywacją do efektywnej pracy, lecz z dążeniem do wyrządzenia szkody firmie lub osobom w niej zatrudnionym. Zastanawiam się, czy można zbadać skłonność pracownika do angażowania się w zachowania nieproduktywne? W jaki sposób zapobiegać angażowaniu się pracowników w tego typu zachowania?

Pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi zwolnienia od pracy w celu opieki nad członkiem rodziny, np. chorą matką, nawet wtedy gdy nie mieszka z ubezpieczonym. Istotne jest, aby pracownik był jedyną osobą mogącą sprawować nad nim opiekę.

Pracownik, zawierając umowę o pracę, zobowiązuje się do pozostawania w dyspozycji pracodawcy w określonym miejscu i czasie. Pracodawca natomiast ma obowiązek zorganizować pracownikowi pracę oraz wypłacić za nią umówione wynagrodzenie. Czas, przez jaki pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w poszczególnych dniach i godzinach, powinien być określony w wewnętrznych aktach prawnych ustalających systemy i rozkłady czasu pracy oraz okres rozliczeniowy czasu pracy obowiązujące u danego pracodawcy. Na ogół jest to regulamin pracy, układ zbiorowy pracy lub obwieszczenie. Zdarzają się jednak sytuacje, w których pracownik nieobecny w ustalonym miejscu i czasie nie poniesie konsekwencji swojej nieobecności.

Zajmuję się sprawami kadrowo-płacowymi w firmie usługowej. Mam pytanie dotyczące potrąceń z wynagrodzenia. Czy dopuszczalne jest złożenie przez pracownika jednorazowej zgody, np. z początkiem roku kalendarzowego, na comiesięczne potrącenia z wynagrodzenia, jeżeli kwota do potrącenia w chwili podpisywania zgody nie jest pracownikowi znana?

Wykorzystywanie nielegalnego oprogramowania przez pracownika zajmującego w firmie kierownicze stanowisko jest czynem zagrożonym karą. Może istotnie osłabić pozycję rynkową pracodawcy i zmniejszyć szanse na pozyskanie nowych klientów.

Urlop bezpłatny jest okresem zatrudnienia, w którym pracownik nie świadczy pracy. Przepisy prawa pracy przewidują dwie formy udzielenia tego urlopu.

ZNP apeluje do MEN o sprawdzenie, na co wykorzystywana jest wprowadzona w tym roku szkolnym dodatkowa godzina pracy nauczycieli. Miała być przeznaczona na udzielanie dzieciom dodatkowej pomocy, pogłębianie ich zainteresowań czy na zajęcia opiekuńczo-wychowawcze. Tymczasem - zdaniem związkowców - bywa przeznaczana np. na doraźne zastępstwa.

Ewidencja czasu pracy, do której prowadzenia zobowiązany jest każdy pracodawca, nie może być zastąpiona np. przez listę obecności. Lista bowiem stanowi dokument jedynie potwierdzający przybycie pracowników do pracy.

Wypowiedzieliśmy umowę o pracę jednemu z kierowników działów. Na jego miejsce zamierzmy zatrudnić inną osobę w okresie wypowiedzenia zwolnionego kierownika. Czy możemy jednostronnie zwolnić dotychczasowego kierownika z obowiązku świadczenia pracy?

Odpowiedzialność pracowników można podzielić zasadniczo na 2 grupy. Pierwszą z nich jest odpowiedzialność porządkowa, drugą zaś odpowiedzialność materialna. W tej ostatniej chodzi głównie o odpowiedzialność związaną z wszelką szkodą, jaką może wyrządzić pracownik pracodawcy. Jej szczególną formą jest odpowiedzialność za mienie powierzone z obowiązkiem zwrotu. Pracownik, któremu powierzono z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się mienie, odpowiada w pełnej wysokości za szkodę w nim powstałą.

Pracownik służby bhp w trakcie przeglądu pomieszczeń pracy poinformował ustnie jednego z pracowników o nałożeniu na niego kary pieniężnej za naruszanie przepisów bhp. Następnie ustnie polecił księgowej potrącić pracownikowi z wynagrodzenia za pracę kwotę w wysokości 100 zł. Pracodawca dowiedział się od księgowej o tym potrąceniu w chwili zatwierdzania listy płac. Czy pracownik służby bhp mógł wystąpić z wnioskiem o ukaranie pracownika? Czy w zakładzie pracy powinna być procedura karania pracownika za naruszenie przepisów i zasad bhp?

W razie zaistnienia okoliczności uniemożliwiających stawienie się do pracy pracownik jest zobowiązany niezwłocznie uprzedzić pracodawcę o przyczynie i przewidywanym okresie trwania nieobecności. Pracownik musi przekazać taką informację nie później niż w drugim dniu nieobecności w pracy.

Pracownik zawiadomił nas rano, że korzysta w tym dniu z urlopu na żądanie. Ponieważ około południa wystąpiła w zakładzie awaria, nakazaliśmy pracownikowi natychmiastowe stawienie się do pracy. Pracownik jednak nie wykonał tego polecenia, stwierdzając, że nie musi wracać do pracy, ponieważ jest to urlop na żądanie. Czy pracownik miał rację, a jeśli nie, to czy możemy rozwiązać z nim umowę o pracę?

Prowadzę firmę transportową. Czy w obowiązującym pracowników regulaminie pracy mogę zobligować ich do poddania się badaniu alkomatem przed przystąpieniem do pracy?

Za przestój niezawiniony przez pracownika przysługuje mu wynagrodzenie w wysokości wynikającej z osobistego zaszeregowania. Jeśli nie zostało ono określone – pracownikowi należy się 60% wynagrodzenia.

Warunkiem dopuszczenia pracownika do pracy jest aktualne orzeczenie lekarskie, które stwierdza brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Ważność takiego orzeczenia przerywana jest przez zwolnienie lekarskie.

Pracodawca w określonych przypadkach może polecić pracownikowi wykorzystanie urlopu wypoczynkowego bez uzgodnienia terminu.

Za szkodę w mieniu powierzonym z obowiązkiem zwrotu powstałą wskutek kradzieży pracownik ponosi odpowiedzialność w takim zakresie, w jakim można mu przypisać niewykonanie lub nienależyte wykonanie pieczy.

Chcemy wprowadzić w firmie godzinną niepłatną przerwę dla wszystkich pracowników. Będzie ona obowiązywać w różnych godzinach, w zależności od grupy pracowniczej. Dodatkową przerwę chcemy zapisać w regulaminie pracy. Większość pracowników nie zgadza się na wprowadzenie dodatkowej przerwy, argumentując, że zostaną im pogorszone warunki pracy. Czy mimo braku zgody większości pracowników wprowadzenie takiej przerwy będzie możliwe? W naszym zakładzie nie działają związki zawodowe.

Umowa przedwstępna powinna określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej. Stanowi ona również dla pracodawcy swoistą gwarancję przyszłego zatrudnienia.

Czy zapis następującej treści w zakresie czynności i obowiązków pracownika jest prawidłowy: „Pracownik ma obowiązek przestrzegać wykonywania innych ustnych poleceń przełożonego”? Inspektor pracy zakwestionował ten zapis i poinformował nas, że nie jest on zgodny z przepisami prawa pracy. My uważamy, że taki zapis pozwoli wydawać pracownikom polecenia inne niż ustalone w zakresie obowiązków, których nie da się przewidzieć w przyszłości. Kto ma rację?

Pracodawca ma prawo do prowadzenia polityki racjonalnego zatrudnienia i zatrudniania pracowników przydatnych zawodowo. Wobec tego np. niezawiniona utrata uprawnień pracownika może być przyczyną uzasadniającą rozwiązanie z nim umowy.

Prawa pracodawcy, Obowiązki pracownika

Co może zastąpić umowę o pracę w dokumentacji pracowniczej?

Żądanie zaświadczenia o niekaralności

Oświadczenie o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę

Kiedy pracodawca może żądać złożenia kwestionariusza osobowego?

Jakich dokumentów może żądać pracodawca od osoby ubiegającej się o pracę?

Tymczasowe aresztowanie pracownika a stosunek pracy (art. 66)

Śmierć pracownika a stosunek pracy (art. 63 (1))

Skierowanie pracownika do pracy w Polsce (art. 67(1))

Dokumentacja pracownicza dotycząca wymierzenia kary porządkowej

O czym pracodawca musi powiadomić nowego pracownika na piśmie?

Kwalifikacje pracownika przy czasowym powierzeniu innej pracy

Diety i inne należności z tytułu krajowej podróży służbowej

Wadliwe wykonanie produktu a obniżenie wynagrodzenia

Konsekwencje odmowy wykonania polecenia pracodawcy

Na czym polega zakaz konkurencji?

Odpowiedzialność materialna pracowników

Obowiązkowe i dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne

Wynagrodzenie za skrócony okres wypowiedzenia

Ochrona dóbr osobistych pracownika

Prace uciążliwe i szkodliwe dla zdrowia kobiet

Czy pracownik niepełnosprawny może odmówić wyjazdu w podróż służbową

Dbałość o mienie zakładu pracy a zakres obowiązków pracownika

Wewnętrzna polityka antymobbingowa pracodawcy

Potrącenia z wynagrodzenia za pracę

Informacja o utworzeniu związku zawodowego

Zastosowanie klauzuli zasad współżycia społecznego przez sądy pracy

Umowa o wspólnej odpowiedzialności materialnej

Czasowe powierzenie innej pracy

Jak zapobiegać nieproduktywnym zachowaniom pracowników?

Opieka nad członkiem rodziny

Zwolnienia od pracy

Zgoda na potrącenia z wynagrodzenia

Nielegalne oprogramowanie przyczyną wypowiedzenia

Dwie formy urlopu bezpłatnego

Dodatkowa godzina pracy nauczycieli jest nieprawidłowo wykorzystywana

Czas przepracowany a czas zaliczony - potwierdzenie przybycia do pracy

Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy

Odpowiedzialność pracownika za mienie powierzone

Czy w zakładzie pracy powinna być opracowana procedura karania pracownika?

Usprawiedliwianie nieobecności w pracy

Odwołanie z urlopu na żądanie

Badanie trzeźwości

Wynagrodzenie za czas przestoju

Praca chorego pracownika

Urlopy przymusowe

Wypadek samochodem służbowym lub jego kradzież

Czy w zakładzie pracy można wprowadzić bezpłatną godzinną przerwę mimo sprzeciwu pracowników

Umowa przedwstępna

Czy można zapisać w wykazie obowiązków pracownika, że powinien wykonywać niezawarte w tym wykazie ustne polecenia przełożonego

Utrata uprawnień do wykonywania zawodu