Diety i inne należności z tytułu krajowej podróży służbowej

Należności przysługujące z tytułu podróży służbowej są zróżnicowane w zależności od tego, czy pracownik został wysłany w podróż na obszarze kraju czy za granicę. Ich wysokość została określona w rozporządzeniu jedynie w stosunku do pracowników sfery budżetowej. Prywatni pracodawcy mogą ustalić inne zasady zwrotu tych należności.

Należy przy tym rozróżnić sytuację wysłania pracownika w podróż służbową od oddelegowania go do innej miejscowości w celu czasowego wykonywania tam pracy. Jeżeli pracownik został oddelegowany do pracy za granicę i zostało zmienione jego miejsce wykonywania pracy, to pobyt pracownika poza krajem nie jest podróżą służbową. W takim przypadku pracownik nie przebywa w podróży służbowej i nie ma prawa do świadczeń z tytułu takiej podróży. Potwierdza to m.in. wyrok Sądu Najwyższego z 11 października 2005 r. (I PK 67/05, OSNP 2006/17-18/268), w którym sąd orzekł, że „miejscowość, w której pracodawca udostępnił pracownikowi nieodpłatnie lokal mieszkalny i w której pracownik faktycznie przebywał, choćby bez zamiaru stałego tam pobytu, bez względu na dopełnienie obowiązku meldunkowego, jest miejscowością czasowego pobytu pracownika w rozumieniu § 4 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (Dz.U. Nr 236, poz. 1990 ze zm.)”. Zatem jeśli pracodawca wypłaci należności z tytułu podróży służbowej pracownikowi, który faktycznie został wysłany do innej miejscowości w celu czasowego wykonywania tam pracy, wypłacone kwoty należy uwzględnić w podstawie wymiaru składek na jego ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Krajowa podróż służbowa pracownika sfery budżetowej

Z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej przysługuje dieta i zwrot kosztów:

• przejazdów,

• noclegów,

• dojazdów środkami komunikacji miejscowej,

• innych udokumentowanych wydatków, które są określone przez pracodawcę odpowiednio do uzasadnionych potrzeb.

Jakie należności za czas podróży służbowej wypłacać pracownikowi, który codziennie wraca do domu >>

„Krajowe” diety

Dieta jest przeznaczana na pokrycie zwiększonych kosztów wyżywienia w czasie podróży i wynosi 23 zł za dobę podróży (§ 4 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju).

WAŻNE!

Dieta do wysokości 23 zł za dobę nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Przysługującą pracownikowi wysokość diet należy liczyć za okres od wyjazdu do przyjazdu (po wykonaniu zadania). Miejscowość rozpoczęcia i zakończenia podróży określa pracodawca.

Kwota 23 zł to dieta za pełną dobę podróży służbowej. W przypadku gdy pracownik ma otrzymać dietę za niepełną dobę podróży, jej wysokość zależy od tego, czy podróż trwała nie dłużej niż dobę czy dłużej niż dobę (§ 4 ust. 2 rozporządzenia w sprawie podróży krajowych).

Wysokość diety, gdy podróż trwa nie dłużej niż dobę

Wysokość diety, gdy podróż trwa dłużej niż dobę

Kiedy nie przysługuje dieta w delegacji krajowej >>

PRZYKŁAD

Pracownik przebywał w podróży służbowej 2 pełne dni (2 doby), a trzeciego dnia 10 godzin. Za wszystkie trzy dni podróży służbowej przysługuje dieta po 23 zł. Dieta w pełnej wysokości przysługuje również za 3. dzień podróży, ponieważ podróż służbowa w tym dniu zakończyła się po upływie 8 godzin od momentu rozpoczęcia doby. Łączna wysokość przysługującej diety wynosi:

3 x 23 zł = 69 zł.

Taka kwota jest zwolniona ze składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Pracownik nie ma prawa do diety z tytułu krajowej podróży służbowej:

• za czas podróży do miejscowości jego stałego lub czasowego pobytu,

• gdy podróż trwa co najmniej 10 dni, a pracownik ma prawo do zwrotu kosztów przejazdu w dniu wolnym od pracy do miejscowości pobytu stałego lub czasowego i z powrotem, środkiem transportu określonym przez pracodawcę (dieta nie przysługuje za ten dzień),

• jeżeli zapewniono mu bezpłatne całodzienne wyżywienie (tzn. 3 posiłki dziennie).

Jeśli mimo tych okoliczności pracodawca wypłaci pracownikowi dietę, świadczenie to nie jest zwolnione ze składek (§ 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe).

Inne należności z tytułu krajowej podróży

Pracownikowi wysłanemu w podróż służbową, poza dietami, przysługują również:

• zwrot kosztów dojazdów środkami komunikacji miejscowej, jeśli pracownik ponosi takie koszty, w wysokości:

– ryczałtowej – 20% diety (tj. 4,60 zł) za każdą rozpoczętą dobę podróży lub

– udokumentowanych kosztów – gdy na wniosek pracownika pracodawca wyrazi na to zgodę,

• zwrot kosztów noclegu w hotelu lub innym obiekcie świadczącym usługi hotelarskie, jeśli pracownikowi nie zapewniono bezpłatnego noclegu i jednocześnie pracownik nie ma możliwości codziennego powrotu do miejscowości czasowego lub stałego pobytu, w wysokości:

– potwierdzonej rachunkiem albo

– ryczałtu w wysokości 150% diety (34,50 zł) za każdy nocleg – gdy pracownik nie przedłożył rachunku, a nocleg trwał co najmniej 6 godzin między godziną 21.00 a 7.00 następnego dnia,

• zwrot kosztów przejazdu w dniu wolnym od pracy środkiem transportu określonym przez pracodawcę, do miejscowości stałego lub czasowego pobytu i z powrotem, gdy podróż służbowa trwa co najmniej 10 dni,

• zwrot kosztów przejazdu w wysokości:

– kosztu zakupu biletu na określony przez pracodawcę środek transportu (z uwzględnieniem ulg przysługujących pracownikowi) lub

– kosztów przejazdu samochodem, motocyklem lub motorowerem nienależącym do pracodawcy – na wniosek pracownika za zgodą pracodawcy.

Jeśli pracownik, za zgodą pracodawcy, odbył podróż służbową pojazdem niebędącym własnością pracodawcy, przysługuje mu tzw. kilometrówka, czyli zwrot kosztów obliczony przez pomnożenie liczby przejechanych kilometrów przez stawkę za 1 km przebiegu pojazdu w wysokości nie wyższej niż stawka ustalona w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy (§ 2 tego rozporządzenia w zw. z § 5 ust. 3 rozporządzenia w sprawie podróży krajowych).

Stawki za 1 km przebiegu pojazdu w zależności od pojazdu

Zarówno diety, jak i pozostałe należności z tytułu krajowej podróży służbowej, wypłacone na opisanych zasadach, są w całości zwolnione ze składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Pracy.

Podstawa prawna:

• § 3–8 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (Dz.U. Nr 236, poz. 1990 ze zm.),

• § 2, § 4–12 i załącznik do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U. Nr 236, poz. 1991 ze zm.),

• art. 77⁵ Kodeksu pracy,

• art. 11 ust. 3–4 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.),

• § 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.),

• § 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 25 marca 2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy (Dz.U. Nr 27, poz. 271 ze zm.).