Urlop wypoczynkowy, Zwolnienie lekarskie

Zbliża się koniec 2025 r., a to oznacza wiele podsumowań, pracy i planów dla pracowników, pracodawców i działów Kadr. Okazuje się, że w Kodeksie Pracy jest jeden przepis, który ma duże znaczenie jeżeli chodzi o plan urlopów na 2026 r. Działy HR, pracownicy i pracodawcy - pamiętacie o tym wyjątku z KP? Warto wiedzieć jakie zasady obowiązują przy planowaniu urlopu wypoczynkowego w 2026 r.

Związek Zawodowy Pracowników Państwowej Inspekcji Pracy złożył petycję, w której domagał się dodatkowych dni urlopu dla pracowników PIP – niezależnie od stażu pracy. Komisja ds. Petycji zdecydowała jednak o zakończeniu sprawy bez podejmowania inicjatywy ustawodawczej. Dlaczego?

Okres między Świętami Bożego Narodzenia a Nowym Rokiem to czas, kiedy w wielu firmach robi się spokojniej. Dla pracowników oznacza to możliwość odpoczynku i spokojnego planowania przerwy świątecznej. Dla pracodawców – moment zastanowienia się, czy mogą wysłać pracownika na urlop „na siłę”. Prawo jasno określa granice, a ich znajomość pozwala uniknąć nieporozumień i stresu w tym wyjątkowym okresie.

Czasami pracownik musi być ostrożny niemal jak saper w wojsku - przepisy prawa pracy oczywiście mają za zadanie chronić pracowników, ale jeżeli ich nie znasz lub źle zinterpretujesz, natrafisz na minę. I to zastawioną przez siebie samego. Szczególnie ostrożnie trzeba korzystać z urlopu na żądanie - to wcale nie działa jak automat i trzeba się pilnować, żeby nie popełnić błędu. Możesz przypadkiem lub przez niewiedzę dać swojemu pracodawcy prosty powód do wręczenia wypowiedzenia, albo co gorsza - natychmiastowego rozwiązania umowy bez wypowiedzenia, czyli tak zwanej dyscyplinarki.

Zapewne wielu pracowników, tak jak ma to miejsce w poszczególnych pragmatykach pracowniczych (i specyficznie uregulowanych zawodach odrębnymi ustawami), chciałoby mieć 100% płatny, dodatkowy urlop wypoczynkowy za staż w wymiarze do 13 dni rocznie. Kto ma zatem do niego prawo i w jakich okolicznościach może korzystać z dodatkowych urlopów? Istotną rolę odgrywa tutaj też orzecznictwo, które wskazuje jaki sąd jest właściwy w przypadku sporu.

Problem: Pracodawca wyznaczył dodatkowy dzień wolny za święto 1 listopada 2025 r. (Wszystkich Świętych) na dzień, w którym pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim, a inny pracownik był na urlopie. Czy dzień wolny w listopadzie im przepada? Główny Inspektor Pracy, Marcin Stanecki tłumaczy zagadnienie.

W ostatnim czasie zapadł ciekawy wyrok w sądzie, który stał się inspiracją do rozważań tego, czy można utracić prawo do zasiłku chorobowego z powodu udziału w ceremonii ślubnej, albo udziału w pogrzebie czy też we Wszystkich Świętych jak i w Zaduszkach. Mamy sezon grypowy - zatem wielu pracowników i ubezpieczonych przebywa na L4 - co mogą robić na L4? Taka sprawa sądowa (jak niżej opisana) ujawnia problem interpretacyjny pomiędzy literalnym brzmieniem przepisów a ich praktycznym zastosowaniem przez ZUS, wobec indywidualnych okoliczności tj. choroby w obliczu udziału w danych uroczystościach. Przypadek rozstrzygnięty przez Sąd Rejonowy w Toruniu pokazuje, że ocena zachowania ubezpieczonego w okresie zwolnienia lekarskiego wymaga analizy medycznej, kontekstu zdarzenia oraz realnego wpływu tego zachowania na zdrowie i leczenie. Na tle niniejszej sprawy okazało się, że można brać ślub podczas przebywania na L4.

Rząd pracuje nad nowym typem urlopu wypoczynkowego. To ma być dodatek do urlopu wypoczynkowego 26 dni. Dodatkowy urlop może wynieść od 2 do 10 dni. Prace nad tą obietnicą prowadziło MPRiPS już w 2024 r. Zobaczymy co się z projektem stanie w 2025 r. Dodatkowy urlop ma być przeznaczony tylko dla opiekunek i opiekunów pracujących w żłobkach, ale wprowadzenie tego rozwiązania otworzy dyskusję o rozszerzeniu nowej instytucji na inne zawody.

Urlop zaległy z 2024 r. należy wykorzystać do 30 września 2025 r. Czy po tym terminie przepada? Jakie są skutki niewykorzystania urlopu do końca września dla pracownika, a jakie dla pracodawcy? O tym mówi Kodeks pracy.

Każdy pracodawca, zatrudniając pracownika, musi pamiętać o szeregu obowiązków, a jednym z nich jest udzielanie urlopu wypoczynkowego. Jeśli pracownik nie wykorzysta wszystkich przysługujących mu dni wolnych w bieżącym roku, ma czas do 30 września roku następnego, żeby to nadrobić. Termin ten dotyczy również zaległego urlopu za 2024 rok, który trzeba wykorzystać do 30 września 2025 roku.

ZUS przypomina, że zwolnienie lekarskie nie powinno być traktowane jako okazja do dorabiania bądź wyjazdu turystycznego. Niewłaściwe korzystanie z „chorobowego” może mieć konsekwencje: ZUS wstrzyma wypłatę albo będzie żądał zwrotu już wypłaconego zasiłku chorobowego, opiekuńczego lub świadczenia rehabilitacyjnego.

- Skala problemu rośnie z kwartału na kwartał. Pracodawcy coraz częściej proszą o pomoc detektywów, by pomóc w ustaleniu realnej sytuacji pracownika, który np. nadużywa L4 czy udał się na długotrwały urlop. Takie sytuacje mają miejsce np. gdy w firmie jest konflikt, planowane są zwolnienia lub gdy po prostu niektórym nie chce się wykonywać służbowych obowiązków – mówi detektyw Małgorzata Marczulewska. – Niektóre sytuacje są dowodem wielkiej arogancji pracowników – mówi ekspertka i podaje kilka przykładów.

Wiele osób jest tak zaangażowanych w pracę, że nawet podczas urlopu, szczególnie przez pierwsze dni ma problem z "odłączeniem się". Niekiedy rozdzielenie pracy od życia osobistego, nawet podczas urlopu bywa trudne - szczególnie dotyczy to pracowników szczebla kierowniczego. Jednak czy podczas urlopu trzeba odbierać od pracodawcy telefon? Czy pracownik przebywający na urlopie wypoczynkowym ma obowiązek kontrolowania poczty elektronicznej i odpisywania pracodawcy na maile? Czy pracodawca może kontaktować się z pracownikiem na urlopie?

Pytanie: Po wielu latach pracy zmieniłem pracodawcę. Zgodnie ze stażem pracy miałem prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego w roku kalendarzowym. Umowę na okres próbny zawarłem od 1 stycznia 2025 roku na trzy miesiące. Ile dni urlopu mi przysługuje? Kiedy mogę wziąć urlop u nowego pracodawcy?

Pracownicy z pokolenia Z czyli do 29. roku życia) rzadziej korzystają ze zwolnień lekarskich niż ich starsi współpracownicy. Dane z audytów absencji chorobowej przeprowadzonych w przedsiębiorstwach na terenie całej Polski w okresie ostatnich kilkunastu miesięcy pokazują jasno, że najmłodsza grupa pracowników charakteryzuje się najniższym poziomem nieobecności z powodów zdrowotnych.

Państwowa Inspekcja Pracy wyjaśnia, że choć od kilku lat zwolnienia lekarskie (e-ZLA) wystawiane są elektronicznie i automatycznie przesyłane do pracodawcy, to nie zwalnia to pracownika z obowiązku poinformowania o chorobie swoich przełożonych. W jaki sposób i w jakim terminie trzeba to zrobić? Co grozi za brak zawiadomienia?

W kwietniu 2024 ministerstwo rodziny, pracy i polityki społecznej zapowiedziało wprowadzenie urlopu zależnego od stażu pracy dla grupy pracowników. 13 stycznia 2025 r., do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów trafił projekt nowelizacji. Co dalej z projektem?

Polskie prawo pracy gwarantuje każdemu pracownikowi prawo do corocznego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Jego wymiar zależy od stażu, wieku, a w niektórych przypadkach – także od niepełnosprawności. Zobacz, ile dni urlopu Ci się należy i kiedy najlepiej go zaplanować.

Majówka w tym roku jest wyjątkowo długa. Wiele pracowników wzięło wolne m. in. w dniu 2 maja, czy też dostało wolne za 3 maja, które wypada w sobotę. Czy pracodawca może odwołać pracownika z majówki? Zatem czy pracodawca może odwołać pracownika z urlopu wypoczynkowego? Kto pokrywa koszty i czy pracownik może się nie zgodzić?

Długi weekend majowy to czas, w którym tysiące pracowników sięga po tzw. "mostkowanie" – zjawisko polegające na pobieraniu zwolnień lekarskich bez rzeczywistych wskazań medycznych. Pracownicy najczęściej sięgają po nie tuż przed lub po świętach. Chodzi o wydłużenie sobie czasu wolnego, bez konieczności wykorzystywania przysługującego urlopu wypoczynkowego.

Co dalej z urlopem stażowym? Czy wejdzie w 2025 r. czy w 2026 r.? Głównym jego celem byłoby zapewnienie pracownikom możliwości odpoczynku i regeneracji po dłuższym okresie pracy, co z kolei przyczyniłoby się do poprawy efektywności pracowników i ich zadowolenia z pracy. Jest pomysł aby urlop za staż byłby podobny do nagrody jubileuszowej za staż. Jedno wyrażałoby się w dodatkowych dniach wolnych od pracy a drugie w dodatkowej gratyfikacji pieniężnej.

Standardem jest, że pracownicy mają 20 lub 26 dni urlopu wypoczynkowego w roku. Niektórzy pracownicy są uprawnieni do nawet 36 dni urlopu. Kto i kiedy może liczyć na tak długi urlop?

Obowiązkiem pracownika przebywającego na zwolnieniu lekarskim jest poinformowanie przełożonych o chorobie i związanej z nią nieobecności. PIP ostrzega, że zaniedbanie tego obowiązku może prowadzić nawet do rozwiązania umowy o pracę z winy pracownika.

W 2024 r. lekarze wystawili prawie 9,5 tys. zaświadczeń lekarskich z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej nadużyciem alkoholu. To niemal o połowę więcej niż w 2023 r. Zwolnienie lekarskie z kodem C najczęściej otrzymywały osoby w wieku 40-44 lat.

Prezes GUS wydał obwieszczenie w sprawie przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w 2024 r. i w drugim półroczu 2024 r. Dzięki temu wiemy, jaka jest wysokość świadczenia urlopowego w 2025 roku.