Jak zarządzać działem księgowości

Dział księgowo-finansowy jest postrzegany przez pracowników innych komórek organizacji jako miejsce komfortowe, gdzie czas płynie wolniej, a nieliczne kontakty z zewnętrznymi, w większości roszczeniowymi, klientami czynią pracę tam wręcz idealną. Jednak pod tą pozornie cichą powierzchnią drzemią silne emocje, przeciwstawne interesy, presja czasu, jak również świadomość odpowiedzialności prawnej i finansowej za własne działania, często w sytuacji braku jednoznacznej interpretacji przepisów prawnych. Jak zarządzać pracownikami działu księgowego?
Kiedy bliżej przyjrzymy się charakterowi pracy działu księgowego, z łatwością dostrzeżemy liczne czynniki wywołujące stałe napięcie, a stąd już tylko krok do wypalenia zawodowego. Struktura pracy, oparta na współzależności z innymi działami, poddanie odpowiedzialności prawnej, relacje z nie zawsze przychylnymi partnerami biznesowymi, szczególnie w działaniach windykacyjnych, oraz pewien element powtarzalności zadań, stwarzają podatny grunt dla wyczerpania zarówno psychicznego, jak i emocjonalnego.
Rekomendowany produkt: Personel i Zarządzanie
Badania naukowe dowodzą, że istnieje pewna grupa ludzi szczególnie zagrożonych wypaleniem zawodowym. Są to osoby1:
● angażujące się w pracę całym sercem,
● mające wobec siebie duże oczekiwania,
● negujące własne granice obciążenia pracą,
● spychające na dalszy plan osobiste potrzeby i interesy,
● dobrowolne i chętnie podejmujące nowe obowiązki i zadania.
Wszystkie wymienione warunki zachodzą w przypadku działu księgowo-finansowego.
Specyfika pracy w dziale księgowym
W literaturze poświęconej zarządzaniu zespołem nie ma adnotacji, że wymienione wyżej zasady podlegają modyfikacjom ze względu na specyficzny charakter pracy danej grupy specjalistów.
Konsultanci oraz trenerzy prowadzący szkolenia często spotykają się z opinią pracowników księgowości mówiącą „u nas jest inaczej”. Stąd próba określenia specyfiki pracy w działach księgowo-finansowych.
Wiedza specjalistyczna
Obszerna wiedza specjalistyczna pracowników z zakresu księgowości oraz prawa finansowo-podatkowego jest szczególnie istotna, ponieważ w związku z dynamicznie zmieniającymi się przepisami oraz ich indywidualną interpretacją przez urzędy skarbowe, ryzyko popełnienia błędu o znaczących konsekwencjach jest wysokie. Wiedza ta dotyczy nie tylko treści przepisów, lecz także ich zastosowania w praktyce. Dodatkowo wiedza ta musi być pełna, ma wręcz charakter 0/1. Zasada „czego nie wiem, to dowyglądam” w tym wypadku może mieć poważne konsekwencje.
Nieposiadanie odpowiednich kompetencji powoduje, że pracownik nie może samodzielnie funkcjonować i wymaga stałego nadzoru merytorycznego. Jeżeli w zespole jest kilku takich pracowników, jego efektywność może być niska, pomimo pełnej obsady kadrowej. Kierownik zarządzający takim zespołem może mieć związane ręce, ponieważ nie ma samodzielnych pracowników, którym może delegować zadania.
Dołącz do nas na Facebooku!
Zarządzanie wiedzą
Rozwój wiedzy specjalistycznej to kluczowy determinant działu finansowo-księgowego. Z jednej strony – transfer wiedzy następuje pomiędzy pracownikami, a z drugiej – pomiędzy kierownikami a zespołem. Wymaga to dużej wiedzy specjalistycznej ze strony kierownika. Brak tej wiedzy praktycznie wyklucza możliwość zarządzania zespołem księgowym. Sytuację często utrudnia fakt, że dorośli postrzegają się jako osoby dojrzałe, kompetentne, odpowiedzialne i świadomie podejmujące decyzje2.
W praktyce może to oznaczać, że osoby wysłane na wewnętrzne szkolenie mogą się poczuć urażone, że szkoli je młodsza stażem osoba, pomimo że posiada stosowną wiedzę. Będzie to skutkowało oporem i w konsekwencji niską skutecznością zajęć. Sytuacja, gdy kierownik prowadzi zajęcia, może być pretekstem do negowania nie tylko treści merytorycznych, lecz także stylu zarządzania prezentowanego przez szefa.
Ostatnia przeszkoda to niskie kompetencje szkoleniowe uczestników posiadających wysokie kompetencje w swojej specjalizacji. Mało dynamicznie prowadzone zajęcia w połączeniu z niewłaściwą pracą głosem zabiją najciekawszy temat.
Cechą firm zarządzanych w sposób partycypacyjny jest to, że zespoły i wydziały szkolą się same, wykorzystując wspólną wiedzę lub pozyskując wiedzę na zewnątrz. Pamiętajmy, aby wartością dodaną tego działania był fakt, że wspólne szkolenie silnie integruje zespół, sprzyja też dobrej atmosferze pracy, co jest jednym z silniejszych motywatorów3.
Samo przeprowadzenie szkolenia nie gwarantuje nam przyswojenia kompetencji, dlatego oczekuje się, aby kierownicy faktycznie sprawdzali kompetencje pracowników.
Formalizm i presja terminów
Jednym z charakterystycznych determinantów pracy w zespole finansowo-księgowym jest ściśle sformalizowany obieg dokumentów. Wynika to z kontaktów z zewnętrzną administracją skarbową – może ona zakwestionować dokument formalnie zgodny z przepisami, ale niezgodny ze zwyczajem jego wypełniania w danym urzędzie. Ponadto nawet najmniejsze uchybienie, czasem tak zwany błąd pisarski, może spowodować nieważność dokumentu, a w konsekwencji poważne problemy finansowo-prawne.
Przekłada się to na silną presję czasu, co z kolei powoduje wzrost poziomu stresu pracowników i częstsze konflikty między nimi, szczególnie tam, gdzie pracownicy odbierają przydział zadań jako faworyzujący.
Konflikty z innymi działami
Praca w dziale księgowości postrzegana jest przez pracowników innych działów jako „hermetyczna”. Działy wykonawcze, operacyjne i produkcyjne łatwo znajdują przełożenie swojej pracy na efekty firmy. Rosnące słupki wzrostu produkcji, liczba wyprodukowanych komponentów, udana kampania marketingowa są materialne w przeciwieństwie do efektów działu księgowości. Taki brak informacji sprzyja negatywnemu postrzeganiu, stąd wypowiedzi typu: „siedzą w ciepłym biurze i piją herbatę, nic nie robią, przekładają papiery z biurka na biurko”.
Konfliktom sprzyja również sztywność zasad wynikająca z przepisów prawa, co skutkuje opiniami, że koleżanki i koledzy są mało elastyczni, wręcz się czepiają. Większość pracowników przyzwyczajona do bycia rozliczanym z efektu nie zwraca bowiem uwagi na formę, podczas gdy w dziale księgowym nie ma miejsca na odstępstwa od reguł.
Specyficzna izolacja od innych działów to także słabsza integracja z innymi pracownikami, ponieważ nie ma potrzeby w modelu biznesowym wchodzenia w interakcję. Dopiero wspólne celebrowanie wydarzeń w organizacji jest pretekstem do nawiązania bliższych relacji.
Sfeminizowany zespół a opieka nad dziećmi
Zespoły księgowe od dawna kojarzone są jako typowo kobiece. Może to wynikać ze specyfiki i charakteru pracy. Ponieważ role społeczne, jakie odgrywają kobiety (wychowanie dzieci), przekładają się na kolejny charakterystyczny element tego zespołu. Statystyki są jednoznaczne. Pomimo całego wsparcia legislacyjnego, mającego na celu odciążenie kobiet w ich obowiązkach, oraz danie możliwości mężczyznom zaopiekowania się swymi dziećmi, to kobiety zostają z chorymi latoroślami w domu. Przyczyny tego zjawiska są złożone – od czysto emocjonalnych, poprzez stereotypowo-kulturowe po prozaicznie finansowe (wyższe zarobki męża). W dużych miastach sytuację dodatkowo komplikuje migracja zarobkowa. Wiele młodych osób przenoszących się za pracą i zakładających rodziny jest pozbawione możliwości skorzystania z pomocy najbliższych przy opiece nad dziećmi. Dlatego przy chorobie dziecka tracimy pracownika. Dobrze sytuację obrazuje dość głośna ostatnio akcja w przedszkolach, które odmawiały przyjmowania dzieci z gorączką, jako potencjalnego źródła zakażenia dla dzieci zdrowych. To zdesperowani rodzice zostawiali chore dzieci, obawiając się reakcji pracodawcy na kolejne zwolnienie.
Zadaj pytanie na FORUM
Kierownicy zespołów księgowych zwracają uwagę, że sezon grypowy jest w stanie zdezorganizować pracę w dziale. Chodzi tu nie tylko o fakt, że tracimy pracownika, ale jego pracę muszą wykonywać pozostali członkowie zespołu. Po pewnym czasie wywołuje to duże napięcia, „dlaczego zostajemy za kogoś po godzinach”, „wykonujemy czyjąś pracę za te same pieniądze” etc.
Rozwiązaniem może tu być dbanie o to, by w zespole pracowały zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Obecnie coraz więcej mężczyzn wybiera pracę w księgowości z tych samych powodów co wcześniej kobiety. Mowa tu o powtarzalności zadań, bezpieczeństwie zatrudnienia, braku presji celów ilościowych oraz trudnych kontaktów z klientem.
Brak czytelnych wskaźników oceny efektywności pracy
Ważnym specyficznym czynnikiem każdej pracy o charakterze administracyjnym jest trudność w zdefiniowaniu wskaźników i mierników efektywności. W księgowości tak samo nazywane działania mogą czasowo lub ilościowo być od siebie diametralnie różne.
Za wyznaczanie celów, planowanie i organizowanie pracy odpowiedzialność ponosi kierownik działu, on też powinien określić wskaźniki oceny. Jedną z możliwości jest zdefiniowanie kryteriów oceny charakterystycznych dla pracy w dziale księgowości.
Mogą to być:
● terminowość wykonania zadań,
● „czystość” zapisów na kontach,
● ewentualne krytyczne incydenty,
● zaangażowanie pracownika i gotowość na rozwój,
● współpraca w zespole.
Kryteria te są specyficzne dla działu księgowego. Do skutecznej oceny brakuje nam jeszcze skali. Warto posłużyć się tu pięciostopniową skalą opisaną przez dr. G. Filipowicza „Zarządzanie kompetencjami zawodowymi” PWE 2004 (zobacz przykład).
Jak przeciwdziałać rutynie?
Wszystkie opisane czynniki pokazują, jak wiele zagrożeń może się pojawić w zarządzaniu działem księgowym. Jeżeli je zsumujemy, mogą one tworzyć silnie demotywujące środowisko pracy, a stąd już tylko krok do wypalenia zawodowego lub wysokiej rotacji pracowników.
Jesteśmy świadomi, że jeden z najsilniejszych motywatorów pozafinansowych, jaki działa na nas w organizacjach, to atmosfera pracy. Wpływa ona znacząco na sposób postrzegania atrakcyjności naszej pracy. Możemy ją porównać do zjawiska dobrostanu definiowanego przez WHO jako subiektywna ocena stanu zdrowia, nie tylko związana z jego wymiarem, lecz także z takimi doznaniami, jak samoocena czy poczucie przynależności społecznej, kształtowanymi w procesie uczestnictwa w życiu społecznym4.
Dobrostan ludzi jest wyznaczany przede wszystkim przez jakość ich społecznych relacji.
W myśl zasady, że lepiej zapobiegać negatywnym zjawiskom niż usuwać ich skutki, warto:
● Świadomie modelować aspiracje pracowników od pierwszego kontaktu z działem podczas rekrutacji.
● Stosować przemyślane programy adaptacyjne dla nowych pracowników.
● Kłaść nacisk na rozwój kompetencji zarówno samodzielny, jak i poprzez szkolenia zewnętrzne.
● Starać się rotować pracowników pomiędzy zadaniami.
● Wprowadzać elementy partycypacji w zarządzaniu zespołem.
● Stale monitorować poziom wykonywanych zadań i regularnie udzielać informacji zwrotnej.
● Być świadomym reagowania ludzi na zmianę, wspierać ich w jej przechodzeniu.
● Brać udział w szkoleniach zewnętrznych dla kierowników, aby skutecznie inspirować zespół.
● Wprowadzać elastyczne godziny pracy jako motywator.
● Angażować doświadczonych pracowników w indywidualne szkolenia nowych osób.
Przykład
Oceniana kompetencja: terminowość wykonania zadania
A. Każdorazowo przekracza oczekiwania (pracownik każdorazowo oddaje zleconą pracę przed wyznaczonym terminem).
B. Zgodne z oczekiwanym standardem (pracownik każdorazowo oddaje zleconą pracę w wyznaczonym terminie) (oczekiwany poziom kompetencji).
C. Pracownik popełnia drobne pomyłki i samodzielnie je usuwa (czasami oddaje zleconą pracę po wyznaczonym terminie, jednak nie na tyle późno, aby nie mógł samodzielnie uzupełnić braków w czasie rezerwowym).
D. Pracownik często się myli i wymaga wsparcia (pracownik oddaje pracę po czasie i wymaga pomocy osób trzecich w jej wykonaniu).
E. Pracownik nie działa samodzielnie (każdorazowo nie jest w stanie wykonać samodzielnie zadań w wyznaczonych terminach).
Przykładowe kryteria i skala ocen powinny być systematycznie stosowane jako element systemu oceny okresowej pracownika (SOOP).
Szkolenie indywidualne bywa czasem nazywane w języku angielskim sitting with Nellie (siedzenie z Nellie). Polega na tym, że nowicjusz siada z doświadczonym pracownikiem i obserwuje wykonywane przez niego czynności. Po okresie obserwacji dostaje własny sprzęt i musi radzić sobie samodzielnie5.
Podsumowanie
Oprócz wymienionych zagrożeń w dziale księgowości oraz metod przeciwdziałania im, pamiętajmy, że przed wypaleniem najlepiej chroni nas równowaga pomiędzy satysfakcjonującym życiem prywatnym a inspirującą sferą zawodową. Podobnie bycie szczęśliwym nie jest nam dane na własność, lecz jest naszą umiejętnością.
Sylwester Pietrzyk
Trener biznesu, uzyskał Międzynarodowy Certyfikat Trenera Zarządzania Thames Valley University, absolwent Podyplomowych Studiów Zarządzania Zasobami Ludzkimi w SGH. Członek Stowarzyszenia MATRIK od 1999 r., wykładowca w Szkole Trenerów MATRIK w module Ewaluacja szkoleń. Specjalizuje się w szkoleniach trenerskich, z kierowania zespołem i kompetencji miękkich. Współautor „Vademecum Trenera II”, oraz wielu publikacji i artykułów. Właściciel firmy szkoleniowej ASPEKT HR.
spietrzyk@trenerbiznesu.com.pl
Przypisy
1 S. Litzke, H. Schuh, Stres mobbing i wypalenie zawodowe, GWP, Gdańsk 2007, s. 169.
2 W. Szymczak, Vademecum trenera II, Koncepcja nauczania osób dorosłych, Kraków 2012, s. 105.
3 R. Stocki, P. Prokopowicz. G. Żmuda, Pełna partycypacja w zarządzaniu, Kraków 2008, s. 141.
4 E. Gołębiowska „Zarządzanie dobrostanem społecznym w dobie zmian geograficznych”, Zarządzanie – nowe perspektywy w dobie zmian demograficznych, t. XV, zeszyt 111, cz. 1, s. 35, red. dr Ewa Gołębiowska.
5 L. Rae, Planowanie i projektowanie szkoleń, Kraków 2001, s. 100.

- Czytaj artykuły
- Rozwiązuj testy
- Zdobądź certyfikat
Upowszechnienie wiedzy dotyczącej prawa pracy, uświadamianie zagrożeń czyhających na młodych pracowników w ich pierwszej pracy oraz informowanie o możliwości skorzystania z pomocy w zakresie prawa pracy to główne cele kampanii „Legitna praca”. Państwowa Inspekcja Pracy kieruje ją do młodych osób, które właśnie wkraczają na rynek pracy.
Pracownicy coraz bardziej odczuwają słabnącą siłę nabywczą swoich wynagrodzeń i wyraźnie oczekują, że ich pensje będą nadążać za rosnącymi cenami. 28 proc. zamierza w nadchodzącym czasie starać się o podwyżkę, a wzrostu wynagrodzenia oczekuje aż 62 proc. – wynika z badania „Barometr rynku pracy” Gi Group Holding.
Jakie przerwy w pracy przysługują kobiecie karmiącej piersią? Co w przypadku pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy? Czy pracodawca może nie wyrazić zgody na udzielenie przerwy na karmienie piersią? Na te i inne pytania znajdziesz odpowiedź w naszym artykule.
Podwyżki dla budżetówki i emerytur stażowych będą przedmiotem porozumienia pomiędzy NSZZ „Solidarność” a rządem. Komisja Krajowa związku zgodziła się na podpisanie dokumentu.
Nowy okres świadczeniowy w programie „Rodzina 500 plus” rozpoczyna się 1 czerwca. Potrwa do 31 maja 2024 r. Jeśli wniosek o 500 plus zostanie złożony w czerwcu – ZUS wypłaci świadczenie do 31 sierpnia wraz z wyrównaniem kwoty świadczenia od czerwca.
W dniach 15-16 maja 2023 r. w Sztokholmie odbył się szczyt UE w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, którego celem było wyznaczenie perspektyw i celów do 2027 r. Co jest priorytetem dla UE w zakresie BHP i jakie akry prawne obowiązują w tym obszarze?
Pracowaliśmy nad rozwiązaniami, aby tzw. Mały ZUS był wydłużony o rok - powiedziała minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg.
Dzieci powinny znać swoje prawa! Rodzice, władze państwowe i społeczeństwo powinni respektować wartości, które są ważne dla rozwoju dziecka. Jednym z najważniejszych dokumentów, w którym spisane są prawa dziecka jest Konwencja o Prawach Dziecka. Polska podpisała Konwencję o Prawach Dziecka 7 czerwca 1991 r. Co wynika z Konwencji i z Deklaracji Praw Dziecka?
W czerwcu 2023 r. są cztery niedziele. Czy w którąś z nich zakaz handlu w niedziele i święta nie obowiązuje. Czy w czerwcu przypada więc niedziela handlowa? Wyjaśniamy.
Urzędy pracy świadczą usługi poradnictwa zawodowego, z których mogą korzystać zarówno osoby bezrobotne oraz poszukujące pracy, jak i pracodawcy. Na czym dokładnie polega ta usługa? W jakich formach może być realizowana? Wyjaśniamy.
W dniu 1 czerwca przypada Dzień Dziecka. W tym szczególnym czasie, ale i każdego dnia, warto pamiętać o ochronie pracy dzieci. Dzieci mogą bowiem pracować na roli, w ramach pomocy rodzicom w gospodarstwie. Należy jednak bezwzględnie przestrzegać pewnych zasad BHP. Szczególnie ważny jest wykaz czynności szczególnie niebezpiecznych, związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego, których nie wolno powierzać dzieciom poniżej 16 lat. Jakie to czynności? Poniżej wykaz wraz z omówieniem.
Komunikat ZUS: Dostępna jest już aktualizacja aplikacji mobilnej mZUS. W nowej wersji zmieniliśmy wygląd aplikacji i rozbudowaliśmy ją o kolejne funkcje.
Trwa procedowanie świadczenia wspierającego, odbyło się już drugie czytanie w Sejmie. W dniu 24 maja 2023 r. przygotowano dodatkowe sprawozdanie Komisji Społecznej i Rodziny. Czym jest świadczenie wspierające? Kto będzie uprawniony do świadczenia wspierającego? W jakiej wysokości będzie przyznawane świadczenie wspierające?
Empatia to obecnie jedna z kluczowych kompetencji przywódczych, uważana za niezbędną do osiągnięcia sukcesu w zarządzaniu. Niezwykle istotne jest empatyczne podejście lidera do pracownika w zakresie jego kondycji psychicznej i samopoczucia. To wątek, na który zwraca uwagę kampania „Bliżej Siebie”, podkreślająca, jak istotna jest komunikacja i właśnie empatia w miejscu pracy.
Jak uzyskać świadczenie rehabilitacyjne? Kiedy należy się świadczenie rehabilitacyjne? Ile wynosi świadczenie rehabilitacyjne? Jak długo może trwać świadczenie rehabilitacyjne? Jak ZUS płaci świadczenie rehabilitacyjne?
W dniu 1 czerwca przypada Dzień Dziecka. Wielu zastanawia się czy dzieci mogą pracować. Często widzi się dzieci w reklamie czy w serialu telewizyjnym. Czy taka działalność dziecka ma charakter pracy zarobkowej? Czy na pracę dziecka potrzebna jest zgoda rodzica i inspektora pracy? Poniżej najważniejsze warunki formalne, aby móc legalnie zatrudniać dziecko i szanować jego prawa.
Badania pokazują, że polski rynek IT nadal charakteryzuje duża dynamika – po spadku zapotrzebowania na specjalistów IT w drugiej połowie 2022 r. popyt na ich pracę wzrasta. W jakich obszarach poszukiwania się specjaliści IT? Okazuje się, że m.in. co do wiedzy z zakresu: BI, Big Data, Data Science.
Jak podaje Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (dalej: KRUS) w dniu 31 maja 2023 r. upływa termin złożenia zaświadczenia lub oświadczenia dotyczącego rocznej kwoty granicznej podatku dochodowego od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej za 2022 r. To ważny termin, należy o nim pamiętać, ponieważ konsekwencją może być ustanie ubezpieczenia społecznego rolników z dniem, do którego rolnik/domownik był zobowiązany złożyć takie zaświadczenie/oświadczenie w KRUS.
Zakończyć kryzys rosnących kosztów utrzymania: podnieść płace, opodatkować zyski! Takie hasło przewodnie towarzyszy kampanii, którą prowadzi Europejska Konfederacja Związków Zawodowych, czyli Europejska Konfederacja Związków Zawodowych (dalej: ETUC). Związki podkreślają konieczność wyrównania płacy pomiędzy kobietami i mężczyznami jak i ogólnie zagwarantowanie wyższych wynagrodzeń.
Złożenie rozliczenia składki zdrowotnej po terminie, który upłynął 22 maja, nie skutkuje konsekwencjami, ale tylko wysłanie wniosku o najpóźniej pierwszego czerwca - gwarantuje zwrot nadpłaty.
Średnie wynagrodzenie rodzimych specjalistów w sektorze IT wzrosło – takie są wnioski wynikające z badania „Raport Płacowy 2023”, przeprowadzonego przez firmę badawczą Valueships na zlecenie Organizacji Pracodawców Usług IT – SoDA w lutym 2023 roku. Osoby zatrudnione w oparciu o umowę o pracę otrzymały podwyżki wynoszące średnio 12 proc. r/r. Natomiast w przypadku kontraktów B2B pensje świadczących usługi urosły o 6 proc. r/r. Podwyżki te są odzwierciedleniem koniunktury, która w panowała w 2022 r. Na początku br. firmy deklarowały kolejne wzrosty płac. W związku z dynamicznymi zmianami w IT branżowi eksperci przewidują dalsze podwyżki, jednak nie na spodziewanych wcześniej poziomach. Według nich wyniosą one od 5 do 10 procent i będą dotyczyły jedynie konkretnych stanowisk, co wynika ze słabnącej sytuacji gospodarczej na świecie.
W czasach kiedy jedyną pewną rzeczą jest zmiana, liderzy muszą zdobywać zupełnie nowe kompetencje, aby umożliwić rozwój przedsiębiorstw, którymi zarządzają. Strategia na przeczekanie czy też próba długofalowego planowania nie zdaje egzaminu. Obecnie liczy się przede wszystkim trafna identyfikacja nadchodzących trendów, znalezienie w nich szansy na rozwój dla swojego biznesu oraz skuteczne przygotowanie zespołów na ich wdrożenie.
Czym jest urlop na żądanie? Czym różni się urlop wypoczynkowy od urlopu na żądanie? Czy urlop na żądanie to to samo co urlop z powodu siły wyższej? Z jakiego powodu można wziąć urlop na żądanie? Ile jest płatny urlop na żądanie? Kiedy się zgłasza urlop na żądanie?
Świadczenie wspierające i pielęgnacyjne na nowych zasadach. Przewidziano kilka progów. Świadczenie wspierające ma być tylko dla pełnoletnich, przed 18. rokiem życia jedynie świadczenie pielęgnacyjne, które ma być wypłacane na każde dziecko.
Komentarze(0)
Pokaż: