Minimalne wynagrodzenie 2017 r. - wpływ na świadczenia pracownicze

Minimalne wynagrodzenie w 2018 r. - wpływ na świadczenia pracownicze

Od 1 stycznia 2017 r. miesięczne minimalne wynagrodzenie za pracę wyniesie 2 tys. zł. Jak zwykle wzrosną też niektóre świadczenia ze stosunku pracy odpowiadające kwocie minimalnej płacy lub jej wielokrotności, a także podstawy, progi i wskaźniki obowiązujące w prawie pracy i ubezpieczeniach społecznych, dla których jest ona bazą.

Wysokość wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od wysokości minimalnego wynagrodzenia, które corocznie ustala Rada Ministrów w porozumieniu z Radą Dialogu Społecznego.

Od 1 stycznia 2017 r. wynagrodzenie minimalne dla pracowników pełnoetatowych wyniesie 2ooo zł (w 2016 r. było to 1850 zł). Ponadto tylko do końca 2016 r. obowiązuje jeszcze wynagrodzenie minimalne dla pracowników w pierwszym roku pracy w wysokości 80 proc. stawki (1480 zł). Od nowego roku, w wyniku nowelizacji ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, wszyscy pracownicy będą mieli prawo do jednolitej kwoty płacy, bez względu na to, czy mają za sobą jakikolwiek staż. Przyszłoroczna wysokość minimalnego wynagrodzenia została ustanowiona w rozporządzeniu Rady Ministrów z 9 września 2016 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2017 r.

Polecamy produkt: Kodeks pracy 2018. Praktyczny komentarz z przykładami

Koszty pracodawcy

W prawie nie ma podziału na wynagrodzenie brutto i netto. To ostatnie to pojęcie techniczne, istotne z punktu widzenia pracownika, dla którego liczy się to, co dostaje na konto lub do ręki. Natomiast w przepisach termin „wynagrodzenie” domyślnie oznacza pełną wyjściową kwotę, włącznie z zawartymi w niej narzutami, jak składki na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz zaliczka na podatek dochodowy, które pracodawca musi ściągnąć i wpłacić do ZUS oraz urzędu skarbowego za pracownika. Przejście od brutta do netta wymaga zastosowania na liście płac ustawowych wskaźników podatkowo-składkowych, tj. miesięcznej normy kosztów uzyskania przychodów, uwzględnienia bądź nie kwoty zmniejszającej podatek i stawki podatku z tabeli 2-stopniowej skali podatkowej oraz stóp procentowych składek na poszczególne ryzyka ubezpieczeń. W przyszłym roku parametry te ponownie nie ulegną zmianom, wobec czego wynagrodzenie minimalne netto dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy mającego prawo do:

1) kosztów uzyskania przychodów w wysokości 111,25 zł,

2) kwoty zmniejszającej podatek (poprzez złożenie w zakładzie pracy oświadczenia PIT-2 przed pierwszą wypłatą w danym roku podatkowym)

– wyniesie 1459,48 zł, co wynika ze wzorcowej listy płac. [tabela 1]

TABELA 1. Wzorcowa lista płac ⒸⓅ

Elementy	Kwota	Sposób wyliczenia
Wynagrodzenie	2000 zł	2000 zł
Składki na ubezpieczenia społeczne Autopromocja Zatrudnianie cudzoziemców. Procedury i rozliczenia Sprawdź	274,20 zł	– podstawa wymiaru – 2000 zł – składka emerytalna – 2000 zł x 9,76 proc. = 195,20 zł – składka rentowa – 2000 zł x 1,5 proc. = 30 zł – składka chorobowa – 2000 zł x 2,45 proc. = 49 zł łączna kwota składek – 274,20 zł
Składka na ubezpieczenie zdrowotne: – do zapłaty do ZUS – do odliczenia od zaliczki na podatek	155,32 zł 133,75 zł	– podstawa wymiaru – 1725,80 zł (2000 zł po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne – 274,20 zł) 1725,80 zł x 9 proc. = 155,32 zł 1725,80 zł x 7,75 proc. = 133,75 zł
Zaliczka na podatek dochodowy	111 zł	Przychód do opodatkowania – 2000 zł – podstawa opodatkowania po zaokrągleniu do pełnych złotych – 1615 zł [2000 zł (przychód) – 111,25 zł (koszty uzyskania przychodów) – 274,20 zł (składki na ubezpieczenia społeczne)] – zaliczka do US – 111 zł (1615 zł x 18 proc.) – 46,33 zł = 244,37 zł (zaliczka na podatek) – 133,75 zł (składka zdrowotna) = 110,62 zł
Kwota wynagrodzenia netto	1459,48 zł	2000 zł – (274,20 zł – 155,32 zł – 111 zł)

Wzrost stawki płacy minimalnej oznacza podwyżkę kosztów po stronie pracodawcy, szczególnie odczuwalną w przyszłym roku. Po pierwsze, sama stawka podniosła się o 150 zł, a więc wyjątkowo dużo w stosunku do 2016 r., a po drugie zniesiono 80-proc. wynagrodzenie dla pracowników w pierwszym roku pracy. Koszt pracy jednego pracownika to wynagrodzenie miesięczne brutto oraz koszt składek na rzecz ZUS, finansowanych przez pracodawcę jako płatnika:

- składka emerytalna – 9,76 proc.

- składka rentowa – 6,5 proc.

- Fundusz Pracy – 2,45 proc.

- Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – 0,1 proc.

Pracodawca opłaca również pełną składkę na ubezpieczenie wypadkowe, zróżnicowaną co do wysokości w zależności od liczby ubezpieczonych i zagrożeń zawodowych. Dla uproszczenia, w naszej kalkulacji, przedstawiającej koszt zatrudnienia pracownika wynagradzanego stawką minimalną w 2016 r. i 2017 r., została przyjęta składka wypadkowa w wysokości 1,8 proc. (połowa najwyższej stopy procentowej obowiązującej od 1 kwietnia 2015 r. do 31 marca 2017 r.). [tabela 2]

TABELA 2. Koszty płacy pracodawcy ^ⒸⓅ

Poszczególne elementy płacy	Płaca minimalna w 2016 r. – 1850 zł	Płaca minimalna w 2017 r. – 2000 zł
Składki na ubezpieczenia: – emerytalne 9,76 proc. – rentowe 6,5 proc. w części finansowanej przez pracodawcę – razem	180,56 zł 120,25 zł 300,81 zł	195,20 zł 130 zł 325,20 zł
Składka na ubezpieczenie wypadkowe – według stopy 1,8 proc. (połowa najwyższej stopy procentowej w okresie od 1 kwietnia 2015 r. do 31 marca 2017 r.)	33,30 zł	36 zł
Składka na Fundusz Pracy – 2,45 proc.	45,33 zł	49 zł
Składka na FGŚP– 0,1 proc.	1,85 zł	2 zł
Razem	2231,29 zł (381,29 zł + 1850 zł)	2412,20 zł (412,20 zł + 2000 zł)

Z kalkulacji tej wynika, że od nowego roku pracodawca zatrudniający pracownika z minimalnym wynagrodzeniem będzie musiał miesięcznie wyłożyć o 180,91 zł więcej niż w roku bieżącym (2412,20 zł – 2231,29 zł).

---

Niejedna kwota netto

Mimo że obowiązuje jedna kwota brutto pensji minimalnej, a sposób obliczania miesięcznych zaliczek na podatek jest taki sam dla dochodów ze stosunku pracy, to można wyróżnić aż cztery kwoty netto. Wynika to z tego, że istnieją dwie normy kosztów uzyskania przychodów (podstawowe 111,25 zł i podwyższone 139,06 zł dla dojeżdżających do pracy z innej miejscowości), które pomniejszają przychód, natomiast zaliczka podatkowa zależy od złożenia lub nie, w odpowiednim czasie, oświadczenia PIT-2 w sprawie stosowania kwoty zmniejszającej podatek (ulga podatkowa).

Płatnik zmniejsza zaliczkę o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, określonej w pierwszym przedziale obowiązującej skali podatkowej, jeżeli pracownik przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym złoży zakładowi pracy oświadczenie według ustalonego wzoru (PIT-2), w którym stwierdza, że:

1) nie otrzymuje emerytury lub renty za pośrednictwem płatnika;

2) nie osiąga dochodów z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną;

3) nie osiąga dochodów, od których jest obowiązany opłacać zaliczki samodzielnie, tj. z własnej działalności gospodarczej, najmu lub dzierżawy;

4) nie otrzymuje świadczeń pieniężnych wypłacanych z Funduszu Pracy lub z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych;

5) ten zakład pracy jest właściwy do stosowania tego zmniejszenia.

Niezłożenie oświadczenia w ogóle lub złożenie go po terminie (po pierwszej w roku podatkowym wypłacie) oznacza, że płatnik poprzestaje na obliczeniu zaliczki na podatek, stosując do podstawy opodatkowania (dochodu) odpowiednią stopę procentową podatku z tabeli skali. Kwotę zaliczki do zapłaty na rzecz urzędu skarbowego wyznacza się, odliczając od niej składkę zdrowotną w wysokości 7,75 proc. i zaokrąglając zaliczkę do pełnych złotych. Stosowanie bądź nie tej kwoty zmniejszającej również ma więc wpływ na wysokość wynagrodzenia netto. Im wyższa zaliczka, tym mniej do wypłaty dla pracownika. Kolejna tabela przedstawia kwoty netto minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2017 r. dla wszystkich wariantów w zakresie obliczania podatku. [tabela 3]

TABELA 3. Wynagrodzenia w kwotach netto dla pracownika w 2017 r. ^ⒸⓅ

Wynagrodzenie brutto	Koszty uzyskania przychodów		Kwota zmniejszająca podatek (PIT-2)		Minimalne wynagrodzenie netto
	Podstawowe	Podwyższone	Tak	Nie
2000 zł	111,25 zł		?		1459,48 zł
	111,25 zł			?	1413,48 zł
		139,06 zł	?		1464,48 zł
		139,06 zł		?	1418,48 zł

Stosownie do wielkości etatu

Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy, to wysokość minimalnego wynagrodzenia ustala się w kwocie proporcjonalnej do liczby godzin pracy przypadającej do przepracowania przez pracownika w danym miesiącu, biorąc za podstawę wysokość minimalnego wynagrodzenia ustalonego dla pełnego etatu (art. 8 ust. 1 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę). Prawidłowe ustalenie wynagrodzenia minimalnego dla niepełnoetatowca wymaga pomnożenia stawki wynagrodzenia, tj. 2000 zł, przez liczbę godzin do przepracowania w danym miesiącu, odpowiednią dla części etatu, i podzieleniu przez liczbę godzin do przepracowania w tym miesiącu dla pełnego etatu. [przykład 1] [tabela 4]

PRZYKŁAD 1

Automatyczna zmiana w pierwszym roku pracy

Pracownica podjęła pierwsze zatrudnienie (zaraz po ukończeniu studiów magisterskich) 1 września 2016 r., na 3/4 etatu, ze stawką minimalną 80 proc. (1480 zł x 3/4 = 1110 zł). Od 1 stycznia 2017 r., mimo że pracownica będzie nadal w pierwszym roku pracy, powinna otrzymywać nie mniej niż 1500 zł (2000 zł x 3/4), gdyż nie będzie już rozróżnienia co do stażu pracy. Można to sprawdzić, biorąc pod uwagę nominał czasu pracy np. w styczniu 2017 r. Wtedy będzie do przepracowania 168 godzin pracy w pełnym wymiarze, a dla 3/4 etatu – 126 godzin (168 godz. : 4 x 3). Wynagrodzenie minimalne wynosi więc 1500 zł:

[(2000 zł x 126 godz.) : 168 godz.] = 1500 zł

Wynagrodzenie w tej wysokości będzie prawidłowe dla całego 2017 r. W przyszłym roku będą – oprócz wymiaru styczniowego – jeszcze cztery nominały czasu pracy w różnych miesiącach: 152, 160, 176 i 184 godziny. Dla 3/4 etatu wymiar czasu pracy wynosi odpowiednio 114, 120, 132 i 138 godzin. Podstawiając te dane do wzoru, otrzymujemy po kolei (dla 126 godzin wynik już mamy wyżej):

● [(1850 zł x 114 godz.) : 152 godz.] = 1500 zł

● [(2000 zł x 120 godz.) : 160 godz.] = 1500 zł

● [(1850 zł x 132 godz.) : 176 godz.] = 1500 zł

● [(2000 zł x 138 godz.) : 184 godz.] = 1500 zł

TABELA 4. Wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2017 r. dla przykładowych niepełnych wymiarów czasu pracy ⒸⓅ

Wymiar czasu pracy	Liczba godzin w miesiącu		Kwota wynagrodzenia
	Dla części etatu	Dla pełnego etatu
1/2	76 80 84 88 92	152 160 168 176 184	1000 zł
1/4	38 40 42 44 46	152 160 168 176 184	500 zł
3/4	114 120 126 132 138	152 160 168 176 184	1500 zł
7/8	133 140 147 154 161	152 160 168 176 184	1750 zł

---

Jaka pensja na przełomie 2016/2017

Pracownicy wynagradzani stawką minimalną mają zagwarantowaną wyższą kwotę od 1 stycznia 2017 r. Oznacza to, że wynagrodzenie za grudzień 2016 r. wypłacone w styczniu 2017 r., zgodnie z przyjętym w firmie terminem wypłat przesuniętym na miesiąc następny, przysługuje jeszcze w wysokości obowiązującej w 2016 r., a więc w kwocie 1850 zł lub 1480 zł. Wynagrodzenie przysługuje bowiem za pracę wykonaną w danym okresie, czyli w grudniu. Poza tym termin wypłat obrany w danym zakładzie pracy nie może decydować o wysokości wynagrodzenia. Dla przykładu, w firmie X wypłaty są dokonywane z dołu, ostatniego dnia miesiąca, a więc pensje za grudzień pracownicy otrzymaliby 30 grudnia 2016 r. w wysokości obowiązującej w tym roku. Z kolei w firmie Y płatności przypadają 10. dnia miesiąca następnego za poprzedni. Za grudzień wypłaty zostałyby zrealizowane 10 stycznia 2017 r. Mimo iż od 1 stycznia obowiązuje już nowe minimum, pensja należna za grudzień powinna być wypłacona jeszcze w poprzedniej stawce. Nowa obowiązuje za pracę wykonaną począwszy od stycznia 2017 r.

Od wynagrodzenia należnego za grudzień, wypłaconego w styczniu w stawce grudniowej, należy też opłacić składkę na Fundusz Pracy. Cały czas mamy bowiem do czynienia z wynagrodzeniem minimalnym, które jest wyznacznikiem w zakresie obowiązku opłacania, bądź nie, składki na ten fundusz.

Termin wypłat decyduje natomiast o tym, do którego roku podatkowego zaliczony zostanie przychód podatnika. Dla celów poboru zaliczki na podatek i składek ubezpieczeniowych wynagrodzenie wypłacone (postawione do dyspozycji) w styczniu (za grudzień) stanowi przychód stycznia, czyli już nowego roku podatkowego. Oznacza to, że pobory otrzymane w styczniu należy wykazać w informacji PIT-11 za nowy rok podatkowy, czyli 2017 r.

Minimalne w umowie o pracę

Wynagrodzenie za pracę odpowiadające jej rodzajowi, ze wskazaniem składników wynagrodzenia jest jednym z obowiązkowych elementów umowy o pracę. W przypadku wynagrodzenia minimalnego może być ono wskazane kwotowo, w wysokości obowiązującej w roku zatrudnienia, lub opisowo, czyli bez określenia konkretnej kwoty.

W pierwszym przypadku trzeba pamiętać, że co roku, gdy płaca minimalna wzrasta, zmieniają się warunki płacowe wszystkich podwładnych tak opłacanych. Aktualizację umowy przeprowadza się poprzez sporządzenie aneksu do umowy o pracę (porozumienie zmieniające). W tej sytuacji pracodawca musi jeszcze wprowadzić zmiany w regulaminie wynagradzania, jeśli aneks odnosi się do minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku. Zmianę w regulaminie wynagradzania wprowadza się na ogólnych zasadach, tzn. nowa regulacja wchodzi w życie po upływie dwóch tygodni od zaznajomienia z nią pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy (art. 77² par. 6 kodeksu pracy; dalej: k.p.). Jednak nawet gdyby pracodawca nie dopełnił formalności w tym zakresie i nie zmienił treści umowy, to i tak musi wypłacać pracownikom nowe minimalne wynagrodzenie.

Skoro z urzędu (ustawowo co roku) rośnie płaca minimalna, to prostszym rozwiązaniem dla pracodawcy jest wprowadzenie do umowy o pracę zapisu, że pracownikowi przysługuje wynagrodzenie minimalne, bez podawania stawki. Nie trzeba wtedy dokonywać żadnych zmian w treści umów o pracę po wejściu w życie nowej kwoty wynagrodzenia minimalnego. Takie sformułowanie oznacza, że automatycznie pracownik nabywa prawo do aktualnego minimum. Zaleca się jednak poinformowanie pracownika, najlepiej na piśmie, o bieżącej wysokości minimalnego wynagrodzenia. [przykład 2]

PRZYKŁAD 2

Aneks do umowy w związku ze zmianą etatu i wysokości wynagrodzenia

1 września 2016 r. pracodawca zatrudnił pracownika na 3/4 etatu, z minimalnym wynagrodzeniem za pracę w wysokości 1387,50 zł. Taka kwota została wpisana do umowy i obowiązuje do końca grudnia 2016 r. Od 1 stycznia 2017 r. pracownik objął pełen etat. Doszło więc do zmiany warunków pracy w zakresie wymiaru czasu pracy oraz warunków płacowych. Podpisano aneks do umowy o pracę, w którym zapisano nową wielkość etatu oraz wynagrodzenie na poziomie 2000 zł. Gdyby nie zmiana etatu, pracownik miałby prawo do wynagrodzenia w wysokości 1500 zł (2000 zł x 3/4). ^ⒸⓅ

Skutki podwyżki płacy minimalnej

Coroczny wzrost wynagrodzenia minimalnego wpływa również na wysokość innych obowiązkowych świadczeń i należności, których podstawą jest płaca minimalna, jej część lub wielokrotność. Kwota tego wynagrodzenia funkcjonuje również jako graniczna np. przy dokonywaniu potrąceń z wynagrodzenia, a w przepisach ubezpieczeniowych także jako podstawa wymiaru składek na ZUS z niektórych tytułów

I. DODATEK ZA PRACĘ W PORZE NOCNEJ

Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje specjalny dodatek do wynagrodzenia z tego tytułu, że wykazuje aktywność w szczególnej porze przeznaczonej na spoczynek. Dodatek przysługuje za każdą godzinę pracy w porze nocnej, w wysokości 20 proc. stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dodatek oblicza się dzieląc minimalną stawkę przez wymiar czasu pracy ustalony dla każdego miesiąca zgodnie z art. 130 k.p. Dodatek jest zmienny, bo stanowi 20 proc. otrzymanej stawki godzinowej, która w każdym miesiącu może być inna. W 2017 r. wysokość dodatku będzie się wahała między 2,17 zł a 2,63 zł.

Polecamy: Wielka Księga Prawa Pracy

Od 1 stycznia 2017 r. dodatek za pracę w nocy, a także ryczałt, który zastępuje dodatek u pracowników wykonujących pracę w porze nocnej stale poza zakładem pracy, nie będzie wliczany przy ustalaniu miesięcznego wynagrodzenia pracownika w celu sprawdzenia, czy osiągnęło poziom co najmniej minimalnego (zmiana ta wynika z nowelizacji ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, przewidującej również wprowadzenie stawki godzinowej m.in. dla zleceniobiorców). Jeszcze w obecnym stanie prawnym dodatek ten jest uwzględniany w sumie składników pensji, co sprawia, że praca w porze snu jako uciążliwa bywa nieopłacona w sposób zauważalny przez pracownika. Po nowym roku dodatek będzie wyłączony z płacy minimalnej, podobnie jak nagroda jubileuszowa, odprawa emerytalno-rentowa i wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych. W konsekwencji pracownik będzie musiał uzyskać co najmniej płacę minimalną z pozostałych składników i oprócz niej otrzyma dodatek nocny. [tabela 5]

TABELA 5. Wysokość dodatku za pracę w porze nocnej w 2017 r. ⒸⓅ

Miesiąc	Kwota dodatku za 1 godz.	Obliczenie
styczeń	2,38 zł	(2000 zł : 168 godzin) x 20 proc.
luty	2,50 zł	(2000 zł : 160 godzin) x 20 proc.
marzec	2,17 zł	(2000 zł : 184 godzin) x 20 proc.
kwiecień	2,63 zł	(2000 zł : 152 godzin) x 20 proc.
maj	2,38 zł	(2000 zł : 168 godzin) x 20 proc.
czerwiec	2,38 zł	(2000 zł : 168 godzin) x 20 proc.
lipiec	2,38 zł	(2000 zł : 168 godzin) x 20 proc.
sierpień	2,27 zł	(2000 zł : 176 godzin) x 20 proc.
wrzesień	2,38 zł	(2000 zł : 168 godzin) x 20 proc.
październik	2,27 zł	(2000 zł : 176 godzin) x 20 proc.
listopad	2,50 zł	(2000 zł : 160 godzin) x 20 proc.
grudzień	2,63 zł	(2000 zł : 152 godziny) x 20 proc.

II. PODSTAWA WYMIARU ZASIŁKÓW

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników, po pomniejszeniu o kwotę odpowiadającą stopie procentowej składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej ze środków pracownika. W tym roku minimalna podstawa zasiłkowa obowiązuje również dla pracowników w pierwszym roku pracy, a więc nie może spaść poniżej kwoty 80 proc. minimalnej pensji, po odliczeniu składkowym. Począwszy od 2017 r. będzie już tylko jedna najniższa podstawa, tj. od 100-proc. stawki minimalnej.

W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy podstawa ulega odpowiednio zmniejszeniu, proporcjonalnie do wymiaru etatu. Powyższe zasady mają zastosowanie przy ustalaniu podstawy wymiaru takich świadczeń, jak:

- wynagrodzenie chorobowe,

- świadczenie rehabilitacyjne,

- zasiłek wyrównawczy,

- zasiłek macierzyński,

- zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego,

- zasiłek opiekuńczy.

Najniższa podstawa wymiaru zasiłków nie ma zastosowania do ubezpieczonych będących pracownikami, do których wynagrodzenia nie mają zastosowania przepisy ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę np. pracowników młodocianych, a także do zleceniobiorców czy osób prowadzących działalność gospodarczą. [tabela 6]

TABELA 6. Najniższa podstawa wymiaru zasiłków z ubezpieczenia społecznego w 2017 r. ⒸⓅ

Podstawa – pełny etat	Obliczenie	Podstawa – niepełny etat
		1/2	1/4	3/4
1725,80 zł	2000 zł – (2000 zł x 13,71 proc.)	862,90 zł	431,45 zł	1294,35 zł

---

Ustalając najniższą podstawę, należy wziąć pod uwagę także te składniki, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania danego zasiłku. Wynagrodzenie minimalne może się bowiem składać z różnych elementów, np.:

- premii,

- dodatków,

- nagród,

- wynagrodzenia w formie akordowej, prowizyjnej, godzinowej czy stałej stawce miesięcznej.

Polecamy serwis: Księgowość

Miesięcznie, po ich zsumowaniu, wynagrodzenie nie może być niższe od kwoty ustawowej minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jeśli pracownik otrzymuje, oprócz wynagrodzenia zasadniczego niższego niż minimalna stawka, dodatkowe składniki, które w sumie dają co najmniej ustawowe minimum, a które nie są pomniejszane za czas pobierania zasiłków/wynagrodzenia chorobowego (np. premie, dodatek za staż pracy, funkcyjny), to najpierw należy ustalić teoretyczną podstawę wymiaru danego świadczenia, np. zasiłku chorobowego, a potem przyrównać ją do minimalnej podstawy zasiłkowej. Jeżeli podstawa ustalona z uwzględnieniem składników, do których pracownik zachowuje prawo mimo choroby, czyli ta hipotetyczna, jest równa bądź wyższa od tej minimalnej ustawowej, to wówczas jako podstawę wymiaru tego zasiłku chorobowego przyjmuje się faktyczne wynagrodzenie, bez składników dodatkowych, których nie wlicza się do podstawy zasiłkowej. Zgodnie bowiem z art. 41 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa), przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania tego zasiłku zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu, jeżeli składniki te są wypłacane za okres pobierania tego zasiłku. Gdyby była sytuacja odwrotna tj. podstawa hipotetyczna jest niższa od ustawowej minimalnej, to wówczas świadczenie chorobowe należy obliczyć od tej podstawy minimalnej. [przykład 3]

PRZYKŁAD 3

Przyrównanie faktycznej podstawy świadczenia do minimalnej

Pracownik w pierwszym roku pracy, zatrudniony od 1 września 2016 r. na 1/2 etatu choruje w styczniu 2017 r. Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie z okresu wrzesień – grudzień 2016 r. Otrzymuje wynagrodzenie miesięczne w stałej wysokości 925 zł oraz premię stałą regulaminową w wysokości 200 zł i dodatek za warunki pracy – 100 zł. Premia i dodatek nie są zmniejszane za czas choroby, a więc nie powinny być wliczone do podstawy chorobowego. Podstawa u pracownika obliczona tylko z wynagrodzenia zasadniczego wynosi 798,18 zł (925 zł – 13,71 proc.). Jednak najpierw należy sprawdzić, jaka jest ta podstawa, łącznie z premią i dodatkiem, a potem dopiero przyrównać ją do minimalnej.

925 zł + 200 zł + 100 zł = 1225 zł

1225 – 13,71 proc. = 1 057,05 zł

Z tego wynika, że hipotetyczna podstawa wymiaru u pracownika jest wyższa od tej minimalnej, wynoszącej dla 1/2 etatu 862,90 zł. Zatem podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego za styczeń należy przyjąć w wysokości faktycznej, czyli z samego wynagrodzenia zasadniczego – 798,18 zł.

Pracownikom, wynagradzanym stawką minimalną, którzy będą chorować na przełomie roku (np. grudzień – styczeń) oraz tym, którzy zachorują 1 stycznia 2017 r. lub później przysługuje świadczenie zasiłkowe z podstawy podwyższonej do tej najniższej. [przykład 4]

PRZYKŁAD 4

Nowy limit i nowa podstawa

58-letni pracownik, z długoletnim stażem pracy, zatrudniony na 1/8 etatu, zachorował w grudniu 2016 r. Zwolnienie lekarskie obejmuje okres od 21 grudnia 2016 r. do 5 stycznia 2017 r. Pracownikowi przysługuje wynagrodzenie chorobowe za cały okres niezdolności do pracy, z tym że od 1 stycznia otwiera się nowy limit 14 dni choroby w roku, płatnych wynagrodzeniem na podstawie art. 92 k.p. Innymi słowy, 5 dni choroby zostanie już zaliczone do limitu na 2017 r. Pracownik jest wynagradzany stawką minimalną. Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego za okres od 21 do 31 grudnia 2016 r. stanowi kwota 199,55 zł (1596,36 zł x 1/8), a za okres od 1 do 5 stycznia kwota 215,73 zł (1725,80 zł x 1/8). ^ⒸⓅ

Inne świadczenia i należności zależne od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę

Maksymalna odprawa pieniężna, przysługująca pracownikom z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn innych niż te dotyczące pracownika – 30 000 zł (15-krotność minimalnej stawki);

odszkodowanie dla pracowników, wobec których pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu – nie niższe niż 2000 zł;

Odszkodowanie dla pracownika, który rozwiązał umowę o pracę z powodu mobbingu – nie mniej niż 2000 zł;

Minimalne wynagrodzenie za czas gotowości do pracy i przestoju – 2000 zł;

Wynagrodzenie gwarancyjne za niewykonywanie pracy z powodu rozkładu czasu pracy – nie niższe niż 2000 zł dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy, wynagradzanego w inny sposób niż stałą stawką miesięczną;

Świadczenie pieniężne z tytułu odpłatnej umowy o praktykę absolwencką – 4000 zł (2-krotność minimalnej stawki);

Minimalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zawartej umowy zlecenia, w której odpłatności w ogóle nie określono lub określono, ale inaczej niż kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie – 2000 zł;

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla osób sprawujących osobistą opiekę nad dzieckiem bądź będących osobami duchownymi, podlegającymi z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym przez okres co najmniej 6 miesięcy – 2000 zł;

Minimalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla pracowników przebywających na urlopach wychowawczych – 1500 zł (2000 zł x 75 proc.);

Minimalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe dla osób podlegających im dobrowolnie, niemających żadnego tytułu do ubezpieczeń obowiązkowych – 2000 zł;

Maksymalna jednorazowa refundacja składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zatrudnienia bezrobotnego skierowanego do pracy przez urząd pracy – 6000 zł (300 proc. minimalnego wynagrodzenia).

Podstawa wymiaru składki na obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne dla osób fizycznych, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami sprawującymi osobistą opiekę nad dzieckiem, a które nie spełniają warunków do podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym m.in. z tytułu działalności gospodarczej lub współpracy przy niej, umowy zlecenia lub współpracy przy niej (nie mają tytułów wymienionych w art. 6a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych) – 1500 zł (75 proc. minimalnego wynagrodzenia);

ⒸⓅ PiSZ

---

Inne świadczenia i należności zależne od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę

III. SKŁADKI DLA NOWYCH FIRM

Od 1 stycznia 2017 r. wzrośnie też najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla osób rozpoczynających działalność pozarolniczą. I tak, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, prowadzących pozarolniczą działalność na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej lub przepisów szczególnych (w tym wspólników spółek cywilnych), w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota nie niższa jednak niż 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Podstawa wymiaru w tej wysokości nie ma jednak zastosowania do osób, które:

1) prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność;

2) wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

W 2017 r. minimalna podstawa będzie wynosiła 600 zł (2000 zł x 30 proc.), co oznacza jej wzrost o 45 zł w stosunku do 2016 r. (555 zł). Preferencyjna podstawa wymiaru nie dotyczy składki na ubezpieczenie zdrowotne. [tabela 7]

TABELA 7. Najniższa podstawa wymiaru składek społecznych dla nowych przedsiębiorców za okres styczeń – grudzień w latach 2016–2017 wraz z kwotami składek ⒸⓅ

Składki na poszczególne ubezpieczenia	Rok 2016	Rok 2017
Emerytalne (19,52 proc.)	108,34 zł	117,12 zł
Rentowe (8 proc.)	44,40 zł	48 zł
Chorobowe (2,45 proc.) – dla osób z ubezpieczeniem dobrowolnym	13,60 zł	14,70 zł
Wypadkowe (1,8 proc.) – przy założeniu, że osoba prowadząca pozarolniczą działalność zgłasza do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 osób	9,99 zł	10,80 zł
Łączny koszt składek	176,33 zł (bez składki chorobowej – 162,73 zł)	190,62 zł (bez składki chorobowej – 175,92 zł)

IV. KWOTY WOLNE OD POTRĄCEŃ

Wynagrodzenie za pracę podlega ochronie przed potrąceniami. Ochrona ta przejawia się m.in. przestrzeganiem tzw. kwot wolnych od potrąceń, które zapewniają pracownikowi pewne minimum środków finansowych na zaspokojenie potrzeb życiowych. Obowiązują one zarówno przy potrąceniach przymusowych (np. na podstawie tytułów wykonawczych), jak i dobrowolnych, co do których wymagana jest pisemna zgoda pracownika. Wyjątkiem są należności alimentacyjne, przy których pracodawca nie musi zapewnić kwoty gwarantowanej. Wysokość kwot wolnych jest uzależniona od rodzaju ściąganej należności.

Potrącenia przymusowe

Z wynagrodzenia za pracę – po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych – podlegają potrąceniu tylko następujące należności:

1) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,

2) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,

3) zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,

4) kary pieniężne przewidziane w art. 108 k.p. (kary porządkowe).

Powyższych potrąceń dokonuje się w podanej kolejności, bez zgody pracownika. Wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:

1) minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne (innymi słowy – 100 proc. wynagrodzenia minimalnego netto);

2) 75 proc. wynagrodzenia określonego wyżej – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi;

3) 90 proc. wynagrodzenia w wysokości j.w. – przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 k.p.

W nowym roku zniknie problem, którą kwotę wolną zastosować u pracowników w pierwszym roku pracy. Dotąd była to kwestia sporna, choć ugruntowało się stanowisko Głównego Inspektoratu Pracy, który w piśmie z 16 października 2007 r. (GPP-416-4560-465/07/PE) uznał, że należy obliczać kwoty wolne od stawki 80 proc. Skoro likwidacji uległa ta odrębna stawka, będzie obowiązywała kwota wolna obliczona od pełnego wynagrodzenia. [tabela 8]

TABELA 8. Wysokość kwot wolnych od potrąceń przymusowych w 2017 r. ⒸⓅ

Rodzaj należności	KUP* podstawowe, PIT-2	KUP* podstawowe, bez PIT-2	KUP* zamiejscowe, PIT-2	KUP* zamiejscowe, bez PIT-2
Należności inne niż alimentacyjne egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych	1459,48 zł	1413,48 zł	1464,48 zł	1418,48 zł
Zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi	1094,61 zł	1060,11 zł	1098,36 zł	1063,86 zł
Kary pieniężne porządkowe	1313,53 zł	1272,13 zł	1318,03 zł	1276,63 zł

*KUP – koszty uzyskania przychodu

Potrącenia dobrowolne

Przy potrąceniach dobrowolnych, na dokonywanie których pracownik musi wyrazić pisemną zgodę, również stosuje się kwoty wolne. Bez takiej zgody lub bez zachowania wymaganej formy pracodawca nie ma prawa uszczuplić żadnej należności ani na swoją rzecz, ani innych podmiotów. Wysokość kwot wolnych zależy od tego, na czyją rzecz potrącenia są dokonywane. I tak, wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:

1) 100 proc. wynagrodzenia minimalnego netto – przy potrącaniu należności na rzecz pracodawcy,

2) 80 proc. kwoty określonej w pkt 1 – przy potrącaniu innych należności niż określone wyżej (innych niż na rzecz pracodawcy, np. składka dla związków zawodowych, składka z tytułu polisy grupowego ubezpieczenia na życie). [tabela 9]

TABELA 9. Wysokość kwot wolnych od potrąceń dobrowolnych w 2017 r. ^ⒸⓅ

Rodzaj należności	KUP* podstawowe, PIT-2	KUP* podstawowe, bez PIT-2	KUP* zamiejscowe, PIT-2	KUP* zamiejscowe, bez PIT-2
Należności na rzecz pracodawcy	1459,48 zł	1413,48 zł	1464,48 zł	1418,48 zł
Należności inne niż na rzecz pracodawcy	1167,58 zł	1130,78 zł	1171,58 zł	1134,78 zł

*KUP – koszty uzyskania przychodu

Kwoty wolne u niepełnoetatowców

Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwoty wolne ulegają zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Dotyczy to obu rodzajów potrąceń tj. zarówno przymusowych, jak i dobrowolnych. Wynika to odpowiednio z art. 87¹ par. 2 k.p. oraz z pisma GIP z 22 lutego 2011 r. (GPP-364-4560-8-1/11/PE/RP). Kwotę wolną oblicza się, ustalając najpierw kwotę wynagrodzenia minimalnego brutto dla odpowiedniej części etatu, a następnie odliczając od niej składki i zaliczkę na podatek. Tak uzyskana kwota netto to kwota wolna. [tabela 10]

TABELA 10. Kwoty wolne od potrąceń w wysokości 100-proc. wynagrodzenia minimalnego dla wybranych części etatu ⒸⓅ

Wymiar czasu pracy	KUP* podstawowe, PIT-2	KUP* podstawowe, bez PIT-2	KUP* zamiejscowe, PIT-2	KUP* zamiejscowe, bez PIT-2
1/2	763,24 zł	717,24 zł	768,24 zł	722,24 zł
1/4	420,18 zł	368,62 zł	425,22 zł	373,62 zł
3/4	1111,86 zł	1064,86 zł	1116,86 zł	1069,86 zł

*KUP – koszty uzyskania przychodu

Kwota wolna na przełomie roku

Przy dokonywaniu potrąceń z wynagrodzeń wypłaconych w 2017 r., ale należnych za rok 2016 stosuje się nowe kwoty wolne, czyli obowiązujące od 1 stycznia 2017 r., obliczone według wyższego minimalnego wynagrodzenia. Główny Inspektorat Pracy wyjaśnił, że kwotę wolną od potrąceń należy wyznaczyć według minimalnego wynagrod zenia obowiązującego w roku, w którym ma miejsce wypłata świadczenia, niezależnie od tego, za jaki okres ono przysługuje (pismo GIP z 26 stycznia 2011 r., GPP-364-4560-3-1/11/PE/RP). Zyskają na tym szczególnie osoby w pierwszym roku pracy, którym podwyższy się kwota wolna z 80 do 100 proc. wynagrodzenia. Warto jednak zaznaczyć, że jeżeli w styczniu 2017 r. zostałoby wypłacone – oprócz wynagrodzenia bieżącego lub grudniowego z terminem styczniowym – wynagrodzenie zaległe za 2016 r., tj. wypłacone z opóźnieniem, to należy zastosować dwie kwoty wolne – starą z 2016 r. i nową z 2017 r. [przykład 5] ⒸⓅ

PRZYKŁAD 5

Dwie kwoty wolne

Pracownica została zatrudniona na pełen etat 1 października 2016 r. z wynagrodzeniem 1600 zł (pierwsza praca) brutto i 1181,38 zł netto (podstawowe koszty uzysku, złożony PIT-2). Ma zajęcie komornicze niealimentacyjne z tytułu niespłaconej pożyczki. Kwota graniczna wynosi w tym przypadku 50 proc. wynagrodzenia netto tj. 548,58 zł. Po drugie, pracodawca musi pozostawić jej kwotę wolną, która w 2016 r. wynosi 1097,15 zł. Przy zachowaniu kwoty wolnej w wysokości 100 proc. powyższego minimum, w 2016 r. na poczet pożyczki pracodawca może przekazać 84,23 zł (1181,38 zł – 1097,15 zł). Od 1 stycznia 2017 r. pensja pracownicy nie może być niższa niż 2000 zł brutto, i 1459,48 zł netto. Tym samym kwota wynagrodzenia będzie równa kwocie wolnej, co oznacza, że pracodawca nie będzie mógł potrącić z wynagrodzenia pracownicy ani złotówki na rzecz spłaty zadłużenia. ⒸⓅ

Podstawa prawna

- Rozporządzenie Rady Ministrów z 9 września 2016 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2017 r. (Dz.U. poz. 1456).

- Art. 45 i 47 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 372 ze zm.).

- Art. 87¹ par. 1 i 2, art. 91, art. 92 par. 1 i 2, art. 129 par. 5, art. 130, art. 151⁸ ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1666).

- Art. 8 ust. 4 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1474).

- Art. 6 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 2008 ze zm.).

- Art. 5 ustawy z 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (Dz.U. nr 127, poz. 1052 ze zm.).

- Art. 6a ust. 1, 18 ust. 5d, ust. 7, ust. 14, art. 18a, art. 18b ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.).

- Art. 47 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2016 r. poz. 645 ze zm.).

- Ustawa z 22 lipca 2016 r. o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1265).

Zobacz: Kalkulatory