Stosunek pracy

Powołanie, wybór i mianowanie to podstawy zatrudnienia z Kodeksu pracy. Wszystkie skutkują nawiązaniem stosunku pracy. Kogo zatrudnia się na podstawie powołania, wyboru i mianowania?

Ustalenie treści stosunku pracy przez sąd nie może być przedmiotem żądania PIP. Dotyczy to sytuacji żądania ustalenia konkretnych warunków zatrudnienia, jak stawki wynagrodzenia czy sposobu rozwiązania umowy.

Pracę zarobkową można wykonywać na różnych podstawach.Przykładem jest umowa o dzieło lub zlecenie. Czy osoba zatrudniona na podstawie takiej umowy jest pracownikiem w rozumieniu Kodeksu pracy?

Od 1 października 2019 r. obowiązują wyższe zryczałtowane koszty uzyskania przychodów ze stosunku pracy. Ponadto od tej daty zamiast stawki 18% pracodawcy będą naliczać 17%  podatek od dochodów z pierwszego progu podatkowego, a na wniosek podatników - w wysokości 17,75% podstawy opodatkowania. Skutkiem wprowadzenia nowych parametrów podatkowych jest zmiana kwoty zmniejszającej podatek, która wynosi 43,76 zł miesięcznie.

Od 1 października 2019 r. pracownicze koszty uzyskania przychodów będą wyższe, czyli pracownik otrzyma większy zwrot za wydatki na dojazd do pracy i zapłaci niższy PIT. Niektóre zmiany zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2020 r. Ile zatem wyniosą nowe, pracownicze koszty uzyskania przychodów - zapraszamy do odsłuchania podcastu.

Koszty uzyskania przychodów dotyczące pracowników od 1 października 2019 r. ulegną zmianie. Ile wyniosą?

Od 1 stycznia 2019 r. pracodawca ma obowiązek prowadzić dla każdego pracownika dokumentację dotyczącą ewidencjonowania czasu pracy. Jakie dokumenty wchodzą w skład takiej ewidencji?

25 listopada 2018 wejdzie w życie ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Ustawa wprowadza zmiany w przepisach Kodeksu pracy i w ustawie zasiłkowej. Zmiany dotyczą zasad tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem po śmierci pracodawcy.

Od 1 stycznia 2019 r. pracodawca będzie miał obowiązek prowadzenia m.in. ewidencji czasu pracy i karty wypłaconego wynagrodzenia za pracę. Jakie dokumenty powinny znaleźć się w ewidencji czasu pracy?

Zdaniem Głównego Inspektora Pracy, inspektorzy pracy powinni mieć możliwość wydawania decyzji w zakresie ustalania stosunku pracy. W 2017 r. do sądów wniesiono prawie 190 powództw o ustalenie istnienia stosunku pracy.

Wysokość kosztów uzyskania przychodów ze stosunku pracy jest ściśle przez ustawodawcę limitowana. Jak rozliczyć koszty uzyskania przychodów z dwóch stosunków pracy?

Umowa o zakazie konkurencji może łączyć pracodawcę i pracownika także po ustaniu stosunku pracy. Umowa ta, często nazywana również klauzulą konkurencyjną, podpisywana jest pomiędzy stronami stosunku pracy, gdy pracownik ma dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.

Nauczyciele mianowani mogą zostać zatrudnieni na podstawie umów na czas określony jedynie w ustawowo określonych przypadkach. Do rzeczonych umów nie mają zastosowania limity w zatrudnieniu na czas określony z art. 251 § 1 k.p.

Przepisy prawa pracy nie wprowadzają generalnego zakazu pozostawania przez tego samego pracodawcę i pracownika w więcej niż w jednym stosunku pracy. Jednakże rzeczony zakaz może w pewnym zakresie wnikać pośrednio z przepisów Kodeksu pracy.

Możliwość wcześniejszego rozwiązania umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy ma oczywiście bardzo istotne praktyczne znaczenie dla ochrony interesów gospodarczych pracodawcy oraz interesów ekonomicznych pracownika. Czy i na jakich warunkach można więc wcześniej niż to założono w podpisanej umowie (ustalając okres obowiązywania zakazu konkurencji) rozwiązać umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy? Jedną z możliwych do zastosowania instytucji jest instytucja warunku rozwiązującego (art. 89 kodeksu cywilnego w związku z art. 300 kodeksu pracy).

Możliwość wcześniejszego rozwiązania umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy ma oczywiście bardzo istotne praktyczne znaczenie dla ochrony interesów gospodarczych pracodawcy oraz interesów ekonomicznych pracownika. Czy i na jakich warunkach można więc wcześniej niż to założono w podpisanej umowie (ustalając okres obowiązywania zakazu konkurencji) rozwiązać umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy? Jedną z możliwych do zastosowania instytucji jest instytucja wypowiedzenia umowy.

Możliwość wcześniejszego rozwiązania umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy ma oczywiście bardzo istotne praktyczne znaczenie dla ochrony interesów gospodarczych pracodawcy oraz interesów ekonomicznych pracownika. Czy i na jakich warunkach można więc wcześniej niż to założono w podpisanej umowie (ustalając okres obowiązywania zakazu konkurencji) rozwiązać umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy? Jedną z możliwych do zastosowania instytucji jest instytucja odstąpienia od umowy w rozumieniu art. 395 kodeksu cywilnego.

Jakie najczęstsze wady umów o zakazie konkurencji skutkują nieważnością takich umów?

Umowa o zakazie konkurencji powinna zawierać swoiste elementy wskazywane przepisami kodeksu pracy. Mają one co do zasady kluczowy charakter dla ważności umowy o zakazie konkurencji. Jedynie w przypadku braku określenia w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy wysokości odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji zastosowanie znajdzie art. 101(2) § 3 kodeksu pracy stanowiący o minimalnej wysokości odszkodowania w wysokości 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji.

Zgodnie z art. 101(1) § 1 kodeksu pracy w zakresie określonym w odrębnej umowie, pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani też świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność (zakaz konkurencji). Czy w związku z tym można zawrzeć umowę o zakazie konkurencji w tym samym dokumencie co umowę o pracę?

Zgodnie z art. 101(2) § 2 kodeksu pracy zakaz konkurencji przestaje obowiązywać przed upływem terminu wskazanego w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy w przypadku niewywiązywania się pracodawcy z obowiązku wypłaty odszkodowania. Co to oznacza w praktyce dla pracodawcy i dla pracownika?

Zgodnie z art. 101(2) § 2 kodeksu pracy zakaz konkurencji przestaje obowiązywać przed upływem terminu wskazanego w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy w szczególności w razie ustania przyczyn uzasadniających taki zakaz. Co to oznacza w praktyce dla pracodawcy i dla pracownika?

Zgodnie z art. 101(2) § 1 kodeksu pracy umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy może być zawarta z pracownikiem mającym dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Czy w związku z tym pracodawca może skutecznie kwestionować taką umowę i wynikający z niej obowiązek zapłaty odszkodowania pracownikowi twierdząc, iż zawierając umowę był w błędzie w zakresie posiadania przez pracownika dostępu do szczególnie ważnych informacji?

Zgodnie z art. 101(2) § 1 kodeksu pracy umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy może być zawarta z pracownikiem mającym dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Kto i co decyduje o tym, czy pracownik ma dostęp do szczególnie ważnych informacji? Czy pracownik może skutecznie kwestionować zakaz konkurencji twierdząc, iż nie posiadał dostępu do szczególnie ważnych informacji?

Zgodnie z art. 23(1) § 1 kodeksu pracy, w razie przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę staje się on z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy. Czy reguła ta dotyczy także umów o zakazie konkurencji podpisanych przez poprzedniego pracodawcę?

Kwestia dopuszczalności zastrzeżenia kary umownej w umowie o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy oraz w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy na wypadek naruszenia tych umów przez pracownika/byłego pracownika ma bez wątpienia bardzo istotne znaczenie praktyczne zarówno dla pracodawcy z uwagi na jej wyraźny prewencyjny charakter zabezpieczający interes pracodawcy, jak i dla pracownika z uwagi na jej potencjalną dużą skuteczność i dotkliwość w przypadku naruszenia zakazu konkurencji.

W przypadku umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy odszkodowanie z tytułu zakazu konkurencji zawsze jest koniecznym elementem tego stosunku prawnego uregulowanym w art. 101(2) § 1 i § 3 kodeksu pracy. Natomiast odszkodowanie z tytułu umowy o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy nie jest przewidziane przepisami kodeksu pracy. Ustalenie takiego odszkodowania przez pracodawcę i pracownika zawierających umowę o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy jest jednak możliwe zgodnie z zasadą swobody umów.

Sposób obliczania odszkodowania z tytułu umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy ma bez wątpienia bardzo istotne znaczenie praktyczne zarówno dla byłego pracodawcy zobowiązanego do wypłaty takiego odszkodowania, jak i dla byłego pracownika, który powstrzymuje się od działalności konkurencyjnej po ustaniu stosunku pracy, albowiem różnice w wysokości takiego odszkodowania przy przyjęciu różnych sposobów jego obliczania mogą być bardzo znaczące.

Wiele osób zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych de facto wykonuje pracę, która nosi cechy charakterystyczne dla stosunku pracy. W takiej sytuacji można wystąpić z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy.

Kwestię przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę reguluje przepis art. 23(1) Kodeksu pracy. W przypadku przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę, pracownik może w terminie 2 miesięcy od powyższego zdarzenia, bez wypowiedzenia, za siedmiodniowym uprzedzeniem, rozwiązać stosunek pracy.

W celu wsparcia nauczycieli w realizacji ich obowiązków ustawodawca stworzył instytucję asystenta nauczyciela. Mimo że asystent nauczyciela musi posiadać kwalifikacje wymagane od nauczyciela w szkole podstawowej i wykonywać zadania wyłącznie pod kierunkiem nauczyciela, którego wspiera, jego stosunek pracy reguluje Kodeks pracy.

Rozwiązanie stosunku pracy rodzi po stronie pracodawcy szereg obowiązków. Zakres obowiązków pracodawcy związanych z rozwiązaniem stosunku pracy uzależniony jest od tego, czy rozwiązanie następuje w trybie zwykłym, czy w trybie szczególnym.

Przywrócony do pracy może zostać zarówno pra­cownik, któremu pracodawca niezgodnie z przepi­sami wypowiedział umowę o pracę, jak i pracow­nik, który został zwolniony z pracy dyscyplinarnie. Jednak prawo do przywrócenia do pracy zależy od rodzaju umowy o pracę. Nie każda bowiem wadli­wie rozwiązana umowa o pracę uprawnia pracow­nika do przywrócenia do pracy.

Ze sprawozdania z działalności Państwowej Inspekcji Pracy wynika, że inspektorzy pracy przeprowadzili w 2014 r. 90,1 tys. kontroli u ponad 72,7 tys. pracodawców. PIP wydała 8,1 tys. decyzji nakazujących wypłatę wynagrodzeń lub innych świadczeń ze stosunku pracy, na łączną kwotę 171,4 mln zł.

Kodeks pracy nie zawiera szczegółowej regulacji poświęconej mianowaniu. W tym zakresie odsyła do innych aktów prawnych regulujących prawa i obowiązki poszczególnych grup zawodowych. Nawiązanie stosunku pracy na podstawie mianowania może nastąpić tylko wtedy, gdy przewidują to przepisy prawa, np. ustawa o pracownikach samorządowych, czy Karta Nauczyciela.

Przepisy prawa pracy nie zawierają wyraźnego zakazu wystawiania weksli w stosunkach pracy. Pracodawcy często korzystają z takiego zabezpieczenia, w szczególności przy powierzeniu pracownikowi mienia z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się. Jednak zdaniem Sądu Najwyższego posługiwanie się wekslem do zabezpieczenia roszczeń pracodawcy wobec pracowników jest niezgodne z prawem. Stanowisko to podzielają także resort pracy i PIP.

Jeśli pracodawca zatrudnia pracowników na podstawie umowy o prace, powinien zawrzeć w tym dokumencie elementy wymagane przepisami prawa pracy. Sprawdź, co musi znajdować się w umowie o pracę.

Podpisanie umowy o pracę to nie tylko formalność. Postanowienia zawarte w umowie nawiązującej stosunek pracy są niezwykle istotne z punktu widzenia pracodawcy i pracownika. Na co należy zwrócić szczególną uwagę?

Obliczenie okresu zatrudnienia stanowi kluczową rolę przy ustalaniu wymiaru urlopu wypoczynkowego przysługującego pracownikowi. Zgodnie z Kodeksem pracy ma prawo do 20 bądź 26 dni urlopu na rok w zależności od okresu zatrudnienia. Do tego okresu wlicza się także wszystkie poprzednie stosunki pracy oraz okresy pobierania nauki.

Podpisanie umowy o pracę oznacza nawiązanie stosunku pracy. Pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Na co należy zwrócić uwagę przy podpisywaniu umowy o pracę?

Przejście zakładu pracy na innego pracodawcę nie powoduje, że nowy pracodawca staje się z mocy prawa stroną w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. Sąd Najwyższy wydał w tej sprawie uchwałę dnia 6 maja 2015 r. (III PZP 2/15).

Podstawowe obowiązki pracodawcy zawarte są w szczególności w art. 94 i art. 97 Kodeksu pracy. W razie naruszenia obowiązków przez pracodawcę pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia z winy pracodawcy. Uprawniony jest również do żądania odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

Podstawowe obowiązki pracownika zawiera art. 100 Kodeksu pracy. Bardzo ważny jest również art. 211 Kodeksu pracy, który traktuje o obowiązkach pracownika związanych z zasadami bhp. Jakie kary można nałożyć na pracownika w razie naruszenia podstawowych obowiązków?

Zatrudnienie pracownika wiąże się z nawiązaniem specyficznej więzi między pracodawcą a pracownikiem. Taką zależność nazywa się stosunkiem pracy. Umowa o pracę jest podstawą nawiązania każdego stosunku pracy.

Zgodnie z Kodeksem pracy wypłata ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy jest możliwa, gdy stosunek pracy z danym pracownikiem zostaje rozwiązany lub wygasa, a nie został wykorzystany przysługujący pracownikowi urlop wypoczynkowy.

Stosunek pracy jest to stosunek prawny zachodzący miedzy dwoma podmiotami. Jeden z nich zwany pracownikiem obowiązany jest do świadczenia pracy osobiście i w sposób ciągły, powtarzający się, na rzecz i pod kierownictwem drugiego podmiotu, zwanego pracodawcą.

Zatrudnienie nie powstaje samoistnie. Aby powstał stosunek pracy, konieczna jest wola zatrudnienia po stronie pracodawcy i chęć podjęcia pracy przez pracownika.

Dział drugi stanowi omówienie całości zagadnień odnoszących się do stosunku pracy. Reguluje zasady zawierania stosunku pracy, rozwiązania i jego wygaśnięcia, a także uprawnienia pracownika i pracodawcy w takich okolicznościach.

Po zakończeniu stosunku pracy pracodawca ma obowiązek wydać pracownikowi świadectwo pracy. Jeżeli tego nie zrobi pracownik może wystąpić, o to do sądu.