REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
 Kancelaria Bem & Wspólnicy
Kancelaria radców prawnych specjalizująca się w prawie medycznym, prawie pracy, prawie rodzinnym oraz prawie nieruchomości.
Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy /fot. Shutterstock
Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy /fot. Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Umowa o zakazie konkurencji może łączyć pracodawcę i pracownika także po ustaniu stosunku pracy. Umowa ta, często nazywana również klauzulą konkurencyjną, podpisywana jest pomiędzy stronami stosunku pracy, gdy pracownik ma dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.

Zobowiązania wynikające z umowy

Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy zobowiązuje pracownika do powstrzymania się od prowadzenia działalności konkurencyjnej wobec byłego pracodawcy, jak też świadczenia pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność (zakaz konkurencji). Zawierana pod rygorem nieważności w formie pisemnej umowa, zgodnie z art. 1012 § 1 Kodeksu pracy bezwzględnie powinna określać okres obowiązywania zakazu konkurencji oraz wysokość odszkodowania należnego pracownikowi od pracodawcy.

REKLAMA

Autopromocja

REKLAMA

Czy istnieje w obiegu prawnym definicja, pozwalająca na precyzyjne wyjaśnienie, jakich pracowników pracodawca może zaliczyć do kręgu mających „dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę”?. Odpowiedź jest przecząca, albowiem zawsze do pracodawcy należy wskazanie pracowników, którzy mogą zostać zaliczeni do tej grupy. Nie zawsze będą to pracownicy należący do tzw. kadry zarządzającej; decyduje tu bowiem subiektywne przekonanie pracodawcy, w rozumieniu którego właśnie konkretny pracownik spełnia przesłankę, legitymizującą podpisanie z nim umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy.

Stroną inicjującą zawarcie takiej umowy jest zawsze pracodawca, który ma interes prawny w zawarciu umowy tej treści i co trzeba wyraźnie podkreślić, często zbyt szeroko definiuje grupę pracowników, którym można zaproponować podpisanie tzw. klauzuli konkurencyjnej. Stąd też wydaje się, że pozycja pracownika jest mniej uprzywilejowana; zdarza się bowiem, że pracownik, któremu pracodawca proponuje podpisanie umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, nie jest wystarczająco asertywny, by odmówić pracodawcy, bojąc się o zachowanie swojej pozycji i w efekcie godzi się na podpisanie umowy. Na uwagę w tym kontekście zasługuje wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2003 roku (I PK 165/03 LEX nr 898250), zgodnie z którym umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy zawarta z osobą, która nie ma dostępu do określonych w art. 1012 § 1 k.p. informacji jako sprzeczna z prawem jest nieważna (art. 58 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

Polecamy książkę: Kodeks pracy 2017 Praktyczny komentarz z przykładami

Pracownik nie jest więc zupełnie bezbronny; może się także domagać ustalenia, że nie jest zobowiązany do powstrzymywania się od działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy z tytułu umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy (art. 189 k.p.c.) – wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2006 roku, II 110/05 (OSNP 2006, nr 23-24, poz. 346).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Odszkodowanie przysługujące pracownikowi

W zamian za powstrzymanie się przez pracownika od prowadzenia działalności konkurencyjnej po ustaniu stosunku pracy, pracodawca zobowiązuje się do wypłaty pracownikowi odszkodowania, którego dolną granicę określają przepisy Kodeksu pracy. Zgodnie z obowiązującymi uregulowaniami odszkodowanie to nie może być niższe od 25% wynagrodzenia otrzymywanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji (art. 1012 § 3 k.p.). Strony umowy mogą postanowić, że odszkodowanie będzie wypłacane w miesięcznych ratach, zapłata odszkodowania może też nastąpić jednorazowo. Wobec pojawiających się czasami wątpliwości przyjąć należy, że jeżeli w tzw. klauzuli konkurencyjnej wysokość odszkodowania nie zostanie określona, bądź też strony ustanowią klauzulę przewidującą nieodpłatny zakaz konkurencji, lub poniżej wartości przyjętej w kodeksie pracy, znajdzie zastosowanie wskazany wyżej art. 1012 § 3 k.p.

Okres obowiązywania klauzuli konkurencyjnej

Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy ulega rozwiązaniu po upływie okresu, na jaki została zawarta. Pomimo, iż Kodeks pracy tego wprost nie stanowi, strony mogą przewidzieć w umowie dopuszczalność jej rozwiązania. Konieczne jest jednak spełnienie przez strony umowy warunku wskazania przesłanek wypowiedzenia ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 2014 roku II PK 151/13, OSNP 2015, Nr 6, poz. 75). Przyczyna rozwiązania umowy może być sformułowana w sposób ogólny, co nie podlega weryfikacji sądowej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2012 roku I PK 237/11 LEX nr 1228851).

Zobacz: Indywidualne prawo pracy

Zakaz konkurencji, będący przedmiotem omawianej umowy, przestaje obowiązywać pracownika przed upływem terminu, na jaki została zawarta umowa, w razie ustania przyczyn uzasadniających taki zakaz lub też w przypadku niewywiązywania się pracodawcy z obowiązku wypłaty pracownikowi odszkodowania (art. 1012 § 3 k.p.).

Odpowiedzialność z tytułu naruszenia umowy

REKLAMA

Czy byłemu pracownikowi, który naruszył wynikający z zawartej umowy zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy grożą jakieś konsekwencje? Odpowiedź na to pytanie jest twierdząca. Po pierwsze, złamanie zakazu upoważnia pracodawcę do zaprzestania wypłacania byłemu pracownikowi dalszych rat odszkodowania wynikających z umowy, a jeżeli pracodawca wypłacił już odszkodowanie pracownikowi, to przysługuje mu roszczenie o zwrot odszkodowania na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Ponadto, jeśli pracodawca poniesie szkodę wskutek naruszenia przez byłego pracownika zakazu konkurencji, może dochodzić od pracownika odszkodowania w pełnej wysokości, niezależnie od stopnia winy.

Warto pamiętać, że orzecznictwo Sądu Najwyższego dopuszcza możliwość zawarcia umowy o zakazie konkurencji po rozwiązaniu umowy cywilnej (np. umowy zlecenia), co wynika także z zasady swobody umów.

Wzajemne prawa i obowiązki stron umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy w praktyce implikują wiele wątpliwości i nie zawsze udaje się uniknąć sporu sądowego. Gdy do niego dojdzie trzeba wiedzieć, że sporne sprawy w tym zakresie rozpoznają sądy pracy, a właściwość sądu rejonowego lub okręgowego jest uzależniona od wartości przedmiotu sporu.

Autorka: Ewa Bem – wspólnik i radca prawny w Kancelarii Bem & Wspólnicy

Zapisz się na newsletter
Kodeks pracy, urlopy, wynagrodzenia, świadczenia pracownicze. Bądź na bieżąco ze zmianami z zakresu prawa pracy. Zapisz się na nasz newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code
Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Podwyżek w samorządzie ciąg dalszy. Z wyrównaniem od 1 lipca 2025 r. nowe maksymalne stawki wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego [projekt]

Podwyżek w samorządzie ciąg dalszy. Wielce prawdopodobne, że tak. Bo ma dojść do dostosowania poziomu maksymalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatku funkcyjnego do zmienionej kwoty bazowej, wynikającej z ustawy budżetowej na rok 2025. Zatem z wyrównaniem od 1 lipca 2025 r. mają obowiązywać nowe maksymalne stawki wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego w samorządzie.

PIP: 350 tysięcy bezpłatnych porad rocznie dla pracodawców. Inspekcja pracy nie tylko kontroluje, ale i pomaga

Działalność PIP to nie tylko kontrole, ale i bezpłatne porady prawne dla pracodawców. Inspekcja pracy wydaje 350 tysięcy porad rocznie, które skierowane są wprost do osób zatrudniających pracowników. Warto korzystać z pomocy PIP.

Gdzie chcą pracować Polacy? Ranking 2025: wymarzonym miejscem pracy branża motoryzacyjna. Bije na głowę IT

Gdzie w 2025 roku chcą pracować Polacy? Oto ranking branż. Okazuje się, że wymarzonym miejscem pracy jest branża motoryzacyjna. Bije na głowę IT. Czym kierują się pracownicy przy wyborze branży, w której podejmują pracę?

Zmiany w stażu pracy od 2026 roku. Więcej praw dla 5 mln pracowników

Zmiany w stażu pracy, które wejdą w życie 1 stycznia 2026 roku to więcej praw dla nawet 5 mln pracowników w Polsce. Nowe przepisy oznaczają też realny wzrost kosztów pracy. Działy kadr i płac już powinny przygotowywać się do zmian.

REKLAMA

Zmiana branży w 2025 – od czego zacząć i gdzie znaleźć ogłoszenia pracy?

Rynek pracy, jaki znaliśmy, właśnie przestaje istnieć. Dzieje się to na naszych oczach i tak naprawdę tempo zmian jest znacznie szybsze, niż przypuszczali eksperci. Choć brzmi to aż nadto dramatycznie, to jednak nie można zaprzeczyć, że wielu pracowników zmaga się aktualnie z poważnymi problemami zawodowymi, a pracodawcy dwoją się i troją, aby stworzyć nowe systemy zarządzania w rzeczywistości AI. Niektóre zawody już przestają istnieć lub przechodzą intensywne zmiany, u podstaw których znajdziemy wdrożenie czata GPT do codziennych obowiązków. Dla niektórych osób jedynym rozwiązaniem okazała się zmiana pracy, dla innych w grę wchodzi tylko zmiana branży. Przebranżowienie to współczesny odpowiednik ucieczki z tonącego statku - tylko w tym wypadku pracownik sam buduje swoją szalupę ratunkową. Zatem jak aktualnie wygląda temat zmiany branży? Jakie są powody? W którą stronę iść i gdzie szukać nowych zawodowych wyzwań?

Składka zdrowotna 2025: ryczałt, karta podatkowa, podatek liniowy, zasady ogólne. Jaka jest podstawa wymiaru? Ile procent?

Jaka jest podstawa wymiaru składki oraz kwota składki zdrowotnej w 2025 roku dla niektórych grup ubezpieczonych? ZUS informuje o wysokości składki na ryczałcie, karcie podatkowej, przy zasadach ogólnych, podatku liniowym, podatku od kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej oraz dla osób współpracujących.

Do kiedy jest nabór firm i instytucji do pilotażu skróconego tygodnia pracy?

Pilotaż skróconego tygodnia pracy jest konieczny. Może się okazać, że powszechny zapis o krótszym czasie pracy będzie tragiczny dla polskiej gospodarki, firm i społeczeństwa. Do kiedy trwa nabór firm i instytucji do projektu?

2,5 tys. euro za pracę na magazynie w Szwecji i Norwegii. Ile zarobi pracownik produkcji i operator wózka widłowego?

Szwecja, Norwegia, Niemcy i Czechy to opłacalne kierunki na podjęcie pracy w wakacje. W państwach skandynawskich na magazynie można zarobić 2,5 tys. euro miesięcznie. Ile zarobi pracownik produkcji i operator wózka widłowego? Bardzo dobre zarobki są też w Niemczech i Czechach.

REKLAMA

Zmieniasz adres podczas zwolnienia lekarskiego (tzw. L4)? Masz tylko 3 dni na zgłoszenie. Sprawdź, co grozi za spóźnienie

Planujesz wyjechać do rodziny, będąc na zwolnieniu lekarskim albo zmieniłeś miejsce pobytu w trakcie choroby? Zgodnie z przepisami masz tylko trzy dni na zgłoszenie. W przeciwnym razie możesz stracić prawo do zasiłku chorobowego.

Dłuższe urlopy jednak nie dla wszystkich lecz dla wybranych, czyli dla kogo dodatkowe świadczenia. Nie będzie rewolucji w kodeksie pracy

Czas pracy skrócony do 35 godzin w tygodniu, a urlopy wydłużone z 20 dni i 26 dni do dni 35 – i to dla wszystkich. Takie niedawno były zapowiedzi odnośnie dwóch wielkich reform w kodeksie pracy. Rewolucje odwołane, o dłuższych urlopach należy zapomnieć. A krótszy tydzień pracy?

REKLAMA