Premie uznaniowe

Jednym z częściej wypłacanych przez pracodawców składników wynagrodzenia jest - obok pensji zasadniczej - premia. Czy prawo do premii uznaniowej należy zamieszczać w umowie o pracę?

Coraz częściej pracodawcy wprowadzają dodatkowy składnik wynagrodzenia w postaci premii za brak absencji chorobowej. Celem takiego działania jest ograniczenie procederu nadużywania korzystania przez pracowników ze zwolnień lekarskich.

Umowa z pracownikiem zostanie rozwiązana 31 października z przyczyn niedotyczących pracownika. Wobec tego zostaną mu wypłacone odprawa pieniężna, ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy oraz nagroda uznaniowa. Pracownik ma jednak kilka potrąceń komorniczych. Jak prawidłowo przeprowadzić wszystkie potrącenia?

Premia i nagroda są w praktyce mylone i uznawane za te same świadczenia wynikające ze stosunku pracy. Tymczasem Kodeks pracy wspomina tylko o nagrodach. Premie nie zostały uregulowane w ustawie kodeksowej. Czym się różnią?

Premia stanowi część wynagrodzenia za pracę. Prawo do żądania premii powstaje wówczas, gdy odpowiednie akty przewidują z góry skonkretyzowane i zobiektywizowane wskaźniki premiowania i wskaźniki te potwierdzają prawo pracownika do premii, jak również w sytuacji, gdy pracodawca będzie stosował przejrzyste kryteria premiowania, nawet w razie braku aktów wewnątrzzakładowych to regulujących (wyrok Sądu Najwyższego z 30 marca 1977 r., I PRN 26/77, OSNC 1977/11/225).

W obowiązującym w naszym zakładzie regulaminie zapisaliśmy, że pracownikowi zatrudnionemu na stanowisku przedstawiciela handlowego może być wypłacona premia uznaniowa. Decyzję o jej przyznaniu, w wysokości nie większej niż 20% wynagrodzenia zasadniczego wynikającego z umowy o pracę, podejmuje bezpośredni przełożony pracownika po przeanalizowaniu osiągniętego przez niego poziomu sprzedaży naszych artykułów. Co do zasady, wysokość premii jest ustalana procentowo w zależności od liczby umów sprzedażowych zawartych przez pracowników z naszymi klientami. Ostatnio jeden z pracowników zażądał wypłaty premii uznaniowej, której nie przyznał mu przełożony ze względu na nieobecność pracownika w pracy przez znaczną część miesiąca z powodu choroby i w związku z tym niższą sprzedaż. Czy w razie niewypłacenia premii pracownik będzie mógł wystąpić do sądu z roszczeniem o jej wypłatę?

Jeżeli w umowie o pracę określono zasady przyznawania premii, to pracownik może domagać się jej wypłaty przed sądem pracy. Gdy zasad tych nie określono, to mamy do czynienia z nagrodą, która nie ma charakteru roszczeniowego.

Pracownikom naszej spółki, obok stałego wynagrodzenia, wypłacamy również regularną miesięczną zmienną premię uznaniową. Ponadto od 1 marca 2010 r. opłacamy za pracowników abonament medyczny. Regulamin wynagradzania nie zawiera żadnych postanowień dotyczących wypłacania premii uznaniowej w okresie niezdolności do pracy. Abonament medyczny jest z kolei opłacany za okres zatrudnienia pracownika, bez względu na absencje. Jeden z naszych pracowników zachorował w lipcu br. Czy do podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego należy wliczyć dodatkowe składniki wynagrodzenia, o których mowa wyżej?

Świadczenie ma charakter uznaniowy tylko wtedy, gdy regulamin wynagradzania nie określa warunków przyznania świadczenia albo gdy warunki przyznania świadczenia są określone w sposób na tyle ogólny, że uniemożliwiają kontrolę ich spełnienia. Premia uznaniowa lub nagroda pieniężna jest świadczeniem czysto uznaniowym. Skoro przyznanie oraz ustalenie jej wysokości pozostaje wyłącznie w gestii pracodawcy, to zbędne jest ustalenie przez pracodawcę regulaminu przyznawania nagród (wyrok Sądu Najwyższego z 9 lipca 2009 r., II PK 232/08).

Od 1 sierpnia 2008 r. obowiązuje u nas nowy regulamin wynagradzania. Do 31 lipca 2008 r. wypłacaliśmy pracownikom miesięczne premie regulaminowe pomniejszane proporcjonalnie za czas choroby. Premie były wliczane do podstawy wynagrodzenia chorobowego i zasiłku. W regulaminie, który obowiązuje od 1 sierpnia br., jest zapis, że pracodawca może przyznać pracownikom nagrodę, którą może zmniejszyć kwotowo lub procentowo za czas niezdolności do pracy. Taki zapis, naszym zdaniem, nie uprawnia do wliczania nagrody do podstawy wynagrodzenia za czas choroby i zasiłku chorobowego. Co jednak zrobić w sytuacji, gdy pracownik choruje nieprzerwanie w lipcu i sierpniu 2008 r.? Czy z podstawy wymiaru powinniśmy wyłączyć premie, które przysługiwały do końca czerwca, czy wyłączyć premie dopiero wtedy, gdy będziemy ustalali podstawę wymiaru na nowo?