Emerytura, Uprawnienia pracownika

W marcu 2025 roku aż 80 proc. emerytów i rencistów otrzymywało świadczenia ZUS przelewem na konto bankowe. Choć coraz więcej osób rezygnuje z gotówki, część seniorów nadal wybiera wizytę listonosza – z powodów praktycznych i społecznych.

Od 1 stycznia 2026 r. mają wejść w życie istotne zmiany w Kodeksie pracy, które wpłyną na sposób naliczania stażu pracy. Projektowana nowelizacja przewiduje, że do stażu pracy będą wliczane nie tylko okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, ale także inne formy aktywności zawodowej, takie jak umowy zlecenia, prowadzenie działalności gospodarczej czy służba w niektórych formacjach mundurowych. Zmiany te mają na celu zwiększenie uprawnień pracowniczych, w tym prawa do dłuższego urlopu wypoczynkowego, wyższych odpraw czy dodatków stażowych.

Od stażu pracy – zarówno zakładowego, jak i ogólnego – zależne są uprawnie pracownicze. Obecnie do stażu pracy wlicza się okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Takie rozwiązanie krzywdzi pracowników, którzy oprócz zatrudnienia na umowę o pracę prowadzili np. działalność gospodarczą czy świadczyli pracę jako zleceniobiorcy. Projektowana nowelizacja Kodeksu pracy ma zmienić zasady obliczania stażu pracy.

ZUS udostępnia kalkulator emerytalny, z pomocą którego można obliczyć prognozowaną wysokość emerytury. Narzędzie umożliwia przeprowadzenie obliczenia w wersji uproszczonej lub zaawansowanej. Bez względu na zastosowaną wersję kalkulatora prognozowana kwota emerytury nie może być podstawą do jakichkolwiek roszczeń.

Nowa tablica średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn wskazuje, że Polacy żyją coraz dłużej. Czy warto składać wnioski o ponowne przeliczenie już otrzymywanej emerytury?

Większość emerytów otrzymało już podwyżkę świadczeń emerytalnych. ZUS podaje jeszcze 2 terminy wypłaty wyższych emerytur w marcu 2025 roku. Jeden z nich jest już jutro - w piątek 20 marca.

Zbliża się termin wypłaty trzynastej emerytury przez ZUS. Po waloryzacji emerytur znana jest już dokładna kwota dodatkowego świadczenia, które otrzymają seniorzy. Ustalono również konkretne terminy wypłat. Oto szczegóły.

Dużo się ostatnio pisze o marcowej waloryzacji. Podwyższeniu uległy m.in. takie świadczenia jak: emerytura, renta z tytułu niezdolności do pracy, renta rodzinna, dodatek pielęgnacyjny czy dodatek do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej. Ale to nie wszystko! Do końca lutego 2026 r. będzie też przysługiwał stały miesięczny dodatek, bez potrącenia podatkowego w kwocie 312 zł. Co więcej ten dodatek jest dziedziczony, więc do świadczenia mają prawo wdowy i wdowcy. Oczywiście nie chodzi o rentę wdowią.

Emerytura początkowa wynosiła 2.434,21zł brutto (po odjęciu 208.942,05 zł od 687.294,50 zł podstawy obliczenia emerytury). Sąd ją podniósł, ale z 8 lat nieprawidłowych wypłat pominął co do naprawy 5 lata. Bo przepisy pozwalają sądom korygować tylko 3 lata ostatnich błędów ZUS.

1 marca 2025 r. wzrosły limity, do których emeryci i renciści mogą dorobić do świadczeń, jakie wypłaca im ZUS. Zarobki uzyskiwane z dodatkowych dochodów nie dotyczą emerytek, które ukończyły 60 lat oraz emerytów, którzy osiągnęli 65 lat.

Od grudnia 2024 r. limity dorabiania do emerytury i renty zmieniły się na wyższe. Ile emeryt i rencista może dorobić do emerytury i renty od 1 grudnia 2024 roku do końca lutego 2025 r.? Kiedy za dorabianie na emeryturze ZUS pomniejszy, a kiedy zawiesi świadczenie? Ile wynosi kwota maksymalnego zmniejszenia?

Wskaźnik waloryzacji emerytur 2025 podano w Komunikacie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 lutego 2025 r. w sprawie wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w 2025 r. Jest niższy niż zakładano. O ile wzrosną emerytury od 1 marca 2025 r.?

Jaka emerytura będzie należała się po 10, 15, 20, 25, 30 czy 40 latach pracy? Prognozowaną wysokość emerytury można wyliczyć przy pomocy Kalkulatora emerytalnego ZUS. Można wybrać wersję uproszczoną lub zaawansowaną. Oto przykładowe wyliczenia wysokości emerytury.

Od 1 stycznia 2025 r. ZUS przyjmuje wnioski o rentę wdowią. Osoby uprawnione mogą składać wnioski, ale prawo do tego świadczenia zostanie im przyznane od miesiąca, w którym złożyły wniosek, jednak nie wcześniej niż od 1 lipca 2025 r.

Renta wdowia to połączenie wypłaty renty rodzinnej z innym świadczeniem (np. emeryturą). Wnioski o rentę wdowią będzie można składać od początku przyszłego roku. ZUS przygotował ankietę, która umożliwia seniorom sprawdzenie, czy będą mogli pobierać połączone świadczenia.

Ukończenie 60. roku życia przez uczestnika PPK powoduje, że może on rozpocząć wypłatę środków z rachunku PPK na korzystniejszych zasadach niż przed osiągnięciem tego wieku. Jeżeli uczestnik PPK w wieku 60+ nie skorzystał z tego uprawnienia i nadal pracuje, na jego rachunek PPK wpływają nowe wpłaty do tego programu.

Nie można pójść do ZUS (a potem do sądu) z wnioskiem o ponowne przeliczenie emerytury tylko na podstawie argumentu "Bo zmieniła się kwota bazowa". Emeryci starają się wtedy powoływać na art. 114 ustawy omówionej w tekście. Ale przepis ten wymaga zaistnienie nowych okoliczności, które były znane przed przyznaniem emerytury. Logika przepisu jest taka - zostało coś pominięte przy przyznawaniu emerytury (emeryt nie doniósł dokumentów, ZUS o nich nie wiedział). Emeryt donosi dokumenty, ZUS wylicza raz jeszcze emeryturę. Nowe tabele emerytalne, kwoty bazowe nie są podstawą do takiego przeliczenia. To nie są dokumenty, o których mowa w art. 114 ustawy emerytalnej.  

Teraz sytuacja nie jest tak dramatyczna jak przed laty. Na rynku brakuje rąk do pracy i o zajęcie gwarantujące środki na utrzymanie łatwiej. Jednak firmy wciąż niechętnie zatrudniają osoby w wieku 50+, a już szczególnie te, którym do emerytury zostało mniej niż cztery lata. Kodeks pracy wciąż takie osoby chroni przed zwolnieniem, ale często ta ochrona nie działa, bo przepisy nie są bezwarunkowe.

Mało osób ma świadomość tego, że jeżeli umrze bliska nam osoba to małżonkowi i dzieciom zmarłego, czy osobie, na której utrzymaniu się pozostaje przysługuje jego niepobrana emerytura czy renta z danego miesiąca. Jest to tzw. niezrealizowane świadczenie z ZUS. Przysługuje ono nawet wtedy, gdy dana osoba dopiero złożyła wniosek o emeryturę czy rentę i jeszcze nie pobrała nawet pierwszego świadczenia. Masz prawo do niezrealizowanego świadczenia z ZUS także w 2025 r.

Na posiedzeniu 23 lipca 2024 r. Rada Ministrów przyjęła kierunkowo stanowisko dotyczące obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw w celu wprowadzenia renty wdowiej. Już 26 lipca 2024 r. ustawę tę uchwalił Sejm, potem Senat nie wniósł poprawek i po podpisie Prezydenta ustawa ta została opublikowana 16 sierpnia 2024 r. w Dzienniku Ustaw.

ZUS dokonał waloryzacji stanu kont i subkont osób ubezpieczonych. Kwoty tam zapisane są podstawą obliczenia wysokości emerytury po osiągnięciu wieku emerytalnego. Ubezpieczeni w informacji o stanie konta znajdą symulację hipotetycznej emerytury.

Wreszcie! Nauczyciele się doczekali. Od 1 września 2024 r. będą wcześniejsze emerytury dla nauczycieli, ale uwaga, nie dla wszystkich i wcale nie będzie to takie opłacalne. ZNP ostrzega: stracicie 20%. To może wybrać świadczenie kompensacyjne? Nauczyciele mają nie mały orzech do zgryzienia.

Wiadomo, że w ministerstwie rodziny trwają analizy, które mają rozwiązać problem emerytur groszowych. Prawo do świadczenia dla każdego kto zapłacił choć jedną składkę na ubezpieczenie emerytalne sprawia, że niektóre emerytury ZUS wypłaca w wysokości kilku groszy. Dlaczego skoro ustawa gwarantuje najniższą emeryturę, która obecnie wynosi 1 780,96 zł?

Według ZUS coraz więcej osób pobiera wysokie emerytury, przekraczające 7 tys. zł. Rekordzista co miesiąc otrzymuje świadczenie wynoszące ponad 48 tys. zł. ZUS doradza, w jaki sposób można uzyskać tak wysoką emeryturę.

Zmienią się limity zarobkowe dla wcześniejszych emerytów i rencistów. Nowe zaczną obowiązywać od czerwca 2024 r. Dolny próg wzrośnie o niemal 425 zł. Drugi, wyższy limit zwiększy się o blisko 790 zł.