Uprawnienia dla pracownika-ojca

Należy odróżnić pojęcie urlopów przysługujących pracownikom, którzy są ojcami dziecka, a pojęciem przysługującego ubezpieczonym tatusiom – zasiłku macierzyńskiego.

Urlop macierzyński, urlop rodzicielski, urlop ojcowski, urlop okolicznościowy to uprawnienia przysługujące pracownikowi-ojcu dziecka. Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, na podstawie powołania, mianowania, wyboru oraz spółdzielczej umowy o pracę.

Natomiast zasiłek macierzyński za okres wspomnianych urlopów, przysługuje ubezpieczonemu-ojcu dziecka, który pozostaje w zatrudnieniu i podlega ubezpieczeniu chorobowemu. Ubezpieczonym jest, np. osoba pracująca na podstawie umowy cywilnoprawnej lub prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą.

Polecamy produkt: Rodzina 500+ (PDF)

Po 14 tygodniach urlopu macierzyńskiego

Pracownik-ojciec wychowujący dziecko, a także ubezpieczony-ojciec dziecka, który przerwie działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, może skorzystać z urlopu macierzyńskiego i zasiłku macierzyńskiego przysługującego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego w przypadku, w którym pracownica-matka dziecka lub ubezpieczona-matka dziecka po wykorzystaniu 14 tygodni tego urlopu (zasiłku macierzyńskiego) zrezygnuje z pozostałej części tego urlopu (zasiłku macierzyńskiego) i powróci do pracy.

Niezdolność do samodzielnej egzystencji matki dziecka

Pracownik-ojciec wychowujący dziecko, a także ubezpieczony-ojciec dziecka, który przerwie działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, może skorzystać z urlopu macierzyńskiego i zasiłku macierzyńskiego przysługującego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego w przypadku, w którym pracownica-matka dziecka lub ubezpieczona-matka dziecka legitymująca się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji zrezygnuje z części urlopu macierzyńskiego (zasiłku macierzyńskiego).

Pracownica-matka lub ubezpieczona-matka dziecka legitymująca się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji może zrezygnować z urlopu macierzyńskiego (zasiłku macierzyńskiego) po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego (zasiłku macierzyńskiego). Po tym okresie, na wniosek pracownika-ojca dziecka lub ubezpieczonego-ojca dziecka może być mu udzielona pozostała cześć urlopu macierzyńskiego (zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części urlopu macierzyńskiego). Z pozostałej części urlopu macierzyńskiego (zasiłku macierzyńskiego) może również skorzystać pracownik-inny członek rodziny lub ubezpieczony-inny członek rodziny.

Polecamy produkt: Nowe prawa rodziców – zasiłki, urlopy, zwolnienia (książka)

Matka dziecka w szpitalu

Pracownikowi-ojcu i ubezpieczonemu-ojcu dziecka przysługuje część urlopu macierzyńskiego (zasiłku macierzyńskiego) w sytuacji, w której pracownica-matka lub ubezpieczona-matka dziecka przerwie korzystanie z części urlopu macierzyńskiego (zasiłku macierzyńskiego) po 8 tygodniach korzystania z tego urlopu (zasiłku macierzyńskiego)jeśli przebywa w szpitalu albo innym przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne i ze względu na stan zdrowia nie może sprawować osobistej opieki nad dzieckiem.

Zgon pracownicy

Prawo do części urlopu macierzyńskiego (zasiłku macierzyńskiego) przysługuje pracownikowi-ojcu i ubezpieczonemu-ojcu dziecka w przypadku zgonu pracownicy-matki lub ubezpieczonej-matki dziecka.

Pozostała część urlopu macierzyńskiego (zasiłku macierzyńskiego) przysługuje ojcu dziecka po dniu następującym po dniu zgonu matki dziecka.

Matka dziecka umiera po wykorzystaniu 3 tygodni urlopu macierzyńskiego. Pracownik-ojciec dziecka może skorzystać z pozostałej części urlopu macierzyńskiego w wymiarze pozostałych 17 tygodni. Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, może złożyć do pracodawcy wniosek o udzielenie mu bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, urlopu rodzicielskiego.

Zadaj pytanie na naszym FORUM!

Porzucenie dziecka przez matkę dziecka

Pracownikowi-ojcu i ubezpieczonemu-ojcu dziecka przysługuje część urlopu macierzyńskiego (zasiłku macierzyńskiego) w sytuacji, w której pracownica-matka lub ubezpieczona-matka dziecka porzuci dziecko. Jednak prawo do tego urlopu (zasiłku macierzyńskiego) przysługuje z okres przypadający po dniu porzucenia dziecka, nie wcześniej jednak niż po wykorzystaniu przez nią 8 tygodni urlopu macierzyńskiego (zasiłku macierzyńskiego).

Matka nieobjęta ubezpieczeniem

Prawo do urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego i zasiłku macierzyńskiego odpowiadającego okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego przysługuje pracownikowi-ojcu i ubezpieczonemu-ojcu dziecka wychowującemu dziecko także wtedy gdy:

- nastąpi zgon matki dziecka, nieobjętej ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa,

- matka dziecka, która porzuci dziecko jest nieobjęta tytułem do ubezpieczenia lub nieposiada tytułu do objęcia takim ubezpieczeniem,

- matka dziecka nie będąca pracownicą, nieobjęta ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa albo nieposiadająca tytułu do objęcia takim ubezpieczeniem legitymuje się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji w przypadku gdy stan jej zdrowia uniemożliwia jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem.

Prawo do części urlopu macierzyńskiego (zasiłku macierzyńskiego odpowiadającego okresowi części urlopu macierzyńskiego) w wymienionych przypadkach, przysługuje pracownikowi-ojcu lub ubezpieczonemu-ojcu dziecka bezpośrednio po dniu zgonu matki dziecka, po dniu porzucenia dziecka przez matkę dziecka lub po dniu powstania niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Kobieta-matka dziecka, nie jest nigdzie zatrudniona, rodzi dziecko ale nie korzysta z urlopu macierzyńskiego, ani z zasiłku macierzyńskiego. W 9 tygodniu życia dziecka umiera lub porzuca dziecko. Pracownik-ojciec dziecka może ubiegać się o pozostałą część urlopu macierzyńskiego i urlop rodzicielski w pełnym wymiarze.

Oczywiście pracownik-ojciec dziecka chcący skorzystać z takiego uprawnienia musi złożyć do pracodawcy stosowny wniosek.

Urlop rodzicielski

Zarówno matka – pracownica jak i ojciec – pracownik wychowujący osobistą opiekę nad dzieckiem mogą skorzystać z urlopu rodzicielskiego. Nawet jeśli pracownica – matka dziecka złoży do pracodawcy, w terminie 21 dni po porodzie wniosek o udzielenie jej bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, urlopu rodzicielskiego  to nadal może się dzielić prawem do tego urlopu z pracownikiem-ojcem dziecka, pod warunkiem rezygnacji z urlopu rodzicielskiego w całości lub części (wniosek należy złożyć w terminie nie krótszym niż 21 dni przed przystąpieniem do pracy). Oczywiście w takim przypadku, pracownik-ojciec dziecka musi złożyć do swojego pracodawcy wniosek o udzielenie całości lub części urlopu rodzicielskiego (wniosek należy złożyć w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu lub jego części).

Zarówno pracownik-ojciec dziecka jak i ubezpieczony-ojciec dziecka może korzystać z urlopu rodzicielskiego także wtedy gdy matka dziecka nie jest pracownicą i korzysta z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego.

Urlop ojcowski

Pracownikowi-ojcu dziecka przysługuje prawo do urlopu ojcowskiego, trwającego 2 tygodnie, do zakończenia przez dziecko 24 miesięcy życia.

Urlop ojcowski może być udzielony w dwóch częściach, każda z części nie może być krótsza niż tydzień.

Oczywiście ubezpieczony-ojciec dziecka może skorzystać z zasiłku macierzyńskiego wypłacanego za czas urlopu określonego przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu ojcowskiego.

Urlop wychowawczy

Ojciec dziecka uprawniony do skorzystania z urlopu wychowawczego, czyli osoba będąca pracownikiem w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy, legitymująca się co najmniej 6 miesięcznym stażem pracy, wychowująca dziecko może skorzystać z urlopu wychowawczego.

Urlop wychowawczy może trwać maksymalnie 36 miesięcy. Natomiast jeśli pracownik – rodzic lub opiekun dziecka sprawuje osobistą opiekę nad dzieckiem, którego stan zdrowia został potwierdzony orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, może on skorzystać z dodatkowych 36 miesięcy urlopu wychowawczego, jednak nie później niż do ukończenia przez dziecko 18 roku życia.

W mocy pozostaje przepis, który gwarantuje każdemu z rodziców lub opiekunów dziecka wyłączne prawo do jednego miesiąca urlopu wychowawczego.

Rodzice lub opiekunowie dziecka mogą jednocześnie korzystać z urlopu wychowawczego, jednak całkowity wymiar tego urlopu nie może przekroczyć 36/72 miesięcy.

Ponadto pracownik-ojciec dziecka może złożyć do pracodawcy pisemny wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, w okresie w którym mógłby z takiego urlopu korzystać. Pracownik powinien złożyć pisemny wniosek do pracodawcy w terminie co najmniej 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy w obniżonym wymiarze. Pracodawca jest zobowiązany uwzględnić wniosek pracownika.

Pracownik, który złoży do pracodawcy wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego lub wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy jest chroniony przed rozwiązaniem lub wypowiedzeniem umowy o pracę.

Zwolnienie od pracy na podstawie art. 199 Kp

Na mocy art. 188 Kodeksu pracy, pracownik-ojciec może skorzystać ze zwolnienia od pracy, w związku ze sprawowaniem osobistej opieki nad dzieckiem do lat 14.

Zwolnienie to może być udzielone w wymiarze dwóch dni lub 16 godzin. O sposobie wykorzystania tego zwolnienia od pracy pracownik decyduje w pierwszym wniosku składanym do pracodawcy w danym roku kalendarzowym.

Jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie są zatrudnieniu, z uprawnień określonych w art. 188 KP może skorzystać jedno z nich.

Zasiłek opiekuńczy

Zasiłek opiekuńczy przysługuje pracownikowi-ojcu i ubezpieczonemu ojcu dziecka, który zaprzestanie wykonywania pracy w związku z koniecznością sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem zdrowym do lat 8 lub dzieckiem chorym do lat 14.

Ponadto pracownikowi –ojcu i ubezpieczonemu-ojcu dziecka przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy w sytuacji, w której ubezpieczona-matka dziecka w okresie do 8 tygodni po porodzie przebywa w szpitalu albo w innym przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne i nie może sprawować osobistej opieki nad dzieckiem ze względu na stan zdrowia.

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje również wtedy gdy ubezpieczona-matka dziecka porzuciła dziecko lub nie może sprawować osobistej opieki nad dzieckiem w okresie do upływu 8 tygodni od dnia narodzin dziecka.

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje w wymiarze dodatkowych 8 tygodni czyli 54 dni.

Urlop okolicznościowy

Pracodawca jest zobowiązany zwolnić pracownika od wykonywania pracy na czas obejmujący dwa dni w przypadku narodzin dziecka pracownika.

Aby skorzystać z tego uprawnienia, pracownik-ojciec musi złożyć do pracodawcy stosowny wniosek o udzielenie dni zwolnienia.

Przepisy prawa nie określają w jakim terminie powinno zostać wykorzystane zwolnienie od pracy, potocznie nazywane urlopem okolicznościowym. Zwolnienie od pracy przewidziane przepisami rozporządzenia jest ściśle związane z wystąpieniem konkretnej okoliczności uzasadniającej skorzystanie przez pracownika z tego uprawnienia. Właściwe wydaje się wykorzystanie tego ”urlopu” w terminie zbliżonym wystąpieniu danej okoliczności.

Podstawa prawna:

- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U.2014.1502 j.t.)

- Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U.2014.159 j.t)

-  Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz.U.2014.1632).

Dołącz do nas na Facebooku!