Komu przysługuje zasiłek opiekuńczy?

Ubezpieczony

Osoba ubezpieczona ma prawo do skorzystania z zasiłku opiekuńczego.

Ubezpieczonym jest osoba fizyczna podlegająca choćby jednemu z ubezpieczeń społecznych, natomiast aby otrzymać wypłatę zasiłku opiekuńczego należy podlegać obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu i opłacać składki na to ubezpieczenie.

Pracownik, w rozumieniu przepisów Kodeks pracy podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, w tym ubezpieczeniu chorobowemu.

Dla zleceniobiorcy oraz osoby prowadzącej działalność gospodarczą, składki na ubezpieczenie chorobowe są dobrowolne, co oznacza, że osoba pracująca może ale nie musi przystępować do tego ubezpieczenia.

Redakcja poleca: Komplet – Prawo Pracy i ZUS

Jeśli ubezpieczony nie zdecyduje się na opłacanie składek na ubezpieczenie chorobowe, nie będzie mógł skorzystać z zasiłku opiekuńczego, a także innych świadczeń przysługujących z tytułu podlegania temu ubezpieczeniu.

Osoba bezrobotna jest pozbawiona prawa do skorzystania z zasiłku opiekuńczego, gdyż nie posiada statusu osoby ubezpieczonej, w myśl ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Aby skorzystać z zasiłku opiekuńczego nie ma konieczności przepracowania okresu wyczekiwania. Zasiłek opiekuńczy przysługuje od pierwszego dnia ubezpieczenia.

Choroba dziecka

Prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje w razie konieczności sprawowania opieki nad chorym dzieckiem.

W tym przypadku, zaświadczenie lekarskie zostaje wystawione na rodzica dziecka. W punkcie 20 orzeczenia lekarskiego ZUS ZLA, lekarz wskazuje datę urodzenia dziecka, czyli osoby pozostającej pod opieką ubezpieczonego.

Za dzieci uważa się dzieci własne ubezpieczonego lub jego małżonka oraz dzieci przysposobione, a także dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie.

Dziecko zdrowe

Zasiłek opiekuńczy przysługuje również w przypadku opieki nad dzieckiem do lat 8, w sytuacji nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza ale także w przypadku choroby dziennego opiekuna lub niani, pod warunkiem, ze rodzice zawarli z nianią umowę uaktywniającą, na podstawie ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje również ubezpieczonemu w sytuacji, gdy musi skorzystać ze zwolnienia od pracy gdy dziecko jest zdrowe i nie ukończyło jeszcze 8 roku życia, ale osoba stale się nim opiekująca, małżonek lub rodzic tego dziecka, nie może sprawować nad nim opieki z powodu porodu, choroby lub przebywania w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej.

Inni członkowie rodziny

Zasiłek opiekuńczy przysługuje również wtedy gdy wystąpi konieczność sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny. Zasiłek ten przysługuje jednak nie dłużej niż przez 14 dni w roku kalendarzowym, odmiennie niż w przypadku sprawowania opieki nad dzieckiem.

Za członków rodziny uważani są: małżonek ubezpieczeniowego, jego rodzice, rodzice dziecka, ojczym, macocha, teściowie, dziadkowie, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci ubezpieczonego w wieku powyżej 14 roku życia pod warunkiem, że pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w trakcie sprawowania opieki.

Limit roczny

Zasiłek opiekuńczy w przypadku sprawowania opieki nad dzieckiem, niezależnie od tego czy dziecko jest chore czy też zdrowe, przysługuje maksymalnie w ilości 60 dni w roku kalendarzowym, pod warunkiem, że chorujące dziecko nie ukończyło 14 roku życia, a zdrowe 8 roku życia.

Jeśli zachodzi konieczność opieki nad tzw. innym członkiem rodziny, ilość dni zwolnienia od pracy jest ograniczona do 14 dni w roku kalendarzowym.

Zadaj pytanie na FORUM

Zasiłek opiekuńczy przysługuje za każdy dzień sprawowania osobistej opieki, nie wyłączając dni wolnych od pracy. Jeśli lekarz wystawi orzeczenie lekarskie stwierdzające chorobę dziecka i konieczność sprawowania nad nim opieki, np. w terminie od 5.10.2015 do 12.10.2015 to zasiłek opiekuńczy będzie przysługiwał za 8 dni kalendarzowych, ubezpieczonemu pozostanie możliwość skorzystania z 52 dni z limitu 60 do wykorzystania do końca 2015 roku.

Kiedy zasiłek nie przysługuje?

Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeżeli poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny. Nie dotyczy to jednak opieki sprawowanej nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat.

Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje za okresy sprawowania opieki, za które ubezpieczony zachowuje wynagrodzenie.

Prawo do tego zasiłku nie przysługuje w przypadku pracowników przebywających na urlopie bezpłatnym lub wychowawczym, a także w okresie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności.

Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje również w czasie korzystania z urlopu wypoczynkowego, co oznacza, że czas urlopu wypoczynkowego nie ulega przerwaniu z prostej przyczyny, przebywanie na urlopie wypoczynkowym umożliwia ubezpieczonemu sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem lub chorym członkiem rodziny.

Z potocznie nazwanej „opieki” nie może skorzystać osoba, która wykorzystuje zaświadczenie lekarskie w sposób niezgodny z przeznaczeniem, np. w czasie, którego podejmuje pracę zarobkową, co zostało stwierdzone w trakcie kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy przeprowadzanej przez płatnika zasiłku.

Dołącz do nas na Facebooku

Dodatkowy okres zasiłku opiekuńczego

Dodatkowe 8 tygodni zasiłku opiekuńczego przysługuje w przypadku pobytu matki dziecka w szpitalu, która w trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego nie ma możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

Z dodatkowego okresu zasiłku opiekuńczego najczęściej korzysta ojciec dziecka, ale nic nie stoi na przeszkodzie aby to inny, najbliższy członek rodziny ubezpieczonej kobiety skorzystał z takiego uprawnienia.

Wysokość zasiłku i niezbędna dokumentacja

Miesięczny zasiłek opiekuńczy wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku.

Prawo do tego zasiłku przysługuje zarówno matce jak i ojcu dziecka. Zasiłek opiekuńczy za dany okres może być wypłacony tylko jednemu z rodziców, temu który wystąpi z wnioskiem o jego wypłatę. Wnioskiem tym jest formularz ZUS Z-15, który wraz z przedłożonym zaświadczeniem lekarskim wystawionym na druku ZUS ZLA jest kompletną dokumentacją wymaganą w celu uzyskania zasiłku opiekuńczego w przypadku choroby dziecka lub innego członka rodziny.

Druk Z-15 dołącza się do każdorazowej wypłaty zasiłku opiekuńczego.

W sytuacji sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem w wieku do lat 8, wymaganym dokumentem uprawniającym ubezpieczonego do otrzymania zasiłku opiekuńczego jest:

- oświadczenie ubezpieczonego w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły,

- oświadczenie ubezpieczonego o chorobie niani lub dziennego opiekuna oraz kopia zaświadczenia lekarskiego potwierdzająca chorobę niani lub opiekuna dziennego,

- decyzja o konieczności izolacji dziecka wydana przez właściwy organ albo uprawniony podmiot na podstawie przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi,

- zaświadczenie lekarskie w przypadku porodu, choroby lub przebywania małżonka ubezpieczonego w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej.

Jeśli ubezpieczonemu-ojcu dziecka (lub innemu członkowi najbliższej rodziny) przysługuje dodatkowo, zasiłek opiekuńczy w wymiarze do 8 tygodni, dowodami stanowiącymi podstawę przyznania i wypłaty zasiłku opiekuńczego są:

- zaświadczenie wystawione przez szpital o okresie pobytu ubezpieczonej matki dziecka w szpitalu,

- oświadczenie ubezpieczonego o pobieraniu przez ubezpieczoną matkę dziecka zasiłku macierzyńskiego w okresie 8 tygodni po porodzie.

Osoba pobierająca zasiłek macierzyński z tytułu opieki nad nowo narodzonym dzieckiem, korzysta ze zwolnienia od pracy w celu sprawowania opieki, zatem nie przysługuje jej prawo do kolejnego zasiłku, zasiłku opiekuńczego.

Specjalny zasiłek opiekuńczy

Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom, na których zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ciąży obowiązek alimentacyjny, oraz małżonkom, jeżeli nie podejmują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej albo rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

O przyznaniu prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego decyduje kryterium dochodowe, co reguluje ustawa o świadczeniach rodzinnych.

Podstawa prawna:

- Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2015.121 j.t.)

- Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U.2014.159 j.t.)

- Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U.2015.114 j.t.)

- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki z dnia 2 kwietnia 2012 r. w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U.2014.1594 j.t.)