REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

SN: milczenie pracodawcy daje przyzwolenie pracownikowi na nadgodziny. W 2025 r. możliwe nawet do 416 godzin nadliczbowych

Doktor nauk prawnych, adwokat, adiunkt na Wydziale Prawa, Administracji i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie w Katedrze Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego.
praca, nadgodziny, pracodawca
SN: milczenie pracodawcy daje przyzwolenie pracownikowi na nadgodziny. W 2025 r. możliwe nawet do 416 godzin nadliczbowych
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Nie każdy ma świadomość tego, że praca w godzinach nadliczbowych jest 100% czy 50% płatna, nawet bez polecenia pracodawcy. Milczenie pracodawcy daje przyzwolenie pracy ponad dobowy wymiar czasu pracy. Czy to sposób na dodatki dla pracowników? Tak, bo to w interesie pracodawcy jest wyrażenie sprzeciwu.
rozwiń >

Jeszcze w tamtym roku, bo w 2024 Sąd Najwyższy - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wydał ciekawe postanowienie z dnia 11 stycznia 2024 r. Warto mieć świadomość jaka jest praktyka orzecznicza sądów, bo kiedy dojdzie do sporu między pracownikiem a pracodawcą o wypłatę dodatku za nadgodziny można posiłkować się racjonalnymi argumentami, przykładami innych spraw i wyroków.

REKLAMA

Autopromocja

Sąd Najwyższy w postanowieniu z 11 stycznia 2024 r., III PSK 38/23, uznał, że można wykonywać pracę w nadgodzinach za wiedzą i zgodą (choćby milczącą) pracodawcy, gdy pracownik działa w jego interesie (czyli prawie zawsze). Dlaczego tak się dzieje? Ponieważ polecenie pracy w nadgodzinach nie wymaga szczególnej formy i wystarczająca jest dorozumiana zgoda pracodawcy. W konsekwencji tego pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia i dodatku za nadgodziny nie tylko wtedy, gdy dostał wyraźne polecenie dłuższej pracy. Wynika to z tego, że czasem pracy, zgodnie z legalną definicją zawartą w art. 128 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm., dalej jako: KP) jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Jeśli więc pracownik pracuje ponad swój wymiar czasu pracy, jest w dyspozycji pracodawcy.

Co to jest praca w godzinach nadliczbowych?

Jak stanowi KP praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych.

Kiedy jest dopuszczalna praca w godzinach nadliczbowych?

Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w razie:

  • konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;
  • szczególnych potrzeb pracodawcy (z wyłączeniem pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia).

Jak obliczyć nadgodziny?

W celu ustalenia czy doszło do przekroczenia przeciętnie tygodniowego czasu pracy pracownika w okresie rozliczeniowym należy:

Dalszy ciąg materiału pod wideo
  • zsumować czas pracy faktycznie przepracowany przez pracownika i liczbę godzin usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, a następnie:
  • odjąć liczbę godzin, za które pracownik otrzymał dodatek z tytułu przekroczenia normy dobowej, a następnie:
  • odjąć iloczyn liczby dni wykraczających poza pełne tygodnie okresu rozliczeniowego pomiędzy poniedziałkiem a piątkiem i 8 godzin, po czym:
  • podzielić otrzymany wynik przez liczbę tygodni okresu rozliczeniowego.

Jeżeli otrzymany wynik jest wyższy niż 40 godzin, oznacza to, że doszło do pracy w godzinach nadliczbowych wynikających z przekroczenia przeciętnej 40-godzinnej normy czasu pracy w okresie rozliczeniowym.

Ile maksymalnie nadgodzin w ciągu roku?

W sytuacji świadczenia pracy w godzinach nadliczbowych, ze względu na szczególne potrzeby pracodawcy, liczba godzin nadliczbowych nie może przekroczyć dla poszczególnego pracownika 150 godzin w roku kalendarzowym. Niemniej jednak są od tego pewne wyjątki.

Zwiększenie rocznej ilości nadgodzin w regulaminie pracy

Więcej niż 150 godzin nadliczbowych w danym roku kalendarzowym, bo aż 416 - tak, to możliwe. Można wdrożyć większą liczbę godzin pracy dla pracowników niż 150 w danym roku kalendarzowym, w odpowiednim postanowieniu układu zbiorowego pracy czy też regulaminu pracy, jak i nawet postanowieniem umowy o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy. Jak to zrobić? Okazuje się, że w przypadku szczególnych regulacji wewnątrzzakładowych lub postanowień umów o pracę – maksymalnie można ustalić aż do 416 godzin nadliczbowych w danym roku kalendarzowym. Przepis art. 151 § 4 KP dopuszcza powiększenie limitu godzin nadliczbowych w ciągu roku kalendarzowego.

Przykład

Zwiększenie nadgodzin ze 150 do 416 rocznie na danego pracownika

Zwiększenie rocznego wymiaru godzin nadliczbowych nie może być całkowicie swobodne, ponieważ w myśl przepisu art. 131 § 1 KP maksymalny łączony czas pracy (zatem z uwzględnieniem pracy w godzinach nadliczbowych), nie może przekroczyć przeciętnie 48 godzin tygodniowo w przyjętym okresie rozliczeniowym. Tak więc odnosząc niniejszą regulację do przeciętnej 40-godzinnej normy tygodniowej czasu pracy w okresie rozliczeniowym, można obliczyć, że powiększony limit godzin nadliczbowych w roku kalendarzowym nie może przekroczyć 416 godzin [(48 godz. – 40 godz.) × 52 tyg. = 416 godz.].

Komisja Prawna GIP w piśmie z 7 grudnia 2009 r. (GPP-417/501-4560-12/09/PE/RP) stwierdza, że maksymalny limit godzin nadliczbowych może wynosić 416 godzin w roku kalendarzowym. Wynika on z przemnożenia 52 tygodni w roku przez osiem godzin. Ten maksymalny limit godzin nadliczbowych odnosi się zarówno do pracowników podlegających kodeksowi pracy (art. 131 par. 1 k.p.), jak i pracowników, do których stosuje się ustawę o czasie pracy kierowców. Należy przyjąć możliwość wprowadzenia – jako maksymalnego możliwego - limitu 416 godzin rocznie. Mówimy bowiem na tym etapie o samym ustaleniu limitu, a nie jego wykonaniu. To drugie będzie już faktycznie musiało uwzględniać np. realizowane przez pracownika urlopy wypoczynkowe.

Czym są szczególne potrzeby pracodawcy?

Należy sobie zadać pytanie czym są te szczególne potrzeby pracodawcy, ponieważ jest to sformułowanie dość ogólne. Mogą one dotyczyć kwestii organizacyjnych, technicznych, ekonomicznych, osobowych. W przypadku pracy nadliczbowej w razie wystąpienia szczególnych potrzeb pracodawcy ocena, czy wystąpiły takie potrzeby, należy z natury rzeczy do pracodawcy (wyr. SN z 10.11.2009 r., II PK 51/09).

Kto nie może pracować w nadgodzinach w 2025?

Zakazane jest zatrudnianie w godzinach nadliczbowych pracownic w ciąży i młodocianych. Natomiast zatrudnianie w godzinach nadliczbowych pracownika opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia jest dopuszczalne pod warunkiem wyrażenia przez niego zgody na taką pracę.

Kiedy płacimy nadgodziny 100%?

Za pracę w godzinach nadliczbowych pracownikowi przysługuje zawsze normalne wynagrodzenie za każdą z przepracowanych godzin. Ponadto praca w godzinach nadliczbowych może być rekompensowana dodatkiem do wynagrodzenia albo czasem wolnym. Ostateczna decyzja o formie rekompensaty należy do pracodawcy.

a) dodatek 100%

Dodatek w wysokości 100 % wynagrodzenia za pracę przysługuje pracownikowi za pracę w godzinach nadliczbowych na dobę przypadających:

  • w nocy,
  • w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
  • w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
  • a także w przypadku, gdy jest to praca przekraczająca przeciętną 40-godzinną tygodniową normę czasu pracy.

b) dodatek 50%

Dodatek w wysokości 50 % wynagrodzenia za pracę przysługuje pracownikowi za pracę w godzinach nadliczbowych na dobę przypadających w dni, będące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy (w tym „robocze” niedziele i święta), z wyjątkiem pracy nadliczbowej w porze nocnej (za którą przysługuje dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia). Dodatek w wysokości 50% wynagrodzenia przysługuje także za pracę nadliczbową na dobę przypadającą w dzień wolny od pracy wynikający z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy oraz w dni wolne od pracy równoważące podwyższenie dobowego wymiaru czasu pracy powyżej 8 godzin (w systemie równoważnego czasu pracy).

Nadgodziny: czas wolny na wniosek pracownika

Jeżeli czas wolny jest udzielany na pisemny wniosek pracownika – jest on udzielany w tym samym wymiarze co liczba przepracowanych godzin. W takim przypadku czas wolny może zostać udzielony także poza okresem rozliczeniowym, w którym wystąpiła praca w godzinach nadliczbowych.

Nadgodziny: czas wolny bez wniosku pracownika

Jeżeli czas wolny jest udzielany bez wniosku pracownika – jest on udzielany w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin. W takim przypadku czas wolny musi zostać udzielony najpóźniej do końca okresu rozliczeniowego.

Godziny nadliczbowe dla kadry kierowniczej

Szczególne zasady rekompensowania pracy nadliczbowej obowiązują w przypadku kadry kierowniczej. Za pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy należy rozumieć pracowników kierujących jednoosobowo zakładem pracy i ich zastępców lub pracowników wchodzących w skład kolegialnego organu zarządzającego zakładem pracy oraz głównych księgowych. Szczególne regulacje w zakresie rekompensowania pracy nadliczbowej dotyczą także kierowników wyodrębnionych komórek organizacyjnych. Pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy i kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych wykonują, w razie konieczności, pracę poza normalnymi godzinami pracy bez prawa do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych. Jednakże kierownikom wyodrębnionych komórek organizacyjnych za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w niedzielę i święto przysługuje prawo do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych, jeżeli w zamian za pracę w takim dniu nie otrzymali innego dnia wolnego od pracy.

Jak pracodawca może uniknąć niechcianych nadgodzin?

W układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy, jest dopuszczalne ustalenie innej liczby godzin nadliczbowych w roku kalendarzowym. Wskutek tego nie może jednak dojść do przekroczenia przeciętnej 48-godzinnej tygodniowej normy czasu pracy. W celu uniknięcia niechcianych nadgodzin dobrze uregulować konkretne postanowienia w regulaminie pracy i ich przestrzeganie. Co ciekawe, były też takie przypadki, że uznaniu za pracę w godzinach nadliczbowych pracy, którą pracodawca zlecił pracownikowi i godził się na jej wykonywanie po normalnych godzinach pracy, nie przeszkadza nawet niezachowanie reguł porządkowych wynikających z regulaminu pracy, uzależniających podjęcie takiej pracy od pisemnego polecenia przełożonych pracownika lub wymagającego późniejszej akceptacji jej wykonania (Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 września 2019 r., II PK 55/18).

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Rekrutacja do KSAP 2025. Kształcenie stacjonarne i dualne

O rekrutacji do KSAP w 2025 r. opowiada Małgorzata Bywanis-Jodlińska, Dyrektor Krajowej Szkoły Administracji Publicznej. Co daje KSAP? Na czym polega kształcenie stacjonarne i dualne?

Kwiecień 2025 - dni wolne od pracy i godziny pracy

Kwiecień 2025 - ile jest dni wolnych od pracy i godzin pracy w miesiącu? Kiedy wypadają święta? Czy drugi dzień świąt jest wolny od pracy? Jak liczy się liczbę godzin pracy w miesiącu?

Wielki Piątek wolny dla tych pracowników w 2025 r. Komu przysługuje wolne w ten dzień?

Zbliżają się święta Wielkiej Nocy. Jak co roku ożywiła się debata o ustanowieniu dnia wolnego od pracy w Wielki Piątek. Jednak mimo braku dnia wolnego w Wielki Piątek, część osób nie będzie musiała w tym dniu pracować. O kogo chodzi?

Kwiecień 2025. Kalendarz do druku pdf

Pobierz kalendarz kwietnia 2025 do druku z miejscem na notatki. Kwiecień 2025 roku zawiera dwa święta ustawowo wolne od pracy i dwie niedziele handlowe. Jakie inne ważne dni występują w tym miesiącu?

REKLAMA

Kto z pracowników jest chroniony przed natychmiastowym zwolnieniem z pracy, na jakich zasadach

Cztery lata przed emeryturą czyli przed osiągnięciem ustawowego wieku emerytalnego dającego możliwość złożenia wniosku o emeryturę, pracownik podlega ochronie przed zwolnieniem. Czy jednak bezwarunkowo? Czy każdy może być pewnym gwarancji pracy już do emerytury, aż przez cztery najbliższe lata?

Pracodawco, pracownicy nie znają przysługujących im benefitów

Pracodawcy muszą lepiej informować pracowników o przysługujących im benefitach pozapłacowych. Taka wiadomość może przesądzić o przyjęciu oferty pracy przez kandydata albo o pozostaniu w firmie dobrych, zaangażowanych pracowników. Jakie są wyniki badania Up Bonus "Benefity pozapłacowe. Trendy w 2025 roku"?

Jak efektywnie zarządzać zespołem pracowników? Nadzieja i zaufanie jako kluczowe elementy

Okazuje się, że nadzieja i zaufanie to kluczowe czynniki decydujące o efektywności funkcjonowania zespołów i całych organizacji. Jakie są strategie i modele budowania zaufania w zespole? Jak można mierzyć poziom zaufania wśród pracowników?

Terminy wypłaty trzynastych emerytur przez KRUS

KRUS wypłaci tzw. trzynastą emeryturę w kwietniowych terminach płatności emerytur i rent. Dodatkowe roczne świadczenie pieniężne dla emerytów i rencistów zostanie wypłacone razem z emeryturą, rentą lub rodzicielskim świadczeniem uzupełniającym w terminach płatności tych świadczeń.

REKLAMA

Od 666 zł do 3132 zł. Jakie podwyżki dla pracowników samorządowych?

Związek Powiatów Polskich zaproponował podwyżki dla pracowników samorządowych – od 666 zł do 3132 zł. Samorządowcy chcą też wprowadzenia mechanizmu uzależniającego waloryzację wynagrodzeń od wzrostu płacy minimalnej.

Umowa na okres próbny 3 miesiące i 2 miesiące a okres wypowiedzenia

Umowa na okres próbny to zazwyczaj pierwsza umowa zawierana z nowym pracodawcą. Często trwa 3 miesiące lub 2 miesiące, ale może być krótsza. Ile trwa okres wypowiedzenia? Kiedy dochodzi do rozwiązania umowy na okres próbny?

REKLAMA