Stopień znaczny [I grupa inwalidzka]: jakie przywileje w 2025 r.?

• Pomoc z PFRON 2025
• Znaczny stopień (dawniej I grupa) co oznacza?
• Co daje znaczny stopień?
• Stopień znaczny [I grupa inwalidzka]: jakie przywileje w 2025 r.? Renta z tytułu niezdolności do pracy
• Stopień znaczny [I grupa inwalidzka]: jakie przywileje w 2025 r.? Zwolnienie z PCC dla niepełnosprawnych kupujących pojazd i sprzęt rehabilitacyjny
• Stopień znaczny [I grupa inwalidzka]: jakie przywileje w 2025 r.? Bezpłatne i ulgowe przejazdy
• Stopień znaczny [I grupa inwalidzka]: jakie przywileje w 2025 r.? Zwolnienie z kosztów sądowych, ale nie automatycznie, bo zawsze decyduje sąd
• Stopień znaczny [I grupa inwalidzka]: jakie przywileje w 2025 r.? Świadczenia w miejscu pracy dla niepełnosprawnych
• Stopień znaczny [I grupa inwalidzka]: jakie przywileje w 2025 r.? Bezpłatne sanatorium dla osoby niepełnosprawnej

Nie wiele osób ma świadomość tego, że zaliczenie do znacznego stopnia niepełnosprawności możliwe jest tylko wówczas, gdy u osoby zainteresowanej występują jednocześnie ograniczenia w wykonywaniu zatrudnienia i konieczności stałej lub długotrwałej opieki i pomocy. Niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację. Orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu znacznym oznacza naruszenie sprawności organizmu, które uniemożliwia wypełnianie pewnych ról społecznych. Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osoby:

• niezdolne do pracy i wymagające, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych, w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.
• zdolne do pracy w warunkach pracy chronionej i wymagające, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych, w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

Pomoc z PFRON 2025

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) przyjął dokument pn. Kierunki działań oraz warunki brzegowe obowiązujące realizatorów programu „Aktywny samorząd” w 2025 roku. Na pomoc dla niepełnosprawnych przyjęto budżet 275,8 mln zł. Można już składać wnioski. Jak wskazuje PFRON w 2025 r., jak w 2024 r. będą kontynuowane dotychczasowe warunki dofinansowania w ramach programu, z korzystną waloryzacją maksymalnych kwot dofinansowania o 5% w następujących zadaniach modułu I: Obszar A Zadania: 1-4, Obszar B Zadania 1-5, Obszar C Zadania: 1, 2 i 5, Obszar D, jak też w module II. PFRON zapewnił wyższy budżet na dofinansowania dla osób z niepełnosprawnością! Wynosi on 275,8 mln zł (w 2024 roku, po dodatkowym zwiększeniu wynosił 265,8 mln zł).

Znaczny stopień (dawniej I grupa) co oznacza?

Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 44). Ustawa wskazuje, że orzeczenie o zaliczeniu do:

• I grupy inwalidów traktowane jest na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
• II grupy inwalidów traktowane jest na równi z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności;
• III grupy inwalidów traktowane jest na równi z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności.

Orzeczenie ustalające stopień niepełnosprawności stanowi także podstawę do przyznania ulg i uprawnień na podstawie odrębnych przepisów, oczywiście najwięcej uprawnień mają osoby ze stopniem znacznym.

Legitymowanie się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności oznacza legitymowanie się orzeczeniem wydanym przez zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności w przewidzianym przez prawo trybie lub orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS zrównanym z takim orzeczeniem właściwego zespołu. I tak, do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę:

• z naruszoną sprawnością organizmu,
• niezdolną do pracy albo
• zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej
• i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. 

Co daje znaczny stopień?

Znaczny stopień daje znacznie więcej niż stopień lekki i umiarkowany. Świadczenia można otrzymać z wielu instytucji m.in. z MOPS, od pracodawcy, z urzędów czy z PFRON. Znaczny stopień daje prawo do takich uprawnień:

• Dofinansowanie do wynajmu mieszkania lub domu
• Dopłata do zakupu mieszkania bez barier architektonicznych
• Dofinansowanie zakupu samochodu osobowego
• Oprzyrządowanie samochodu - dysfunkcja narządu ruchu
• Oprzyrządowanie samochodu - dysfunkcja narządu słuchu
• Karta parkingowa
• Zwolnienie z abonamentu za radio i telewizję
• Rabat na usługi telekomunikacyjne
• Prawo jazdy (dofinansowanie czy sfinansowanie)
• Sprzęt elektroniczny dofinansowanie czy sfinansowanie)
• Sprzęt elektroniczny - szkolenia
• Sprzęt elektroniczny – serwis
• Wózek inwalidzki o napędzie elektrycznym (dofinansowanie czy sfinansowanie)
• Wózek inwalidzki lub skuter – serwis
• Proteza kończyny (dofinansowanie czy sfinansowanie)
• Proteza kończyny - serwis
• Skuter inwalidzki o napędzie elektrycznym lub oprzyrządowanie elektryczne do wózka ręcznego
• Opieka dla osoby zależnej
• Edukacja (dofinansowanie czy sfinansowanie)
• Turnusy rehabilitacyjne (dofinansowanie czy sfinansowanie)
• Uprawnienia pracodawcy zatrudniającego pracownika ze znacznym stopniem niepełnosprawności (m.in. dofinansowanie do wynagrodzenia, zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy, zwrot kosztów szkolenia pracownika z niepełnosprawnością)
• Zniżki we wstępie do muzeów, teatrach, na basenach
• Pierwszeństwo w kolejkach
• Sprzęt rehabilitacyjny (dofinansowanie czy sfinansowanie)
• Przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze (dofinansowanie czy sfinansowanie)
• Usługi tłumacza języka migowego lub tłumacza przewodnika
• Rozpoczęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo działalności w formie spółdzielni socjalnej (dotacje, ulgi, zapomogi)
• Oprocentowanie kredytu bankowego
• Szkolenie organizowane przez PUP
• Koszty energii elektrycznej (dofinansowanie czy sfinansowanie)
• Wypożyczalnia technologii wspomagających
• Świadczenie wspierające
• Dodatek do zasiłku rodzinnego
• Renta socjalna czy renta z tytułu niezdolności do pracy
• Jednorazowe świadczenie 4000 zł.
• Dodatek lub zasiłek pielęgnacyjny
• Ulgi komunikacyjne (zniżki w komunikacji PKP/PKS czy zniżki w komunikacji miejskiej)
• Ulgi w podatkach (Ulga rehabilitacyjna, podatek od czynności cywilnoprawnych)
• Uprawnienia dla pracownika ze znacznym stopniem (skrócony czas pracy, dodatkowa przerwa w pracy, dodatkowy urlop wypoczynkowy, prawo do korzystania ze zwolnień od pracy, racjonalne usprawnienia w miejscu pracy)
• Likwidacja barier architektonicznych
• Likwidacja barier w komunikowaniu się
• Likwidacja barier technicznych
• Pomoc w podróży samolotem, pociągiem, komunikacją miejską
• Możliwość wejścia do wielu miejsc z psem asystującym
• Liczne świadczenia dla opiekunów osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności.

Poniżej bardziej szczegółowe omówienie wybranych zagadnień.

Stopień znaczny [I grupa inwalidzka]: jakie przywileje w 2025 r.? Renta z tytułu niezdolności do pracy

Będziesz mieć prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy (w tym jako osoba niepełnosprawna) jeśli spełnisz łącznie następujące warunki: jesteś niezdolny do pracy; 25 lat składkowych – kobieta,30 lat składkowych – mężczyzna. masz wymagany – odpowiedni do wieku – staż ubezpieczenia (okres składkowy i nieskładkowy): 1 rok – jeżeli stałeś się niezdolny do pracy zanim ukończyłeś 20 lat, 2 lata – jeżeli stałeś się niezdolny do pracy między 20 a 22 rokiem życia, 3 lata – jeżeli stałeś się niezdolny do pracy między 22 a 25 rokiem życia, 4 lata – jeżeli stałeś się niezdolny do pracy między 25 a 30 rokiem życia, 5 lat – jeżeli stałeś się niezdolny do pracy po ukończeniu 30 lat, przy czym okres ten musi przypadać w ciągu ostatnich 10 lat: przed dniem, w którym zgłosiłeś wniosek o rentę, lub przed dniem, w którym powstała Twoja niezdolność do pracy. Twoja niezdolność do pracy powstała w czasie okresów składkowych lub nieskładkowych wskazanych w ustawie emerytalnej, albo w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów. Ten wymóg nie obowiązuje, jeśli spełnisz łącznie następujące warunki: jesteś całkowicie niezdolny do pracy oraz masz co najmniej: 20-letni staż ubezpieczeniowy – jeśli jesteś kobietą, 25-letni staż ubezpieczeniowy– jeśli jesteś mężczyzną. Obecnie kwota renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy wynosi 1780,96 zł (po waloryzacji w marcu 2024 r.).

Stopień znaczny [I grupa inwalidzka]: jakie przywileje w 2025 r.? Zwolnienie z PCC dla niepełnosprawnych kupujących pojazd i sprzęt rehabilitacyjny

Wciąż nie wiele osób wie, że osoby z niepełnosprawnościami objęte są też w pewnych sytuacjach zwolnieniem z podatku od czynności cywilnoprawnych. Na podstawie art. 8 pkt 6 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 295) zwalnia się od podatku następujące strony czynności cywilnoprawnych: osoby nabywające na potrzeby własne sprzęt rehabilitacyjny, wózki inwalidzkie, motorowery, motocykle lub samochody osobowe, zaliczone, w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, do grupy osób o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności bez względu na rodzaj schorzenia, oraz osoby o lekkim stopniu niepełnosprawności w związku ze schorzeniami narządów ruchu. Przepis należy rozumieć w ten sposób, że w przypadku kupna ww. pojazdów na własne potrzeby, osoby o stwierdzonym znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności są zwolnione z PCC bez względu na rodzaj schorzenia. Natomiast osoby o lekkim stopniu niepełnosprawności korzystają z tego zwolnienia podatkowego o ile ich niepełnosprawność wynika ze schorzeń narządów ruchu.

Stopień znaczny [I grupa inwalidzka]: jakie przywileje w 2025 r.? Bezpłatne i ulgowe przejazdy

Osobom z niepełnosprawnościami przysługują ulgi w przejazdach czy też niekiedy te przejazdy mogą być całkowicie bezpłatne. Zniżki przysługują przy przejazdach środkami publicznego transportu kolejowego i autobusowego komunikacji zwykłej (PKP i PKS) i w komunikacji innej niż zwykła. Opiekun osoby niepełnosprawnej również ma prawo do ulgi. W zależności od stopnia i rodzaju niepełnosprawności oraz innych czynników, osobom niepełnosprawnym przysługują zniżki o różnej wysokości. Istnieje kilka różnych stawek procentowych na bilet ulgowy dla osoby niepełnosprawnej lub jej opiekuna. Szczegółowe informacje można znaleźć na stronie danej gminy.

Stopień znaczny [I grupa inwalidzka]: jakie przywileje w 2025 r.? Zwolnienie z kosztów sądowych, ale nie automatycznie, bo zawsze decyduje sąd

Osoby z niepełnosprawnościami, które mają sprawę w sądzie, np. w związku z odwołaniem się od decyzji organu w sprawie np. zakwalifikowania do danego stopnia niepełnosprawności mają szansę otrzymać zwolnienie z kosztów sądowych. Nie jest to jednak automatyczne, ponieważ należy złożyć wniosek. Jeżeli sąd rozpatrzy go pozytywnie osoba niepełnosprawna otrzyma zwolnienie z ponoszenia kosztów sądowych, które niekiedy mogą być bardzo wysokie, szczególnie jeżeli w sprawie powołano np. biegłych, którzy wydają opinię co do stanu zdrowia. Przepisy nie przewidują automatycznego zwolnienia osób niepełnosprawnych z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych. Zgodnie z art. 102 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, zwolnienia z tych kosztów może się domagać osoba, która nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny lub ich poniesienie narazi ją na taki uszczerbek.

Stopień znaczny [I grupa inwalidzka]: jakie przywileje w 2025 r.? Świadczenia w miejscu pracy dla niepełnosprawnych

W miejscu pracy ważne jest wprowadzenie odpowiednich warunków pracy dla osób z niepełnosprawnościami. Racjonalne usprawnienia mogą polegać na przystosowaniu pomieszczenia (likwidacja barier architektonicznych), odpowiednim wyposażeniu (np. sprzęt biurowy sterowany głosem – ułatwienie dla osób niewidomych, umożliwienie skorzystania z alternatywnych form komunikacji – zatrudnienie tłumacza języka migowego), jak również ustaleniu czasu pracy, podziału zadań lub oferty kształceniowej lub integracyjnej w zależności od rodzaju niepełnosprawności i zgłoszonych potrzeb. Czasem wystarczające jest przeniesienie stanowiska pracy lub miejsca rekrutacji lub szkolenia z piętra na parter. Czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo, a czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych.

Stopień znaczny [I grupa inwalidzka]: jakie przywileje w 2025 r.? Bezpłatne sanatorium dla osoby niepełnosprawnej

Z bezpłatnego pobytu w sanatorium mogą skorzystać poszczególne grupy osób. W szczególności zwolnienie z opłat w sanatorium przysługuje dzieciom i młodzieży do ukończenia 18. roku życia, a jeśli kształcą się dalej – do ukończenia 26 lat, dzieciom z niepełnosprawnością w znacznym stopniu (bez ograniczenia wieku) oraz dzieciom uprawnionym do renty rodzinnej. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) może dofinansować skorzystanie z turnusu rehabilitacyjnego, skorzystać z tego może każda osoba z niepełnosprawnością, która ma orzeczenie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności i mieszka na terenie Polski, a w ciągu ostatnich 12 miesięcy nie korzystała ze świadczeń.