Praca w godzinach nadliczbowych z tytułu przekroczenia normy dobowej czasu pracy

Praca w godzinach nadliczbowych - definicja

Zgodnie z art. 151 § 1 kodeksu pracy praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca , która wykonywana jest ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy pracownika, wynikający z obowiązującego systemu czasu pracy i rozkładu czasu pracy, jest traktowana jako praca w godzinach nadliczbowych.

Polecamy: Encyklopedia kadr i płac

Praca w godzinach nadliczbowych z tytułu przekroczenia normy dobowej czasu pracy

Praca w godzinach nadliczbowych z tytułu przekroczenia normy dobowej czasu pracy będzie występowała w przypadku pracownika wykonującego pracę w podstawowym systemie czasu pracy, gdy w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii czy też na skutek szczególnych potrzeb pracodawcy, wykonywał pracę w danym dniu ponad 8  godzin (na 24 godziny).

Praca ta wystąpi także w przypadkach opisanych powyżej, gdy pracownik np. pracujący w równoważnym systemie czasu pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy w danym dniu ma wykonywać pracę np. przez 9 godzin a pracę tę wykonuje ponad te ustalone  godziny.

Praca w godzinach nadliczbowych - rekompensowanie czasem wolnym

Z pracą w godzinach nadliczbowych w związku z przekroczeniem normy dobowej czasu pracy możemy mieć do czynienia, gdy np. pracownik w poniedziałek zgodnie z obowiązującym rozkładem czasu pracy miał wykonywać pracę od np. 8.00 do 16.00 a we wtorek zgodnie z tym rozkładem, pracę rozpoczynał o 6.00. W takiej sytuacji z uwagi na fakt, iż doba pracownicza zgodnie z art. 128 § 3 pkt.1 kodeksu pracy w poniedziałek rozpoczęła się o godzinie 8.00 i trwa do wtorku, do godziny 8.00, pracownik ten przez dwie godziny t.j. od 6.00 do 8.00 pracował w godzinach nadliczbowych. Praca taka t.j. wykonywana w tej samej dobie, nie będzie traktowana jako wykonywana w godzinach nadliczbowych, gdy pracodawca skutecznie wprowadził do obowiązujących w zakładzie źródeł prawa pracy regulację wynikającą z art. 140¹ § 1 lub 2 kodeksu pracy, potocznie zwaną „ruchomym rozkładem czasem pracy”.

Zasady rozliczania pracy w godzinach nadliczbowych z tytułu przekroczenia normy dobowej czasu pracy

Godziny, które przekraczają normę dobową, powinny być rozliczane na bieżąco w terminie wypłaty wynagrodzenia za pracę w danym miesiącu kalendarzowym. Godzin tych nie uwzględnia się w rozliczeniu normy tygodniowej, którą można rozliczać dopiero po upływie okresu rozliczeniowego czasu pracy, o czym traktuje  art. 151¹ § 2 kodeksu pracy.

Porozmawiaj o tym na naszym FORUM

Niezależnie od tego, czy dochodzi do rekompensaty czasu wolnego za pracę w godzinach nadliczbowych czasem wolnym od pracy na podstawie art. 151² § 1 lub § 2 kodeksu pracy w przypadku wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych z tytułu przekroczenia normy dobowej czasu pracy, należy mieć na względzie stanowisko Głównego Inspektoratu Pracy z dnia 21 kwietnia 2009 r. GPP-306-4560-32/09/PE/RP. W stanowisku tym departament prawny Głównego Inspektoratu Pracy uważa, że o ile godziny nadliczbowe z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy powstają dopiero z upływem okresu rozliczeniowego, o tyle godziny nadliczbowe z przekroczenia dobowej normy czasu pracy powstają w dniu, w którym wystąpiły. Wtedy też, pracownik nabywa prawo do opłacenia tych godzin, oprócz normalnego wynagrodzenia, stosownym dodatkiem. Pracodawca może zostać zwolniony z obowiązku finansowej rekompensaty przekroczeń dobowych (wypłaty dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych) jedynie wtedy, gdy przed terminem płatności wynagrodzenia za pracę przypadającą bezpośrednio po wystąpieniu godzin nadliczbowych z przekroczenia normy dobowej, pracownik wystąpi z wnioskiem o udzielenie czasu wolnego bądź pracodawca skorzysta z możliwości przewidzianej w art. 151² § 2 kodeksu pracy i oznaczy w grafiku pracownika termin udzielenia czasu wolnego w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych. W opinii Departamentu działania pracownika (złożenie wniosku) lub pracodawcy (wskazanie terminu odbioru czasu wolnego) zmierzające do uniknięcia wypłaty dodatku za przepracowane godziny ponad normę dobową powinny nastąpić przed najbliższym terminem wypłaty wynagrodzenia. W przeciwnym razie pracodawca jest obowiązany wypłacić dodatek, mimo że okres rozliczeniowy nie uległ zakończeniu.

Należy podkreślić, iż wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych obejmuje dwa odrębne składniki:

• normalne wynagrodzenie za pracę,
• dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych.

Praca w godzinach nadliczbowych - prawa pracownika

W przypadku pierwszego składnika wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przyjmuje się następujące zasady. Za każdą godzinę pracy nadliczbowej pracownikowi należy wypłacić jego normalną stawkę godzinową. 

Drugim składnikiem wynagrodzenia za pracę nadliczbową jest dodatek, którego wysokość określona została  w art. 151¹ § 1 kodeksu pracy  na 50% lub 100% wynagrodzenia w zależności od tego, kiedy praca w nadgodzinach jest wykonywana. Podstawę obliczania dodatku, w myśl art. 151¹ § 3 kodeksu, stanowi wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania - 60% wynagrodzenia.

Na podstawie  § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzeń oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. Nr 62, poz. 289 ze zmianami oraz z 2003 r. Nr 230, poz. 2292) do wyodrębnienia stawki godzinowej wynagrodzenia określonego procentowo należy stosować zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia urlopowego.

W związku z tym w celu obliczenia dodatków za pracę w godzinach nadliczbowych  za jedną godzinę:

• według składników wynagrodzenia określonych w stawce miesięcznej w stałej wysokości, należy tę stawkę, podzielić przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu;
• według zmiennych składników wynagrodzenia,  wynagrodzenie ustalone według zasad obowiązujących przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, dzieli się przez liczbę godzin przepracowanych przez pracownika w okresie, z którego ustala się to wynagrodzenie.

Zgodnie z § 4a wskazanego wyżej rozporządzenia, przy ustalaniu należności, dodatków za pracę w godzinach nadliczbowych, dla pracowników otrzymujących wynagrodzenie wynikające z osobistego zaszeregowania, określonego stawką miesięczną, wynagrodzenie za 1 godzinę ustala się, dzieląc miesięczną stawkę wynagrodzenia przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu.

Wynagrodzenie za godziny nadliczbowe

Chcesz dowiedzieć się więcej, sięgnij po naszą publikację

Czas pracy 2021. Planowanie, rozliczanie i ewidencja

Tylko teraz

69,00 zł

Przejdź do sklepu