REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Różnice między umową o pracę a umowami cywilnoprawnymi

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Donata Hermann
ekspert ds. prawa i rynku pracy
Różnice pomiędzy umową zlecenia, umową o dzieło a umową o pracę. / Fot. Fotolia
Różnice pomiędzy umową zlecenia, umową o dzieło a umową o pracę. / Fot. Fotolia
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Różnice między umową o pracę a umowami cywilnoprawnymi dotyczą: charakteru świadczonej pracy, podporządkowania, konieczności osobistego wykonywania pracy, wynagrodzenia za pracę, ryzyka w zakresie wykonywania pracy, możliwości rozwiązania umowy, skutków w przypadku śmierci pracownika, składek ZUS. Przedstawiamy cechy charakterystyczne umowy o prace, umowy zlecenia i umowy o dzieło.

Umowa o pracę a umowy cywilnoprawne

Różnice pomiędzy umową zlecenia, umową o dzieło czy umową o pracę nie są trudne do odnalezienia, jeśli wiemy na jakie elementy poszczególnych umów zwracać uwagę. Pracodawcy często stają przed trudnym wyborem dotyczącym rodzaju umowy, która ma być zawarta pomiędzy nim a osobą świadczącą pracę na jego rzecz. Rozpoznanie cech charakterystycznych dla umowy o dzieło, nie sprawa takich trudności co rozróżnienie innej umowy cywilnoprawnej, jaką jest umowa zlecenia, od umowy o pracę. Zawarcie umowy zlecenia, nawet w sytuacji zgodnego oświadczenia woli stron, nie przesądza o charakterze zawartej umowy, jeśli w rzeczywistości wykonywana praca posiada znamiona pracy wykonywanej na podstawie umowy o pracę.

REKLAMA

Autopromocja

Warto zapoznać się z definicją każdej z tych umów, aby móc dokonać bardziej wnikliwej analizy różnic występujących pomiędzy nimi.

Umowa o pracę jest umową funkcjonującą na podstawie przepisów Ustawy – Kodeks pracy, natomiast stosunek pracy nawiązany na podstawie tej umowy oznacza zobowiązanie pracownika do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Pracodawca natomiast zobowiązuje się do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Stronami umowy o pracę jest pracownik i pracodawca.

Polecany produkt: Rewolucja w umowach zlecenie

Umowa zlecenia oraz umowa o dzieło są umowami uregulowanymi przepisami Ustawy – Kodeks cywilny. Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie, czyli zleceniobiorca, zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie, czyli zleceniodawcy. Natomiast przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Umowa zlecenia określana jest jako umowa starannego działania, natomiast umowa o dzieło jest umową rezultatu skutkującą osiągnięciem konkretnego, sprawdzalnego rezultatu.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Charakter świadczonej pracy

Umowa o pracę jest umową najsilniej wiążącą strony stosunku prawnego, prowadzącą do nawiązania trwałej więzi prawnej między stronami tej umowy. Umowa ta zdecydowanie jest umową starannego działania, podczas trwania której pracownik zobowiązuje się do świadczenia pracy lub bycia w gotowości do jej świadczenia.

Zadaj pytanie na FORUM

Podobnie jak umowa zlecenia, w której zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonywania powtarzających się, określonych czynności.

Umowa o dzieło jest typową umowa rezultatu, w której najistotniejsze jest wykonanie określonego, zamówionego dzieła, którym może być np. przetłumaczenie tekstu, remont mieszkania lub namalowanie obrazu.

Podporządkowanie

Cechą wyraźnie odróżniającą umowę o pracę od umów cywilnoprawnych jest relacja między stronami umowy. W przypadku zatrudnienia na podstawie umowy o pracę pracownik jest całkowicie podporządkowany pracodawcy co do sposobu, czasu i miejsca wykonywania pracy. W przypadku umów cywilnoprawnych stosunek podporządkowania nie istnieje. Zleceniobiorca i przyjmujący zamówienie posiadają swobodę co do miejsca i sposobu wykonywania pracy. Zleceniobiorca i dający zlecenie są równorzędnymi względem siebie podmiotami.

Osobiste wykonywanie pracy

Osobiste wykonywanie pracy jest kolejną po podporządkowaniu cechą charakterystyczną umowy o pracę. Żadna osoba nie może zastąpić pracownika w jego obowiązkach wynikających z zawartego stosunku pracy. Wykonywanie pracy przez osoby trzecie może wystąpić w przypadku obu umów cywilnoprawnych, z tą różnicą że zleceniobiorca może w pewnych określonych przypadkach powierzyć wykonywanie pracy osobie trzeciej i jest odpowiedzialny za wybór osoby zastępującej, a przyjmujący zamówienie może, ale nie musi wykonywać dzieła osobiście.

Umowy cywilnoprawne zamiast umowy o pracę

Wynagrodzenie za pracę

Umowa o pracę i umowa o dzieło są umowami odpłatnymi. Osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę nie może nawet zrzec się prawa do wynagrodzenia. W przypadku umowy o dzieło zamawiający jest zobligowany do wypłaty wynagrodzenia w chwili odbioru dzieła. Co ciekawe, wynagrodzenie z tytułu umowy o dzieło nie musi mieć postaci pieniężnej. Tylko i wyłącznie praca zlecona na podstawie umowy zlecenia może być nieodpłatna, jeśli wynika to z treści łączącej strony umowy lub okoliczności, choć w praktyce to rzadkość.

Ryzyko w zakresie wykonywania pracy

W przypadku obowiązującego strony stosunku prawnego zawartego na podstawie umowy o pracę to na pracodawcy ciąży ryzyko gospodarcze. Zleceniobiorca ponosi osobistą odpowiedzialność za sposób wykonywania usług. W umowie o dzieło ryzyko działania spoczywa na wykonawcy dzieła i to on jest odpowiedzialny za jakość dzieła.

Niedozwolone praktyki zastępowania umów o pracę umowami cywilnymi

Możliwość rozwiązania umowy

REKLAMA

Umowa o pracę może być rozwiązana w przypadkach określonych w ustawie Kodeks pracy i jest ograniczona przepisami prawa. W zależności od rodzaju umowy, różny jest okres wypowiedzenia (okresy wypowiedzenia mają zostać zrównane - etap legislacyjny), oczywiście strony umowy mogą zawsze rozwiązać łączącą strony umowę o pracę na mocy porozumienia stron. W niektórych szczególnych przypadkach, np. kobiet w ciąży, nie jest dopuszczalne zakończenie trwającego stosunku pracy.

Umowa zlecenia może być rozwiązana w każdym czasie w trybie wypowiedzenia lub na mocy porozumienia stron. Umowa o dzieło kończy się wraz z wywiązaniem się przez przyjmującego zamówienie z obowiązku oddania dzieła, choć istnieją okoliczności, których wystąpienie umożliwia przedwczesne rozwiązanie umowy i odstąpienie od zawartej umowy o dzieło. Zamawiający dzieło może w każdym czasie odstąpić od umowy, płacąc przyjmującemu zamówienie przewidziane wynagrodzenie za dotychczasowy nakład pracy.

Skutki w przypadku śmierci pracownika

W przypadku śmierci pracownika w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy stosunek pracy wygasa. W umowie zlecenia może istnieć zastrzeżenie umożliwiające przejęcie przez osobę zastrzeżoną w umowie obowiązków zleceniobiorcy w przypadku jego śmierci.

Umowa zlecenia a umowa o pracę

Umowa o dzieło, którego wykonanie zależy od osobistych przymiotów przyjmującego zamówienie, rozwiązuje się wskutek jego śmierci lub niezdolności do pracy.

Pracodawca musi rozważyć, jakie czynności będzie wykonywał nowozatrudniony i wybrać odpowiednią umowę, która ureguluje wzajemne prawa i obowiązki obu stron zawartego stosunku prawnego. Jeśli posiada wątpliwości co do wyboru rodzaju umowy, bezpieczniej jest wybrać umowę o pracę. W przypadku procesu to zatrudniający będzie musiał wykazać, że zawarta umowa posiada przeważającą liczbę cech charakterystycznych umowy cywilnoprawnej. Jednak pracodawcy częściej sięgają po umowy cywilnoprawne ze względu na obniżone koszty takiej umowy, które jednak mogą znacznie wzrosnąć w przypadku ustalenia, że treść umowy cywilnoprawnej faktycznie odpowiada stosunkowi pracy. Ustalenie bowiem, że osoba świadcząca pracę na podstawie umowy zlecenia, faktycznie wykonuje pracę, która powinna być świadczona na podstawie umowy o pracę powoduje konieczność zaspokojenia wielu roszczeń względem pracownika.

Sąd może ustalić istnienie stosunku pracy mimo zgodnej woli stron co do zawarcia umowy cywilnoprawnej, jeśli uzna, że zawarta umowa nosi znamiona umowy o pracę.

REKLAMA

Osoba prowadząca sklep ogólnospożywczy chce zatrudnić na umowie zlecenia studenta do 26 roku życia na stanowisko sprzedawcy. Zatrudniona osoba ma wykonywać pracę codziennie, od poniedziałku do piątku w określonych stałych godzinach, w określonym miejscu pod nadzorem pracodawcy. W przedstawionej sytuacji nie ma wątpliwości, że z nowozatrudnionym należy nawiązać stosunek pracy na podstawie umowy o pracę. Chęć zatrudnienia studenta do 26 roku życia podyktowana jest jedynie próbą uniknięcia dodatkowych kosztów wynikających z zawarcia umowy o pracę i obowiązku opłacania za niego składek na ubezpieczenia społeczne (student do 26 roku życia zatrudniony na podstawie umowy zlecenia nie podlega ubezpieczeniu).

Pracodawca nakłonił kandydata do pracy, aby rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej. Przedsiębiorca wykonuje pracę na rzecz zatrudniającego, codziennie, osobiście, w stałych godzinach, w warunkach ścisłego podporządkowania. Mimo uzyskania wpisu w ewidencji gospodarczej, osoba przestawiona w przykładzie ma prawo złożenia pozwu do sądu pracy o ustalenie istnienia stosunku pracy, a sąd powinien uwzględnić powództwo.

Umowa o dzieło a ubezpieczenie społeczne

Podstawa prawna:

  • art. 22. § 1 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U.2014.1502 j.t.)
  • art. 627 – 646, art. 734 – 751 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U.2014.121 j.t.)
  • wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 lipca 2001 r. I PKN 560/00
  • wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2008 r. I PK 311/07
  • wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 października 1998 r. I PKN 416/98
Zapisz się na newsletter
Kodeks pracy, urlopy, wynagrodzenia, świadczenia pracownicze. Bądź na bieżąco ze zmianami z zakresu prawa pracy. Zapisz się na nasz newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code
Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Microlearning dla pracowników: przyszłość efektywnych szkoleń i nauki czy krótkotrwała moda?

Microlearning przestaje być ciekawostką w edukacji, a staje się realną pomocą w rozwoju pracowników – szczególnie tam, gdzie liczy się czas, efektywność i elastyczność operacyjna. Według danych International Journal of Advanced Research in Science, Communication and Technology (IJARSCT) aż 85% pracowników uznaje krótkie formy nauki za bardziej angażujące, a 75% deklaruje lepsze zapamiętywanie przekazywanych w ten sposób informacji.

NIK: orzekanie i ustalanie poziomu wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami – więcej trudności niż realnej pomocy. Gdzie i dlaczego?

NIK: Orzekanie i ustalanie poziomu wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami – więcej trudności niż realnej pomocy. Gdzie i dlaczego? Jak pokazuje kontrola przeprowadzona przez Delegaturę Najwyższej Izby Kontroli w jednym z dużych miast w Polsce - system jest pełen luk, niedociągnięć i proceduralnych pułapek, które zamiast wspierać, często zniechęcają i utrudniają życie najbardziej potrzebującym. Systemy działania komisji orzeczniczych są wręcz momentami niezgodne z prawem i niesprawiedliwe.

Dodatkowe 6589,67 zł miesięcznie dla najstarszych Polaków z ZUS

Dodatkowe 6589,67 zł miesięcznie dla najstarszych Polaków z ZUS. Należy się każdemu seniorowi, nawet temu, który nie pobiera żadnego świadczenia z ZUS. Taka osoba musi jednak złożyć wniosek. Ile lat trzeba ukończyć, aby móc je otrzymać?

Rekordowy dług w ZUS wynosi prawie 819 mln złotych. Pogarsza się sytuacja finansowa płatników

Rekordowy dług w ZUS w 2025 roku wynosi prawie 819 mln złotych. Dlaczego zadłużenie w ZUS jest tak wysokie? Zdaniem ekspertów dane wskazują m.in. na pogarszającą się sytuację finansową płatników.

REKLAMA

Jedni z milionami, drudzy z groszami. Rekordzista jest zadłużony w ZUS na blisko 819 mln złotych [DANE]

Na koniec czerwca 2025 roku 625 755 aktywnych płatników miało zadłużenie powyżej 0,01 zł względem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). To o 0,6% więcej niż rok wcześniej. Jednocześnie kwota zadłużenia na wszystkie fundusze na aktywnych kontach płatników wyniosła 21,069 mld zł. To o 7,6% więcej niż rok wcześniej. Tak więc: jedni z milionami, drudzy z groszami. Okazuje się, że rekordzista jest zadłużony w ZUS na blisko 819 mln złotych.

Od 1 września 2025 r. spada wynagrodzenie pracowników młodocianych. Znamy nowe stawki

Od września 2025 r. zmienią się minimalne stawki dla pracowników młodocianych zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego. Obniżka wynika z niższego przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w II kwartale 2025 r. Sprawdź, ile wyniesie płaca w poszczególnych latach nauki zawodu i przyuczenia do wykonywania określonej pracy.

MRPiPS wyjaśnia nowe przepisy o zatrudnianiu cudzoziemców [Odpowiedź na pytania Rzecznika MŚP]

W lipcu 2025 r. Rzecznik MŚP skierowała do ministerstwa szereg pytań i wątpliwości dotyczących nowych przepisów o zatrudnianiu cudzoziemców. Oto obszerne wyjaśnienia MRPiPS.

Praca: 10 potknięć, które zamykają drzwi już na starcie

Praca: 10 potknięć, które zamykają drzwi już na starcie - dlaczego to takie ważne? Bo to odpowiedź na niepokojące obserwacje – w wielu branżach coraz częściej zanika kultura rozmów kwalifikacyjnych. Proste zasady dobrego wychowania ustępują pośpiechowi, brakowi przygotowania i nieprofesjonalnym zachowaniom. Czego zatem unikać? Przygotowaliśmy zestawienie najczęściej spotykanych potknięć, które potrafią przekreślić szanse kandydata już na starcie.

REKLAMA

Nowe przepisy dotyczące benefitów pozapłacowych od 2026 r. Jawność wynagrodzeń je obejmie

Nowe przepisy dotyczące jawności wynagrodzeń, które wchodzą w życie z początkiem 2026 roku, obejmują również benefity pozapłacowe. Co to w praktyce oznacza?

Od czerwca 2025 r. miały być ułatwienia dla pracowników na rynku pracy a jest chaos

W dniu 1 czerwca 2025 r. weszła w życie ustawa o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium RP. Wprowadzone zmiany miały zrewolucjonizować procedury związane z uzyskiwaniem zezwoleń na pracę i oświadczeń o powierzeniu pracy obcokrajowcom. W teorii nowe regulacje miały uprościć i przyspieszyć procesy. W praktyce – wiele firm, urzędów i cudzoziemców wpadło w wir organizacyjnego chaosu.

REKLAMA