Kara porządkowa na urlopie macierzyńskim albo wychowawczym

Grzegorz Trejgel, radca prawny w Kancelarii Prawa Pracy „Wojewódka i Wspólnicy” Sp. k.

Pytanie: 

Czy pracodawca może nałożyć karę na pracownika przebywającego na urlopie macierzyńskim albo wychowawczym ?

Odpowiedź:

Tak, pracodawca może udzielić kary porządkowej pracownikowi będącemu na urlopie macierzyńskim albo wychowawczym, o ile zachowa warunki przewidziane w przepisach dotyczących odpowiedzialności porządkowej pracownika, w szczególności w art. 109 Kodeksu pracy w zakresie wysłuchania pracownika.

Zobacz produkt: Kodeks pracy w praktyce - PDF

Możliwości zastosowania kary porządkowej pracownikowi przebywającemu na urlopie macierzyńskim lub wychowawczym należy odnieść w pierwszej kolejności do przepisów regulujących uprawnienia związane z rodzicielstwem, a w drugiej  do przepisów Kodeksu pracy dotyczących odpowiedzialności porządkowej pracowników.  W zakresie tej kategorii pracowników ustawodawca przewidział postanowienia ustanawiające szczególną ochronę stosunku pracy. Zgodnie z art. 177 K.p. pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę pracownicy w okresie urlopu macierzyńskiego a także pracownikowi ojcu wychowującemu dziecko w okresie korzystania z takiego urlopu, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika a organizacja związkowa reprezentująca pracownika wyraziła na to zgodę. Natomiast w świetle art. 186¹ K.p. pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia zakończenia tego urlopu. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy w tym czasie jest dopuszczalne tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Zapraszamy na FORUM

Zakazy ustanowione w powyżej wskazanych przepisach nie ograniczają możliwości stosowania kar porządkowych. Także przepisy regulujące odpowiedzialność porządkową pracowników (art. 108 – 113 K.p.) takich postanowień nie zawierają. W konsekwencji co do zasady istnieje prawna możliwość zastosowania wobec podwładnego będącego na urlopie macierzyńskim lub wychowawczym kary porządkowej za naruszenie obowiązków pracowniczych uzasadniających jej zastosowanie.

Problem praktyczny powstaje na tle art. 109 K.p., który określa terminy po upływie, których nie można ukarać pracownika. Zgodnie z tym przepisem pracodawca nie może ukarać pracownika po upływie 2 tygodni od powzięcia wiadomości o przewinieniu i po upływie 3 miesięcy od dopuszczenia się tego przewinienia.

Autopromocja

Praca zdalna. Obowiązki i uprawnienia pracowników i pracodawców

Książka z plakatem w prezencie

Sprawdź

 Prawidłowe udzielenie kary może nastąpić jedynie po uprzednim wysłuchaniu pracownika - art. 109 § 2 K.p. Oczywiście nieobecność w pracy z jakiejkolwiek przyczyny powoduje, iż bieg dwutygodniowego terminu nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu do dnia stawienia się pracownika do pracy. Może zdarzyć się sytuacja, w której planowany powrót do pracy nastąpi po upływie trzech miesięcy od przewinienia podwładnego a z drugiej strony ulegnie zawieszeniu termin 2 tygodniowy umożliwiający nałożenie kary.

Czy nagana zostanie umieszczona w świadectwie pracy?

Należy przyjąć, iż zawieszenie terminu jest ustanowione prze prawodawcę na korzyść pracodawcy, w tym sensie, iż jest dopuszczalne w tym czasie wysłuchanie pracownika i ewentualne podjęcie decyzji co do ukarania.  Jakkolwiek wysłuchanie ma charakter ustny, to nie musi się odbywać w obecności pracodawcy – może tego dokonać inna wyznaczona do tego osoba upoważniona do stosowania kar porządkowych (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 kwietnia 1998 r., sygn. akt: I PKN 45/98), a po drugie zastosowanie kary może nastąpić jeżeli obwiniony zrezygnował z ustnego składania wyjaśnień lub wybrał pisemną formę ich wyrażenia (pogląd wyrażony w orzeczeniu Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 1999 r., sygn. akt: I PKN 114/99). Biorąc pod uwagę powyższe rozważania w sytuacji, w której pracodawca umożliwi pracownikowi przebywającemu na urlopie macierzyńskim lub wychowawczym ustosunkowanie się do zarzutów związanych z zamiarem udzielenia kary porządkowej, np. wyznaczy pracownikowi termin na  rozmowę w tej sprawie, upoważni inną osobę do wysłuchania go w domu, a pracownik w sposób zawiniony będzie się uchylał od takiej czynności lub wybierze formę pisemną złożenia wyjaśnień, to będzie możliwe udzielenie kary porządkowej. Może się zdarzyć także tak, iż naruszenie obowiązków pracowniczych nastąpi w trakcie trwania urlopu macierzyńskiego lub wychowawczego, np. pracownik w celu niezwiązanym z pracą stawi się w zakładzie pracy w stanie nietrzeźwości – takie zachowanie może uzasadnić zastosowanie odpowiedzialności porządkowej. Przyjęcie, iż w tym czasie zawieszenie terminu dwutygodniowego od powzięcia wiadomości o przewinieniu pracownika uniemożliwia jego wysłuchanie, powodowałoby niemożność karania pracowników nieobecnych w pracy przed dłuższy okres niż 3 miesiące. Takie rozumienie przepisów jest nieprawidłowe ponieważ unicestwia stosowanie prawa w przypadkach przez ustawodawcę nie przewidzianych i pozbawia w sposób nieuprawniony pracodawcę do skorzystania ze swoich uprawnień.

Różnice między karą pieniężną a innymi karami porządkowymi

Autopromocja

Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych

Sprawdź

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 Nr 21, poz. 94 z późn. zm.)