REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jak wprowadzić pracę zmianową

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Anna Czajkowska

REKLAMA

Praca zmianowa jest jedną z bardziej efektywnych form organizacji czasu pracy, która może być wykorzystywana praktycznie w każdym zakładzie pracy w połączeniu z różnymi systemami czasu pracy oraz z pracą w niedziele i święta.

Praca zmianowa odgrywa znaczącą rolę w wielu sektorach gospodarki. Pozwala ona – przy założeniu istnienia odpowiednich warunków technicznych i organizacyjnych – na optymalne wykorzystanie zasobów ludzkich oraz stanowisk pracy. Co więcej, jest na tyle elastyczna, że umożliwia pracę w każdym systemie czasu pracy oraz w niedzielę i święta.

REKLAMA

Autopromocja

Jak wybrać odpowiedni dla zakładu pracy okres rozliczeniowy >>

Praca zmianowa zazwyczaj występuje w 3 postaciach:

  • systemu nieciągłego z pracą na 2 zmiany, przerwą w nocy i na koniec tygodnia,
  • systemu półciągłego z pracą na 3 zmiany i przerwą weekendową,
  • systemu ciągłego z pracą przez 24 godziny na dobę 7 dni w tygodniu.

Wprowadzenie pracy zmianowej

REKLAMA

Praca zmianowa została zdefiniowana jako wykonywanie pracy według ustalonego rozkładu czasu pracy przewidującego zmianę pory wykonywania pracy przez poszczególnych pracowników po upływie określonej liczby godzin, dni lub tygodni, które jest dozwolone w każdym systemie czasu pracy (art. 128 § 2 pkt 1 i art. 146 k.p.).

Praca zmianowa może być wprowadzona w zakładzie pracy na takich samych zasadach jak systemy czasu pracy, w których występuje. Wymaga się także, aby ten rodzaj pracy został rozplanowany z góry w rozkładzie czasu pracy. Zarówno systemy, jak i rozkłady czasu pracy ustala się w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest zobowiązany do ustalenia regulaminu pracy (art. 150 § 1 k.p.). Zastosowanie systemów skróconego tygodnia pracy oraz pracy weekendowej następuje na podstawie umowy o pracę (art. 150 § 3 k.p.).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jak udzielać dni wolnych pracownikom pracującym na zmiany >>

Brak jest szczegółowych wymogów co do tego, na jaki okres planuje się konkretne schematy rozkładu czasu pracy. Wydaje się, że w zależności od stopnia skomplikowania organizacji pracy mogą być to okresy zarówno dłuższe (np. miesiąc, okres rozliczeniowy), jak i krótsze (tydzień, doba). Istotne jest, aby przewidziana dla nich pora rozpoczęcia wykonywania pracy i jej zakończenia zmieniała się po upływie określonej liczby godzin, dni lub tygodni.

WAŻNE!

Warunkiem wprowadzenia pracy zmianowej jest także wykonywanie jej co najmniej przez 2 pracowników. Systemu tego nie wprowadza się dla jednej osoby, o czym świadczy użycie liczby mnogiej w art. 128 § 2 pkt 1 k.p.

Wątpliwości budzi pominięcie przez ustawodawcę wymogu, aby praca zmianowa wiązała się z koniecznością zastępowania pracowników na ich stanowiskach w celu zapewnienia ciągłości obsługi danego stanowiska. Brak tego elementu powoduje niedostosowanie polskiego przepisu do dyrektywy 2003/88/WE. Przez pracę zmianową należy rozumieć „każdą formę organizacji pracy w systemie zmianowym, zgodnie z którą pracownicy zmieniają się na tych samych stanowiskach pracy według określonego harmonogramu, łącznie z systemem następowania po sobie, który może mieć charakter nieprzerwany lub przerywany oraz pociąga za sobą konieczność wykonywania pracy przez pracownika o różnych porach w ciągu określonych dni lub tygodni” (art. 2 pkt 5 dyrektywy).

Przykład

Michał C. świadczy pracę w jednym tygodniu w godzinach od 8.00 do 16.00 i w kolejnym tygodniu od 12.00 do 20.00. Na tym stanowisku nie jest zastępowany przez inną osobę. Mając na względzie przepisy unijne, należałoby przyjąć, że w pracy Michała C. nie występuje element zmianowości.


Zmiany w różnych systemach i wymiarach

Kodeks pracy dopuszcza możliwość stosowania pracy zmianowej w każdym systemie czasu pracy, a więc w systemie podstawowym, równoważnym, systemie pracy w ruchu ciągłym, przerywanym czasie pracy, systemie skróconego tygodnia pracy, pracy weekendowej i skróconego czasu pracy. Wątpliwości budzi jedynie połączenie pracy zmianowej z pracą zadaniową. Od strony teoretycznej zabieg ten jest dopuszczalny, jednak w praktyce przeciwstawia się temu istota obu systemów czasu pracy. O czasie wykonywania pracy zadaniowej decyduje sam pracownik, natomiast pracę zmianową planuje się z wyprzedzeniem i wyznacza się jej określone ramy czasowe.

Godziny nadliczbowe w zadaniowym systemie czasu pracy >>

W pełni dopuszczalna jest zmianowość w przypadku zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Przykład

REKLAMA

Dział dostaw spółki z o.o. funkcjonuje w godzinach od 8.00 do 16.00. Czterech pracowników jest w nim zatrudnionych na pełny etat, a sześciu na pół etatu. Aby zapewnić płynną obsługę zamówień w ciągu całego dnia pracy, pracownicy zatrudnieni na część etatu pracują w systemie dwuzmianowym. Trzech z nich rozpoczyna pracę w godzinach przedpołudniowych (I zmiana), a kolejnych trzech w godzinach popołudniowych (II zmiana). Po miesiącu następuje zmiana pory wykonywania pracy.

Praca zmianowa jest dozwolona w niedziele i święta (art. 15110 pkt 3 k.p.). Jednak przepisu tego nie sposób czytać z pominięciem poprzedzającego go art. 1519a k.p., zakazującego pracy w palcówkach handlowych w święta. Zakaz ma charakter bezwzględny i obowiązuje niezależnie od sposobu organizacji pracy w tego typu zakładach pracy.

Okresy odpoczynku

Pracownikom pracującym w ramach pracy zmianowej zapewnia się minimalne okresy odpoczynku. W każdej dobie jest to co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Odpoczynek tygodniowy został skrócony w porównaniu do podstawowego okresu, który powinien trwać nieprzerwanie przez 35 godzin i obejmować co najmniej 11 godzin dobowego odpoczynku. W przypadku zmiany pory wykonywania pracy przez pracownika, w związku z jego przejściem na inną zmianę, zgodnie z ustalonym rozkładem czasu pracy, tygodniowy nieprzerwany odpoczynek może obejmować mniejszą liczbę godzin, jednak nie może być krótszy niż 24 godziny (art. 133 § 2 k.p.). Skrócenie tygodniowego okresu odpoczynku może się wiązać z koniecznością przesunięcia momentu rozpoczęcia zmiany przez pracowników po przepracowaniu wyznaczonego okresu, a tym samym ze skróceniem czasu na wypoczynek.

Wpływ dyżuru na odpoczynek pracownika >>

Przykład

Pracownik przechodzi na inną zmianę, która rozpoczyna się w poniedziałek o 8.00 rano. Aby zapewnić pracownikowi minimalny okres tygodniowego odpoczynku (24 godziny), powinien on zakończyć pracę w poprzednim tygodniu najpóźniej w niedzielę o godzinie 8.00 rano.

Co do zasady odpoczynek powinien przypadać w niedzielę. Jeśli jednak praca zmianowa jest połączona z pracą w niedziele i święta, odpoczynek może przypadać w innym dniu niż niedziela. Zastrzec przy tym należy, że pracownik pracujący w niedziele powinien korzystać z niedzieli wolnej od pracy co najmniej raz na 4 tygodnie.

Podstawa prawna:

  • art. 128, 133, 146, 150, art. 1519a–15112 Kodeksu pracy,
  • art. 2 dyrektywy 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 4 listopada 2003 r. dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy (DzU WE L 299 z 18.11.2003 r., s. 9; DzU UE Polskie wydanie specjalne 2004 r., rodz. 5, t. 4, s. 381).
Zapisz się na newsletter
Kodeks pracy, urlopy, wynagrodzenia, świadczenia pracownicze. Bądź na bieżąco ze zmianami z zakresu prawa pracy. Zapisz się na nasz newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Wypadki przy pracy 2024 [GUS]

Wypadki przy pracy w 2024 roku - jakie są statystyki GUS? Okazuje się, że liczba wypadków ogółem spada, ale rośnie liczba wypadków ciężkich i śmiertelnych. Jakie jest wskaźnik wypadkowości?

Rekrutacja smart. Jak wykorzystać AI, by zatrudniać lepiej, szybciej i bardziej fair?

Rekrutacja smart to nowoczesne podejście do zatrudniania oparte na danych, analityce i sztucznej inteligencji, zamiast na deklaracjach z CV czy subiektywnych ocenach. Technologia umożliwia obiektywną i powtarzalną ocenę dopasowania do roli, wspierając bardziej sprawiedliwe i efektywne decyzje rekrutacyjne. Warto zatem odejść od bezkrytycznej wiary w CV czy testów osobowości i stworzyć kandydatom warunki do pokazania, co naprawdę potrafią. To nie futurystyczna wizja, ale konieczność w obliczu przeciążenia informacyjnego i rosnących wyzwań na rynku pracy.

Problemy z zasiłkami przedsiębiorców. ZUS odmawia wypłaty. Rzecznik MŚP interweniuje

Do końca 2021 roku brak opłaty składki chorobowej w terminie albo opłacenie jej w niepełnej wysokości skutkowało automatyczną utratą ubezpieczenia chorobowego przez przedsiębiorcę. Obecnie przepisy zostały zmienione i nie dochodzi do tego, jeśli niedopłata wynosi do 1% minimalnego wynagrodzenia. Aktualnie, mimo zmiany przepisów, ZUS odmawia wypłaty świadczeń zasiłkowych, gdy przedsiębiorcy nie podlegali ubezpieczeniu chorobowemu w okresie przed 2022 r. Rzecznik MŚP interweniuje.

Pilotaż 4-dniowego tygodnia pracy: wyjaśnienia, konsultacje, wyniki analiz, przedstawiciel MŚP w zespole

Rusza pilotaż 4-dniowego tygodnia pracy. Rzecznik MŚP prosi o wyjaśnienia w tej sprawie. Apeluje również o gruntowne konsultacje i wyniki analiz dotyczące skróconego tygodnia pracy. Postuluje o włączenie przedstawiciela Rzecznika MŚP do zespołu ds. skróconego czasu pracy.

REKLAMA

Zmiany w zawodzie psychologa 2025: jest projekt ustawy

Będą duże zmiany w zawodzie psychologa. Jest projekt ustawy o zawodzie psychologa oraz samorządzie psychologów. Aktualne przepisy są niezgodne z prawem. Co się zmieni?

ZUS: renta wdowia 2025. Komu się należy i jaka jest wysokość świadczenia? [WNIOSEK]

Seniorzy wciąż pytają komu w 2025 r. należy się renta wdowia. ZUS tłumaczy, ile wynosi świadczenie, jakie są warunki i jak złożyć wniosek. Czy można dorabiać do renty wdowiej?

Do 31 maja 2025 r. odpis na ZFŚS. Ile wynosi?

Pierwszą ratę odpisu na ZFŚS należy przekazać do końca maja 2025 roku (31 maja – sobota). Ile wynosi odpis na ZFŚS w 2025 roku? Kiedy trzeba wpłacić drugą ratę?

Pracujący, bezrobotni i bierni zawodowo. GUS opublikował wyniki wstępne BAEL w I kwartale 2025 r.

Główny Urząd Statystyczny opublikował wyniki wstępne Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL) w I kwartale 2025 r. Wyniki te odnoszą się do ludności przebywającej lub zamierzającej przebywać na terenie kraju przez co najmniej 12 miesięcy, zamieszkałej w gospodarstwach domowych.

REKLAMA

Work-life balance wciąż wyzwaniem polskich mam

Im starsze dziecko, tym większe zaangażowanie kobiet w nieodpłatną pracę opiekuńczą. Chociaż rośnie udział ojców, to nadal jest on niewielki, zwłaszcza w opiece nad starszymi dziećmi. Takie wnioski płyną z raportu przygotowanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych i Fundację Share the Care.

Czerwiec 2025: kalendarz do druku [PDF]

Pobierz kalendarz czerwca 2025 do druku z miejscem na notatki. Czerwiec 2025 roku zawiera dwa święta ustawowo wolne od pracy. W tym miesiącu jest również Dzień Dziecka i Dzień Ojca. Najważniejsze daty już są zaznaczone. Wydrukuj i dopisz ważne notatki.

REKLAMA