Ważny wyrok dla osób z niepełnosprawnościami. Spory w MOPS trwają bo nie uzasadnia swoich decyzji

• Kazus: Miejski Ośrodek Pomocy Rodziny odmówił dofinansowania kosztów turnusu rehabilitacyjnego ze środków PFRON, ale nie wydał decyzji
• Rada nr 1: musi być decyzja a jeśli "informacja o sposobie rozpatrzenia wniosku" to z uzasadnieniem
• Rada nr 2: Uzasadnienie organu musi być konkretne i zrozumiałe, żeby była realna możliwość odwołania się
• Decyzja administracyjna a informacja o sposobie rozpatrzenia wniosku
• Jakie są elementy decyzji administracyjnej?

Poniżej opisany przypadek pokazuje jak ważna jest świadomość prawna. Jak wiadomo: Ignorantia iuris nocet - nieznajomość prawa szkodzi, tak też było w opisanym poniżej przypadku. Niniejszy artykuł ma na celu zwiększenie świadomości prawnej opiekunów osób z niepełnosprawnościami jak i ich samych.

Autopromocja

W opisywanym poniżej kazusie, przypadku osoby z niepełnosprawnością chodziło konkretnie o dofinansowanie kosztów turnusu rehabilitacyjnego ze środków PFRON. Jednak w zasadzie sprawy mogą być różnorodne i dotyczyć innych świadczeń materialnych i niematerialnych, o jakie ubiegają się osoby z niepełnosprawnościami. Sedno tej sprawy jak i innych opiera się o końcowy wniosek organu, a konkretnie formę dokumentu. Wiele osób z niepełnosprawnościami nie jest świadomych co do tego, że często organ postępuje wadliwie w ich sprawie. Organ zamiast wydać decyzję administracyjną o prawie lub braku prawa do świadczenia, wydaje informację o sposobie rozpatrzenia wniosku bez właściwego uzasadnienia. Warto więc zweryfikować zawsze treść rozstrzygnięcia, które się otrzyma od organu. Odmowa przyznania dofinansowania nie może się opierać na ogólnikowym stwierdzeniu, że wnioskodawczyni nie uzyskała wymaganej punktacji, uprawniającej do uzyskania wnioskowanego świadczenia. Nie jest to wystarczające do uznania, że stronie zagwarantowano możliwość zapoznania się z przesłankami, którymi w świetle przepisów rozporządzenia kierował się organ. Nie pozwala to na dokładne ustalenie tego, jakimi kryteriami kierował się organ.

Kazus: Miejski Ośrodek Pomocy Rodziny odmówił dofinansowania kosztów turnusu rehabilitacyjnego ze środków PFRON, ale nie wydał decyzji

W sprawie chodziło o wniosek o dofinansowanie kosztów turnusu rehabilitacyjnego ze środków PFRON. Miejski Ośrodek Pomocy Rodziny odmówił wnioskodawczyni tego dofinansowania. Co ważne MOPS nie wydał w tej sprawie decyzji administracyjnej, od której można się odwołać do sądu, lecz "Informację o sposobie rozpatrzenia wniosku". W konsekwencji sprawa trafiła do sądu a w obronę praw wnioskodawczyni włączył się sam Rzecznik Praw Obywatelskich. Znamienne w tej sprawie było to, że RPO złożył do sądu skargę na informację Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Gdańsku z dnia 15 kwietnia 2024 r., w przedmiocie rozpatrzenia wniosku o dofinansowanie kosztów turnusu rehabilitacyjnego ze środków PFRON.

Rada nr 1: musi być decyzja a jeśli "informacja o sposobie rozpatrzenia wniosku" to z uzasadnieniem

Sprawa po zaangażowaniu się RPO trafiła do sądu administracyjnego, który jest właściwy w tego typu przypadkach. W konsekwencji zapadł wyrok przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Gdańsku z dnia 11 marca 2025 r., sygn. I SA/Gd 862/24. Sąd uznał, że o tym, czy dany akt jest decyzją, nie przesądza jego nazwa, lecz charakter sprawy oraz treść przepisu będącego podstawą działania organu. "Informacja o sposobie rozpatrzenia wniosku", jako akt władczy rozstrzygający o publicznym uprawnieniu jednostki, spełnia przesłanki konieczne do uznania jej za decyzję administracyjną.

Autopromocja

Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych

Sprawdź

Rada nr 2: Uzasadnienie organu musi być konkretne i zrozumiałe, żeby była realna możliwość odwołania się

Często zdarza się tak, że ma miejsce wadliwe sporządzenie uzasadnienia przez organ (w niniejszej sprawie przez MOPS). Często uzasadnienie jest ogólnikowe, lakoniczne, mało zrozumiałe, nie odnoszące się wprost do danego stanu faktycznego. Czy wręcz przeciwnie, napisane tak trudnym i specjalistycznym językiem, że dla wnioskodawcy, który nie ma wiedzy prawniczej - są całkowicie niezrozumiałe. Taki sposób wydania decyzji nie pozwala na poznanie rozumowania organu i kontrolę prawidłowości rozstrzygnięcia. W zasadzie można powiedzieć, że w pewnym sensie pozbawia to wnioskodawcę prawa do obrony, bo jak ma się odwołać od czegoś co jest dla niego niejasne. Tak też podniósł RPO w niniejszej sprawie, bo wskazał, że takie postępowanie MOPS prowadzi do uznania, że organ w istocie nie dokonał rozpatrzenia, analizy i rozstrzygnięcia na podstawie całego zgromadzonego w aktach materiału dowodowego. Rzecznik wskazał, że kierowana do strony informacja o sposobie rozstrzygnięcia wniosku stanowi akt administracyjny rozumiany jako władcze i jednostronne oświadczenie woli organu skierowane do wywołania określonych skutków prawnych. Spełnia ona zatem przesłanki uznania jej za decyzję administracyjną. Zdaniem RPO „Informacja” nie zawiera jednak uzasadnienia, które należycie i przejrzyście wyjaśniałoby przesłanki odmowy.

W pisemnym uzasadnieniu wyroku WSA podkreślił, ze zagadnienie kwalifikacji charakteru aktu w sprawie przyznania dofinasowania kosztów turnusu rehabilitacyjnego ze środków PFRON było już przedmiotem rozważań w orzecznictwie sądowo-administracyjnym. Stanowisko sądów administracyjnych nie było jednomyślne. Niemniej jednak dominującą i utrwaloną już jest linia orzecznicza, która prezentuje pogląd, że akt w tej sprawie stanowi decyzję administracyjną (zob. wyroki WSA w Poznaniu z 22 stycznia 2015 r., sygn. IV SA/Po 1014/14, WSA w Bydgoszczy z 3 grudnia 2013 r., sygn. II SA/Bd 643/13, i z 9 lutego 2012 r. sygn. II SA/Bd 1046/11, WSA w Gliwicach z 17 stycznia 2013 r. sygn. IV SA/GI 232/12, WSA w Gorzowie Wielkopolskim II SA/Go 157/24). Sąd w składzie orzekającym w tej sprawie w pełni aprobuje to stanowisko i zasadniczy tok rozważań zawarty w tych orzeczeniach. "Według WSA w demokratycznym państwie prawnym nie można dopuścić do sytuacji, w której wnioski jednostek mające znaczenie dla realizacji ich praw byłyby rozpatrywane poza procedurą. Jednostka powinna mieć gwarancję rozpoznania jej wniosku w formie decyzji, wydawanej w odpowiedniej procedurze, która następnie podlega kontroli. Odnosi się to zwłaszcza do rozstrzygnięć opartych na uznaniu, czy na ocenie nieostrych przesłanek - jak w tej sprawie.

Decyzja administracyjna a informacja o sposobie rozpatrzenia wniosku

W wyroku WSA czytamy, że: "Sąd stoi na stanowisku, że posłużenie się przez prawodawcę innym określeniem niż "decyzja administracyjna" (jak w analizowanej sprawie - informacją o sposobie rozpatrzenia wniosku) nie pozbawia aktu cech decyzji administracyjnej. Przeciwne stanowisko prowadziłoby do wniosku, że użycie przez ustawodawcę takiej a nie innej nazwy aktu podejmowanego przez organ administracji w sprawie indywidualnej przesądzałoby o zakresie gwarancji procesowych, jakie przysługują jednostce. Wynika z tego, że jeżeli przepisy materialnego prawa administracyjnego przewidują kompetencję określonego organu do załatwienia sprawy jednostki w formie aktu indywidualnego, to - w braku wyraźnego przepisu przewidującego odmienną formę - załatwienie sprawy następuje w formie decyzji administracyjnej. Odmowa przyznania dofinansowania nie może się opierać na ogólnikowym stwierdzeniu, że wnioskodawczyni nie uzyskała wymaganej punktacji, uprawniającej do uzyskania wnioskowanego świadczenia. Nie jest to wystarczające do uznania, że stronie zagwarantowano możliwość zapoznania się z przesłankami, którymi w świetle przepisów rozporządzenia kierował się organ. (...) Rozstrzygniecie Dyrektora nie zawiera bowiem uzasadnienia zgodnego z wymogami określonymi w art. 107 § 3 k.p.a., albowiem nie pozwala na dokładne ustalenie tego, jakimi kryteriami, poza określonym brakiem dostatecznej ilości środków finansowych, kierował się organ podejmując swoją decyzję."

Jakie są elementy decyzji administracyjnej?

Zgodnie z art. 107 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 572) decyzja zawiera:

• oznaczenie organu administracji publicznej;
• datę wydania;
• oznaczenie strony lub stron;
• powołanie podstawy prawnej;
• rozstrzygnięcie;
• uzasadnienie faktyczne i prawne;
• pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie oraz o prawie do zrzeczenia się odwołania i skutkach zrzeczenia się odwołania;
• podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego pracownika organu upoważnionego do wydania decyzji;
• w przypadku decyzji, w stosunku do której może być wniesione powództwo do sądu powszechnego, sprzeciw od decyzji lub skarga do sądu administracyjnego - pouczenie o dopuszczalności wniesienia powództwa, sprzeciwu od decyzji lub skargi oraz wysokości opłaty od powództwa lub wpisu od skargi lub sprzeciwu od decyzji, jeżeli mają one charakter stały, albo podstawie do wyliczenia opłaty lub wpisu o charakterze stosunkowym, a także możliwości ubiegania się przez stronę o zwolnienie od kosztów albo przyznanie prawa pomocy.

Autopromocja

Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych

Sprawdź