Obowiązki pracodawcy w związku ze śmiercią pracownika

Śmierć pracownika stanowi dla pracodawcy zdarzenie prawne, które implikuje konieczność podjęcia czynności wynikających z przepisów prawa, dotyczących zwłaszcza wypłaty należnych zmarłemu i po zmarłym świadczeń na rzecz osób uprawnionych.

Analizując obowiązki i uprawnienia pracodawcy w sytuacji śmierci pracownika w aspektach prawnych, warto wskazać ich podział na te związane z wypadkiem przy pracy (lub pozostające w związku z pracą) oraz zdarzenia, których skutkiem jest śmierć, ale niezwiązane z pracą.

Wypłata świadczeń

Śmierć pracownika zawsze stanowi przyczynę wygaśnięcia stosunku pracy. Zgodnie z art. 63¹ § 2 k.p., prawa majątkowe ze stosunku pracy przechodzą po śmierci pracownika w równych częściach na małżonka oraz inne osoby spełniające warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wypłata należnych po zmarłym pracowniku świadczeń, np. za bieżące, jak też zaległe wynagrodzenie, odszkodowanie czy ekwiwalent urlopowy należny pracownikowi w roku kalendarzowym, w którym nastąpiło wygaśnięcie stosunku pracy wskutek śmierci pracownika, w sytuacjach bezspornych powinna być niezwłoczna, ze względu na zazwyczaj trudną sytuację rodziny.

Polecamy: Personel i Zarządzanie

Kolejnym obowiązkiem pracodawcy, wynikającym z art. 93 k.p., jest wypłata odprawy pośmiertnej, która należy się rodzinie zmarłego nie tylko w czasie trwania stosunku pracy, lecz także w czasie pobierania po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby. Odprawa pośmiertna nie jest zależna od przyczyny śmierci, stopnia zawinienia czy przyczynienia się do niej samego zmarłego. Może nią być każde zdarzenie, związane z pracą (wypadek), jak również losowe (np. utonięcie), a nawet samobójstwo.

Z obowiązku wypłaty odprawy pośmiertnej pracodawca może zwolnić się przez ubezpieczenie na swój koszt pracownika na życie, tj. na wypadek jego śmierci, na podstawie odpowiedniej umowy. Wówczas roszczenie rodziny o wypłatę powinien zaspokoić ubezpieczyciel. ​

​Warto zwrócić uwagę na wysokość kwoty ubezpieczenia wypłacanej w razie śmierci, bo, zgodnie z art. 93 § 7 k.p., jeśli byłoby ono niższe niż odprawa, pracodawca obowiązany jest dokonać dopłaty do wysokości odprawy wymaganej Kodeksem pracy.

Układy zbiorowe, fundusz socjalny

Zależnie od wielkości firmy i zakresu prowadzonej działalności, np. wytwórczej, wydobywczej, związanej z ponadstandardowym ryzykiem – możliwe jest dodatkowe unormowanie kwestii wypłat świadczeń pośmiertnych, zwłaszcza następujących w wyniku wypadku przy pracy ze skutkiem śmiertelnym, w ramach układów zbiorowych pracy. Wówczas, zależnie od treści postanowień układowych i przyjętych zobowiązań, pracodawca powinien zrealizować wypłatę stosownego świadczenia. Przy czym może być ono tylko dodatkowe albo uzupełniające, ale nie zastępuje wypłaty odprawy pośmiertnej.

Zobacz serwis: Umowa o pracę

Podobnie, jeżeli w przedsiębiorstwie powołany jest zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, zwany powszechnie funduszem socjalnym, na zasadzie swobody tworzenia norm zakładowych możliwe jest skonstruowanie formy wsparcia dla rodziny zmarłego pracownika jako zapomogi z tytułu indywidualnego zdarzenia losowego.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwolniona od podatku będzie zapomoga wypłacona w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci – do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym 2280 zł.