Czym jest i jak działa związek zawodowy?

Generalne kwestie dotyczące związków zawodowych reguluje ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych. Zgodnie z artykułem pierwszym tejże ustawy, związek zawodowy jest dobrowolną i samorządną organizacją ludzi pracy, powołaną do reprezentowania i obrony ich praw, interesów zawodowych i socjalnych. Ponadto, Związek zawodowy jest niezależny w swojej działalności statutowej od pracodawców, administracji państwowej i samorządu terytorialnego oraz od innych organizacji.

Kto może należeć do związku zawodowego

Prawo tworzenia i wstępowania do związków zawodowych mają pracownicy bez względu na podstawę stosunku pracy, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, jeżeli nie są pracodawcami.

Przejście na emeryturę lub rentę nie pozbawia pracowników prawa przynależności i wstępowania do związków zawodowych. Takie prawo zachowują także osoby bezrobotne.

Należy pamiętać, że ustawa gwarantuje pracownikom wstępującym do związku zawodowego, że nie poniosą oni negatywnych konsekwencji w związku z działalnością związkową, bądź z pełnieniem funkcji w takim związku.

Przeczytaj również: Konsultacje zwolnień grupowych ze związkami zawodowymi

Tworzenie związków zawodowych

Związek zawodowy powstaje z mocy uchwały o jego utworzeniu, podjętej przez co najmniej 10 osób uprawnionych do tworzenia związków zawodowych.

Osoby, które podjęły uchwałę o utworzeniu związku zawodowego, uchwalają statut i wybierają komitet założycielski w liczbie od 3 do 7 osób. Związek zawodowy podlega obowiązkowej rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Polecamy serwis: Kodeks pracy

Podstawowe zadania

Ogólnie mówiąc, do podstawowych zadań związku zawodowego należy kontrola nad przestrzeganiem prawa pracy oraz uczestnictwo, na zasadach określonych odrębnymi przepisami, w nadzorze nad przestrzeganiem przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Ustawa określa także szczegółowo uprawnienia organizacji związkowej, do której zadań należy w szczególności:

1) zajmowanie stanowiska w indywidualnych sprawach pracowniczych w zakresie unormowanym w przepisach prawa pracy,
2) zajmowanie stanowiska wobec pracodawcy i organu samorządu załogi w sprawach dotyczących zbiorowych interesów i praw pracowników,
3) sprawowanie kontroli nad przestrzeganiem w zakładzie pracy przepisów prawa pracy, a w szczególności przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) kierowanie działalnością społecznej inspekcji pracy i współdziałanie z państwową inspekcją pracy,
5) zajmowanie się warunkami życia emerytów i rencistów.