Co grozi pracownikowi za naruszenie zakazu konkurencji
REKLAMA
W odrębnej umowie strony stosunku pracy mogą postanowić, że pracownik nie ma prawa prowadzić zarówno działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy, jak i świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność (art. 1011 § 1 k.p.).
WAŻNE!
Gdy pracownik naruszy ww. postanowienia umowne, pracodawca, który w wyniku tego poniósł szkodę, może dochodzić jej wyrównania na zasadach odpowiedzialności za szkodę w mieniu niepowierzonym.
Przesłankami takiej odpowiedzialności są:
- istnienie ważnej umowy o zakazie konkurencji,
- naruszenie przez pracownika postanowień umowy o zakazie konkurencji,
- szkoda po stronie pracodawcy,
- wina pracownika,
- związek przyczynowy między naruszeniem zakazu konkurencji a powstałą szkodą.
Pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę powstałą w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę i jedynie za normalne następstwa działania, z którego wynikła szkoda. W związku z tym pracownik nie ponosi odpowiedzialności za korzyści, których pracodawca nie osiągnął na skutek wyrządzenia szkody.
Jaka powinna być treść zakazu konkurencji >>
Jeśli wina pracownika była nieumyślna, odszkodowanie ustala się w wysokości wyrządzonej szkody. Odszkodowanie nie może być jednak wyższe niż kwota 3-miesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody, obliczanego zgodnie z zasadami obowiązującymi przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop. Inaczej jest, jeśli pracownik wyrządził szkodę umyślnie. Wówczas ma on obowiązek naprawienia szkody w pełnej wysokości, co oznacza konieczność naprawienia nie tylko rzeczywistej straty, ale i utraconych korzyści.
Zatrudnianie i zwalnianie pracowników. Obowiązki pracodawców 2023
Kup książkę:
Zatrudnianie i zwalnianie pracowników. Obowiązki pracodawców 2023WAŻNE!
Pracodawca jest zobowiązany wykazać wszelkie okoliczności uzasadniające odpowiedzialność pracownika oraz wysokość powstałej szkody.
Złamanie zakazu konkurencji obejmującego okres zatrudnienia może stać się również podstawą rozwiązania umowy o pracę. Naruszenie przez pracownika umowy o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy przez podjęcie działalności konkurencyjnej stanowi wystarczającą przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie umowy o pracę (wyrok SN z 18 czerwca 2007 r., II PK 338/06).
Złamanie zakazu jako naruszenie obowiązków
W niektórych przypadkach naruszenie zakazu konkurencji może zostać uznane za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych i stanowić podstawę rozwiązania stosunku pracy na podstawie art. 52 § 1 k.p. Na ocenę, czy dany obowiązek pracowniczy można uznać za podstawowy, wpływa charakter wykonywanej pracy.
Pozakodeksowe zakazy działalności konkurencyjnej >>
Naruszenie podstawowych obowiązków musi być ciężkie (wina umyślna lub rażące niedbalstwo) oraz stanowić poważne zagrożenie praw i interesów pracodawcy. Natomiast, aby stwierdzić naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, nie jest konieczne powstanie szkody po stronie pracodawcy.
Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę z pracownikiem, który podjął działania konkurencyjne niezależnie od tego, czy zawarł z pracownikiem umowę o zakazie konkurencji. Wynika to bowiem z ciążącego na pracowniku obowiązku dbałości o dobro pracodawcy. Natomiast podjęcie działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy nie może stanowić podstawy ukarania pracownika karą porządkową.
Skutki naruszenia zakazu po ustaniu stosunku pracy
Pracodawca może zawrzeć z pracownikiem umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy (art. 1012 § 1 k.p.). W takiej umowie należy określić czas, przez jaki obowiązuje zakaz konkurencji, oraz odszkodowanie przysługujące pracownikowi z tytułu obowiązywania zakazu. Należy wskazać, że zawarcie takiej umowy jest możliwe jedynie z pracownikiem, który posiada dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.
Pracownik, który naruszył postanowienia o zakazie konkurencji po ustaniu zatrudnienia, naraża się na odpowiedzialność cywilną. W takim przypadku pracodawca może domagać się:
- zwrotu wypłaconego odszkodowania,
- zapłaty odszkodowania za niewykonanie obowiązku określonego w umowie,
- zapłaty kary umownej, jeśli strony przewidziały taki obowiązek w umowie.
Skutkiem naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy jest obowiązek zwrotu odszkodowania, jakie pracownik otrzymał od pracodawcy. Potwierdza to stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z 10 stycznia 2006 r., mówiące, że pracodawca, który zgodnie z postanowieniami umowy o zakazie konkurencji odstępuje od niej w czasie trwania zakazu, z uwagi na naruszenie zakazu przez pracownika może żądać zwrotu wypłaconego pracownikowi odszkodowania (I PK 97/05).
W przypadku naruszenia postanowień o zakazie konkurencji pracodawca ma również prawo żądać zapłaty odszkodowania za poniesioną z tego tytułu szkodę. Na podstawie art. 300 k.p. kwestię tę regulują przepisy Kodeksu cywilnego, w związku z czym dłużnik (pracownik) jest zobowiązany do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przyjętego w umowie o zakazie konkurencji.
Przesłankami umożliwiającymi obciążenie pracownika odpowiedzialnością za szkodę powstałą w wyniku niewykonania umowy o zakazie konkurencji są:
- naruszenie postanowień zawartych w umowie,
- zaistnienie szkody po stronie pracodawcy,
- związek przyczynowy między bezprawnym działaniem a szkodą.
Kara umowna
Aby uniknąć problemów z ustaleniem wysokości szkody powstałej w wyniku naruszenia zakazu konkurencji, strony umowy mogą przewidzieć karę umowną za złamanie tego zakazu. Zastrzeżenie kary umownej polega na zawarciu w umowie postanowienia, z którego wynika, że naprawienie szkody spowodowanej niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy pieniężnej. Suma ta jest należna w umówionej wysokości, niezależnie od rzeczywistego rozmiaru szkody. Co do zasady wysokość kary umownej nie może ulec zmianie, a strony nie mogą dochodzić jej ustalenia przed sądem. Jeśli jednak kara została ustalona w rażąco wysokiej kwocie lub gdy pracownik powstrzymywał się od prowadzenia działalności konkurencyjnej przez znaczną część ustalonego okresu, może domagać się przed sądem zmniejszenia kary umownej.
Podstawa prawna:
- art. 100 § 2 pkt 4, art. 1011 § 1, art. 1012 § 1 Kodeksu pracy,
- ustawa z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (DzU z 2003 r. nr 153, poz. 1503 ze zm.).
Orzecznictwo:
- wyrok SN z 18 czerwca 2007 r. (II PK 338/06, OSNP 2008/15–16/219),
- wyrok SN z 10 stycznia 2006 r. (I PK 97/05, OSP 2008/3/31).
REKLAMA
© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

- Czytaj artykuły
- Rozwiązuj testy
- Zdobądź certyfikat
Komentarze(0)
Pokaż: