REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Odpowiedzialność dyscyplinarna pracownika

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Krzysztof Czerwiński

REKLAMA

Odpowiedzialność dyscyplinarna to odpowiedzialność, której podlegają tylko pracownicy objęci przepisami pragmatyk zawodowych, tj. pracownicy państwowi czy nauczyciele akademiccy.

Odpowiedzialność dyscyplinarna jest szczególnego rodzaju odpowiedzialnością opartą na innych mechanizmach i regulacjach niż odpowiedzialność porządkowa. Dotyczy ona z reguły przypadków poważniejszych naruszeń obowiązków pracowniczych oraz posiada rozbudowane procedury przewidujące wewnętrzną ścieżkę odwoławczą. Z tego właśnie powodu w sporze między pracodawcą a pracownikiem niejednokrotnie najskuteczniejszym narzędziem mogą okazać się regulacje dotyczące odpowiedzialności dyscyplinarnej.

REKLAMA

Istnieją 4 rodzaje odpowiedzialności pracownika:

  • karna,
  • materialna,
  • porządkowa,
  • dyscyplinarna.

Odpowiedzialność karna, oprócz oddziaływania na samego pracownika (ukaranie), może wpływać na stosunek pracy (np. możliwość rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w trybie art. 52 § 1 pkt 2 k.p.). Ten rodzaj odpowiedzialności pracowników został zastąpiony odpowiedzialnością dyscyplinarną dla niektórych grup pracowników. Odpowiedzialność materialna to odpowiedzialność odszkodowawcza, której celem i sensem jest zapewnienie możliwości naprawienia przez pracownika wyrządzonej szkody lub jej części.

Czy można zamienić karę nagany na karę upomnienia >>

Trudniejsze może być odróżnienie odpowiedzialności dyscyplinarnej od porządkowej. Często w praktyce jakąkolwiek odpowiedzialność pracownika względem przełożonego nazywa się dyscyplinarną. Jednak nic bardziej mylnego.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

WAŻNE!

Dyscyplinarne zwolnienia czy kary nie są pojęciami kodeksowymi. Stąd nie powinno mówić się o odpowiedzialności dyscyplinarnej „zwykłego” pracownika – ten bowiem ponosi odpowiedzialność materialną albo porządkową.

Zakres odpowiedzialności dyscyplinarnej

REKLAMA

Odpowiedzialności dyscyplinarnej podlegają tylko niektórzy pracownicy objęci tzw. pragmatykami służbowymi, tj. regulacjami odnoszącymi się tylko do ich praw i obowiązków służbowych. Poniżej omówimy zagadnienie odpowiedzialności dyscyplinarnej na przykładzie urzędników urzędów państwowych.

Wszyscy pracownicy, którzy zgodnie z przepisami ustawy (lub pragmatykami) podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej, podlegają również odpowiedzialności porządkowej określonej w Kodeksie pracy. Każda z nich dotyczy innych przewinień.

Odpowiedzialność pracownika za nierozliczenie się z pobranej gotówki >>

REKLAMA

Już na wstępie należy wskazać, że odpowiedzialność dyscyplinarna może, ale nie musi, łączyć się z odpowiedzialnością porządkową. Czasami bywa tak, że pracownik podlega odpowiedzialności zarówno porządkowej (w przypadku lżejszych naruszeń), jak i dyscyplinarnej (w przypadku naruszeń poważniejszych).

Zazwyczaj, kiedy mówimy o odpowiedzialności, musimy wyznaczyć jej granice podmiotowe (tzn. osoby, które mogą być odpowiedzialne) oraz przedmiotowe (tzn. za co te osoby mają odpowiadać). Każda pragmatyka służbowa wskazuje, kto i za co odpowiada. I tak na przykład, urzędnicy mianowani odpowiadają zgodnie z ustawą o pracownikach urzędów państwowych (art. 34 ust. 1 u.u.p.). Odpowiadają oni za naruszenie obowiązków pracownika – uregulowanych w odpowiednich przepisach dotyczących danej osoby. A zatem mamy tu do czynienia z zasadami odpowiedzialności zbliżonymi do odpowiedzialności porządkowej.


Kary dyscyplinarne

Najczęściej spotykanymi karami dyscyplinarnymi są kary:

  • nagany,
  • nagany z ostrzeżeniem,
  • nagany z pozbawieniem możliwości awansowania przez okres 2 lat do wyższej grupy wynagrodzenia lub na wyższe stanowisko,
  • przeniesienia na niższe stanowisko,
  • wydalenia z pracy w urzędzie.

Wszędzie, gdzie spotkamy się z odpowiedzialnością dyscyplinarną, katalog kar będzie do siebie podobny i co do zasady będzie obejmował: nagany (np. z wpisem do akt, ostrzeżeniem), karę pozbawienia możliwości awansu czy uzyskania podwyżki, karę przeniesienia na niższe stanowisko i wreszcie karę najpoważniejszą – wydalenie z pracy czy zakaz zajmowania wskazanych stanowisk na określony czas. Tak szczegółowa regulacja wynika przede wszystkim z tego, że pracodawcy pracowników objętych pragmatykami, co do zasady, nie mogą tak elastycznie jak inni „reagować” na naruszenia obowiązków pracowniczych.

Procedura – inne podmioty, inny tryb

W klasycznym postępowaniu dyscyplinarnym pojawiają się podmioty, których nie ma w „typowych” zakładach pracy. Są to komisje dyscyplinarne oraz rzecznicy dyscyplinarni. Pojawienie się tych podmiotów skutkuje ograniczeniem w procedurze „karania” roli samego pracodawcy. A zatem nie może on prowadzić postępowania ani nakładać kary. Uprawnienia te przysługują tylko określonym podmiotom, niezależnym od pracodawcy.

Sprzeciw od kary porządkowej a postępowanie pracodawcy >>

Rzecznik dyscyplinarny to podmiot, który zazwyczaj prowadzi postępowanie wyjaśniające oraz kieruje wnioski o ukaranie dyscyplinarne. Kompetencje rzecznika zazwyczaj są bardzo zbliżone w przepisach każdej z pragmatyk służbowych. Jest on powoływany przez organ zwierzchni danej instytucji, zatrudniającej osoby podlegające tego rodzaju odpowiedzialności na czas trwania kadencji komisji dyscyplinarnej.

Kolejnymi organami działającymi w zakresie odpowiedzialności dyscyplinarnej są sądy lub komisje dyscyplinarne będące organami kolegialnymi (komisja dyscyplinarna I instancji proceduje w składach 3-osobowych). Ich zadaniem jest wymierzanie kar dyscyplinarnych zgodnie z regulującymi je ustawami. W zakresie orzekania komisje są niezawisłe. Są to gremia kadencyjne. Powołuje się je co do zasady w każdej jednostce, której pracownicy ponoszą odpowiedzialność dyscyplinarną.

Cechą charakterystyczną sądownictwa dyscyplinarnego jest jego dwuinstancyjność. Co ważne, w tej dwuinstancyjności nie ma miejsca dla pracodawcy. Innymi słowy – pracodawca nie ma możliwości karania dyscyplinarnego na żadnym etapie postępowania. A zatem ukaranemu przysługuje możliwość odwołania się tylko do sądu czy komisji II instancji.

Zwolnienie dyscyplinarne - wysokość odszkodowania >>

Tryb postępowania dyscyplinarnego jest bardziej sformalizowany od trybu postępowania porządkowego. W tym drugim przypadku procedury w zasadzie nie ma – Kodeks pracy reguluje samo ukaranie oraz możliwość odwołania od niego. To, w jaki sposób pracodawca wydaje decyzję o ukaraniu, pozostaje w jego gestii. Natomiast inaczej sprawa przedstawia się w postępowaniu dyscyplinarnym.

Pragmatyki często regulują postępowanie dyscyplinarne, wprowadzając w nim etap:

  • wyjaśniający, w trakcie którego rzecznik dyscyplinarny bada, czy doszło do przewinienia dyscyplinarnego,
  • rozpoznawczy, w trakcie którego na wniosek rzecznika dyscyplinarnego komisja dyscyplinarna bada zarzuty wobec pracownika,
  • karania,
  • odwoławczy, kiedy rozpoznawane jest odwołanie od orzeczenia komisji I instancji.

Takie sformalizowanie postępowania dyscyplinarnego wydłuża je i ogranicza możliwość bezpośredniego reagowania przełożonych na przewinienia dyscyplinarne. Z drugiej strony należy pamiętać, że kary dyscyplinarne mogą być poważniejsze od kar porządkowych. Dlatego też takie sformalizowanie tego postępowania wydaje się celowe.

Podstawa prawna:

  • art. 52 § 1 pkt 2 Kodeksu pracy,
  • ustawa z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (DzU z 2001 r. nr 86, poz. 953 ze zm.).
Zapisz się na newsletter
Kodeks pracy, urlopy, wynagrodzenia, świadczenia pracownicze. Bądź na bieżąco ze zmianami z zakresu prawa pracy. Zapisz się na nasz newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Służba Więzienna do modernizacji? Raport NIK nie pozostawia złudzeń: kontrola, wnioski i rekomendacje

Praca, a w zasadzie służba funkcjonariuszy Służby Więziennej obarczona jest wysokim ryzykiem, wynikającym zarówno ze specyfiki środowiska, jak i niedoskonałości systemowych, które zidentyfikowała Najwyższa Izba Kontroli (NIK). Raport pokazuje gdzie są braki oraz co trzeba zmienić.

Roszczenie pracodawcy w związku z bezpodstawnym rozwiązaniem umowy o pracę

Nagłe porzucenie pracy przez zatrudnionego to coraz częstsze zjawisko, zwłaszcza w branżach o dużej rotacji pracowników. Choć dla pracownika może to być szybka droga do lepszego wynagrodzenia, dla pracodawcy oznacza chaos, straty i ryzyko wstrzymania działalności. Prawo przewiduje konsekwencje dla osób, które bezpodstawnie zrywają umowę bez zachowania okresu wypowiedzenia.

Microlearning dla pracowników: przyszłość efektywnych szkoleń i nauki czy krótkotrwała moda?

Microlearning przestaje być ciekawostką w edukacji, a staje się realną pomocą w rozwoju pracowników – szczególnie tam, gdzie liczy się czas, efektywność i elastyczność operacyjna. Według danych International Journal of Advanced Research in Science, Communication and Technology (IJARSCT) aż 85% pracowników uznaje krótkie formy nauki za bardziej angażujące, a 75% deklaruje lepsze zapamiętywanie przekazywanych w ten sposób informacji.

NIK: orzekanie i ustalanie poziomu wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami – więcej trudności niż realnej pomocy. Gdzie i dlaczego?

NIK: Orzekanie i ustalanie poziomu wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami – więcej trudności niż realnej pomocy. Gdzie i dlaczego? Jak pokazuje kontrola przeprowadzona przez Delegaturę Najwyższej Izby Kontroli w jednym z dużych miast w Polsce - system jest pełen luk, niedociągnięć i proceduralnych pułapek, które zamiast wspierać, często zniechęcają i utrudniają życie najbardziej potrzebującym. Systemy działania komisji orzeczniczych są wręcz momentami niezgodne z prawem i niesprawiedliwe.

REKLAMA

Dodatkowe 6589,67 zł miesięcznie dla najstarszych Polaków z ZUS

Dodatkowe 6589,67 zł miesięcznie dla najstarszych Polaków z ZUS. Należy się każdemu seniorowi, nawet temu, który nie pobiera żadnego świadczenia z ZUS. Taka osoba musi jednak złożyć wniosek. Ile lat trzeba ukończyć, aby móc je otrzymać?

Rekordowy dług w ZUS wynosi prawie 819 mln złotych. Pogarsza się sytuacja finansowa płatników

Rekordowy dług w ZUS w 2025 roku wynosi prawie 819 mln złotych. Dlaczego zadłużenie w ZUS jest tak wysokie? Zdaniem ekspertów dane wskazują m.in. na pogarszającą się sytuację finansową płatników.

Jedni z milionami, drudzy z groszami. Rekordzista jest zadłużony w ZUS na blisko 819 mln złotych [DANE]

Na koniec czerwca 2025 roku 625 755 aktywnych płatników miało zadłużenie powyżej 0,01 zł względem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). To o 0,6% więcej niż rok wcześniej. Jednocześnie kwota zadłużenia na wszystkie fundusze na aktywnych kontach płatników wyniosła 21,069 mld zł. To o 7,6% więcej niż rok wcześniej. Tak więc: jedni z milionami, drudzy z groszami. Okazuje się, że rekordzista jest zadłużony w ZUS na blisko 819 mln złotych.

Od 1 września 2025 r. spada wynagrodzenie pracowników młodocianych. Znamy nowe stawki

Od września 2025 r. zmienią się minimalne stawki dla pracowników młodocianych zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego. Obniżka wynika z niższego przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w II kwartale 2025 r. Sprawdź, ile wyniesie płaca w poszczególnych latach nauki zawodu i przyuczenia do wykonywania określonej pracy.

REKLAMA

MRPiPS wyjaśnia nowe przepisy o zatrudnianiu cudzoziemców [Odpowiedź na pytania Rzecznika MŚP]

W lipcu 2025 r. Rzecznik MŚP skierowała do ministerstwa szereg pytań i wątpliwości dotyczących nowych przepisów o zatrudnianiu cudzoziemców. Oto obszerne wyjaśnienia MRPiPS.

Praca: 10 potknięć, które zamykają drzwi już na starcie

Praca: 10 potknięć, które zamykają drzwi już na starcie - dlaczego to takie ważne? Bo to odpowiedź na niepokojące obserwacje – w wielu branżach coraz częściej zanika kultura rozmów kwalifikacyjnych. Proste zasady dobrego wychowania ustępują pośpiechowi, brakowi przygotowania i nieprofesjonalnym zachowaniom. Czego zatem unikać? Przygotowaliśmy zestawienie najczęściej spotykanych potknięć, które potrafią przekreślić szanse kandydata już na starcie.

REKLAMA