Alkohol w pracy. Kiedy pracodawca może przeprowadzić kontrolę trzeźwości pracownika?

• Prewencyjna kontrola trzeźwości pracowników według ściśle określonych zasad
• Przeprowadzanie kontroli trzeźwości przez pracodawcę
• Kontrola trzeźwości pracownika przeprowadzana przez policję
• Wyniki badania trzeźwości pracownika
• Konsekwencje wykazania stanu po użyciu alkoholu lub stanu nietrzeźwości

Prewencyjna kontrola trzeźwości pracowników według ściśle określonych zasad

Kodeks pracy umożliwia pracodawcom wprowadzenie prewencyjnej kontroli pracowników na obecność alkoholu w ich organizmach. Kontrola jest wprowadzana, jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób, lub ochrony mienia. 

Możliwość samodzielnego przeprowadzenia kontroli trzeźwości przez pracodawcę zachodzi jedynie po spełnieniu pewnych wymogów. Przede wszystkim kontrola trzeźwości powinna być przewidziana w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie pracy albo w obwieszczeniu (jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy). 

Ponadto w tych aktach należy określić grupę lub grupy pracowników objętych kontrolą. Oprócz tego konieczne jest określenie, w jaki sposób będzie przeprowadzana kontrola trzeźwości. Należy wskazać rodzaj urządzenia wykorzystywanego do kontroli oraz czas i częstotliwość jej przeprowadzania. Oczywiście pracownicy powinny być poinformowani o wprowadzeniu kontroli trzeźwości.

Przeprowadzanie kontroli trzeźwości przez pracodawcę

Kontrola trzeźwości przeprowadzana przez pracodawcę, który wprowadził kontrolę prewencyjną, obejmuje badanie przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego za pomocą urządzenia posiadającego ważny dokument potwierdzający jego kalibrację lub wzorcowanie.

Pracodawca przeprowadzając kontrolę trzeźwości ma na celu stwierdzenie:

• braku obecności alkoholu w organizmie pracownika,
• obecności alkoholu wskazującej na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości.

Kontrola trzeźwości pracownika przeprowadzana przez policję

Nie zawsze pracodawca może samodzielnie przeprowadzić kontrolę trzeźwości pracownika w razie podejrzenia, że jest on nietrzeźwy. 

Do zbadania trzeźwości pracownika policję powinien wezwać pracodawca, który nie wprowadził kontroli trzeźwości pracowników. Wezwanie powinno być oparte na uzasadnionym podejrzeniu, że pracownik stawił się do pracy pod wpływem alkoholu albo pił alkohol w pracy. 

Policję powinien wezwać także pracodawca, który wprowadził kontrole trzeźwości w odniesieniu do określonych grup pracowników, ale podejrzewa, że pracownik spoza grupy objętej kontrolą jest nietrzeźwy.

Wyniki badania trzeźwości pracownika

Interpretując wyniki badania trzeźwości należy pamiętać, że stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm³. 

Z kolei stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm³.

Konsekwencje wykazania stanu po użyciu alkoholu lub stanu nietrzeźwości

Pracodawca ma obowiązek nie dopuścić pracownika do pracy, jeśli kontrola trzeźwości wykazała, że pracownik znajduje się w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości.

Ponadto pracodawca może:

• uznać nieobecność związaną z tym stanem za nieobecność nieusprawiedliwioną;
• uznać nieobecność związaną z tym stanem za nieobecność usprawiedliwioną bez prawa do wynagrodzenia;
• ukarać pracownika karą porządkową (karą nagany, karą upomnienia lub karą pieniężną);
• uznać, że pracownik dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych i rozwiązać z nim umowę bez wypowiedzenia.

Podstawa prawna:

• art. 52, art. 22^1c – 22^1h, art. 108 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465)
• art. 16, art. 46 ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (j.t. Dz. U. z 2023 r., poz. 2151)