Uprawnienia związane z rodzicielstwem. Kiedy można zwolnić pracownika na urlopie ojcowskim?

• Prawo pracownika do urlopu ojcowskiego
• Wymiar urlopu ojcowskiego
• Wniosek o udzielenie urlopu ojcowskiego
• Uprawnienia związane z korzystaniem przez pracownika z urlopu ojcowskiego 

Prawo pracownika do urlopu ojcowskiego

Urlop ojcowski udzielany jest w celu opieki nad dzieckiem. Jak nazwa wskazuje, urlop przysługuje pracownikowi, który jest:

• ojcem biologicznym dziecka lub
• ojcem adopcyjnym, który przedstawi postanowienie sądu o przysposobieniu dziecka. 

Prawo do urlopu ojcowskiego jest wyłącznym prawem ojca, niezależnym od uprawnień matki dziecka. Urlop ojcowski przysługuje także w sytuacji, gdy matka nie jest pracownicą i nie może korzystać z urlopów związanych z urodzeniem dziecka.

Prawa do urlopu ojcowskiego nie ma ojciec dziecka pozbawiony władzy rodzicielskiej.

Wymiar urlopu ojcowskiego

Urlop ojcowski jest udzielany w wymiarze do 2 tygodni, jednak nie dłużej niż do:

• ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia albo
• upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14 roku życia.

Przy udzielaniu urlopu ojcowskiego tydzień urlopu odpowiada 7 dniom kalendarzowym.

Pracownik może wykorzystać urlop ojcowski jednorazowo. Urlop może też być udzielony w 2 częściach, z których żadna nie może być krótsza niż 1 tydzień.

Jeżeli dziecko będzie wymagać opieki szpitalnej, pracownik może przerwać urlop ojcowski.

Wniosek o udzielenie urlopu ojcowskiego

Urlop ojcowski jest udzielany na wniosek złożony przez pracownika – ojca w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Wniosek należy złożyć w postaci papierowej bądź elektronicznej.

Wniosek o udzielenie pracownikowi - ojcu urlopu ojcowskiego lub jego części powinien zawierać imię i nazwisko pracownika oraz wskazanie okresu, na który ma być udzielony urlop.

Do wniosku pracownik powinien dołączyć:

• odpis skrócony aktu urodzenia dziecka (dzieci) lub zagraniczny dokument potwierdzający urodzenie dziecka (dzieci), wydany przez uprawniony organ dokonujący rejestracji urodzenia w danym kraju, albo kopie tych dokumentów;
• kopię prawomocnego postanowienia sądu o przysposobieniu dziecka, w przypadku gdy wniosek dotyczy udzielenia urlopu ojcowskiego albo jego części na dziecko przysposobione;
• oświadczenie pracownika - ojca, czy korzystał z urlopu ojcowskiego albo jego części.

Pracodawca zobowiązany jest uwzględnić wniosek pracownika i udzielić urlopu.

Uprawnienia związane z korzystaniem przez pracownika z urlopu ojcowskiego 

Od dnia złożenia przez pracownika wniosku o urlop ojcowski aż do dnia jego zakończenia pracodawca nie może:

• prowadzić przygotowań do wypowiedzenia lub rozwiązania bez wypowiedzenia umowy o pracę z pracownikiem,
• wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę z pracownikiem.

Powyższy zakaz zaczyna obowiązywać na 7 dni przed rozpoczęciem urlopu jeśli pracownik wcześniej złożył wniosek o urlop ojcowski.

Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem od dnia złożenia przez pracownika wniosku o urlop ojcowski możliwe jest w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy o pracę w tym okresie jest także dopuszczalne, jeżeli dopuszczalne byłoby rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. Udowodnienie, że dopuszczalne jest rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika oraz że następuje upadłość lub likwidacja pracodawcy należy do pracodawcy.

Po zakończeniu urlopu ojcowskiego pracodawca dopuszcza pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku. Jeżeli nie jest to możliwe dopuszcza go do pracy na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu i na warunkach nie mniej korzystnych od tych, które obowiązywałyby, gdyby pracownik nie korzystał z urlopu.

Podstawa prawna:

• art. 177, art. 181, art. 182³, art. 183¹ ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465)