Czy w zadaniowym czasie pracy pracownik może pracować w godzinach nadliczbowych?

• System zadaniowego czasu pracy
• Jak stosować system zadaniowego czasu pracy
• Godziny nadliczbowe w systemie zadaniowego czasu pracy
• Ewidencja czasu pracy w systemie zadaniowego czasu pracy

System zadaniowego czasu pracy

System zadaniowego czasu pracy jest stosowany w przypadku niektórych grup pracowników. Wynika to stąd, że wprowadzenie tego systemu czasu pracy musi być uzasadnione rodzajem pracy, jej organizacją lub miejscem wykonywania pracy. Zadaniowy czas pracy nie może być stosowany, jeśli pracodawca z góry narzuca pracownikowi godziny rozpoczęcia i zakończenia pracy - w tym systemie czasu pracy pracownik sam decyduje o czasie wykonywania pracy.

System zadaniowego czasu pracy dla konkretnej grupy pracowników ustala się w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest zobowiązany do ustalenia regulaminu pracy. Pracodawca nie może wprowadzić tego systemu np. w formie polecenia służbowego. Należy również zwrócić uwagę na to, że informacji dotyczącej zadaniowego czasu pracy nie zamieszcza się w umowie o pracę.

Jak stosować system zadaniowego czasu pracy

Jedną z zalet systemu zadaniowego czasu pracy jest jego elastyczność. Pracownik nie ma ściśle wyznaczonych godzin pracy, ale wiążą go przydzielone mu zadania, które powinien wykonać w okresie rozliczeniowym. Inaczej mówiąc: pracownicy zatrudnieni w zadaniowym systemie czasu pracy rozliczani są z wykonywanych zadań, a nie z godzin pracy. W wyroku z 22 września 2020 r. (sygn. akt I PK 126/19, OSNP 2021/6/61) Sąd Najwyższy stwierdził, iż pracownik zatrudniony w zadaniowym systemie czasu pracy „Nie ma co prawda ścisłych godzin pracy, wiążą go jednak przydzielone mu zadania, które powinien wykonać w okresie rozliczeniowym”.

Czas niezbędny do wykonania powierzonych zadań pracodawca ustala po porozumieniu z pracownikiem. Należy przy tym uwzględnić wymiar czasu pracy wynikający z przepisów Kodeksu pracy. Oznacza to, że czas pracy pracownika zatrudnionego w systemie zadaniowego czasu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy powinien mieścić się w 8 godzinach dobowo i przeciętnie 40 godzinach tygodniowo z zachowaniem dobowych i tygodniowych odpoczynków. Pracodawca nie ustala ani stałego rozkładu czasu pracy, ani nie tworzy harmonogramu czasu pracy. Możliwe jest zatem, że pracownik jednego dnia będzie pracował dłużej niż 8 godzin, a innego odpowiednio krócej. W takiej sytuacji nie powstają godziny nadliczbowe.

Godziny nadliczbowe w systemie zadaniowego czasu pracy

W systemie zadaniowego czasu pracy istotne jest, aby zadania ustalić w taki sposób, żeby pracownik mógł je wykonać bez przekraczania norm czasu pracy. Należy o tym pamiętać, bowiem ustalenie zadań, których wykonanie w normalnym czasie pracy jest niemożliwe, jest równoznaczne ze zleceniem pracy w godzinach nadliczbowych. Przy czym w razie sporu to pracodawca musi udowodnić, że powierzył pracownikowi zadania możliwe do wykonania w czasie pracy wynikającym z ogólnie przyjętych norm czasu pracy.

Należy podkreślić, że w systemie zadaniowego czasu pracy nadgodziny nie wynikają z tego, że pracownik w danym dniu pracował więcej, niż to wynika z obowiązujących norm czasu pracy, lecz z nieprawidłowo przydzielonych pracownikowi zadań w kontekście czasu na ich wykonanie. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z 27 stycznia 2016 r. (sygn. akt I PK 25/15). Sąd stwierdził, że: „Nawet pracownik, który według pracodawcy jest zatrudniony w systemie zadaniowym, nie może być pozbawiony roszczenia o wynagrodzenie za pracę ponad normy czasu pracy, jeżeli powierzonych mu obowiązków obiektywnie nie mógł wykonać w ramach tych norm. Zlecanie pracownikowi zadań, których wykonanie w normalnym czasie pracy jest niemożliwe, trzeba przy tym kwalifikować jako równoznaczne z poleceniem świadczenia pracy w czasie przekraczającym normy czasu pracy”.

Godziny nadliczbowe w systemie zadaniowego czasu pracy mogą wystąpić także w razie zaistnienia nadzwyczajnych okoliczności. Chodzi tu o sytuację, gdy zachodzi konieczność prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.

Ewidencja czasu pracy w systemie zadaniowego czasu pracy

W systemie zadaniowego czasu pracy pracodawca ma obowiązek prowadzenia dla pracowników ewidencji czasu pracy. W porównaniu do innych systemów czasy pracy różnica jest taka, że pracodawca nie ma obowiązku ewidencjonowania godzin pracy. W konsekwencji w ewidencji pracodawca oznacza tylko zwolnienia i nieobecności w pracy oraz dni pracy. Nie podaje przy tym informacji o godzinach przepracowanych przez pracownika oraz o której godzinie rozpoczął i zakończył pracę.

Podstawa prawna:

• art. 129, art. 140, art. 150 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.)