Kiedy przepisy prawa pracy nie działają na korzyść pracownika?
REKLAMA
REKLAMA
Nie stosuje się generalnej zasady działania przepisów prawa pracy na korzyść pracownika, gdy daną kwestię regulują przepisy zakładowego prawa pracy o charakterze równorzędnym (np. porozumienia zbiorowe i układy zbiorowe albo regulaminy i statuty itp.). Wówczas należy stosować ogólne reguły wykładni, z których mogą wynikać niekorzystne – ale zgodne z prawem – skutki dla pracowników (wyrok Sądu Najwyższego z 3 lipca 2013 r., sygn. akt I PK 62/13).
REKLAMA
Zobacz również serwis: Odpowiedzialność, prawa i obowiązki
Barbara S. była zatrudniona w spółce kolejowej P., której zarząd zdecydował o przeprowadzeniu zwolnień grupowych. W spółce obowiązywał układ zbiorowy pracy przewidujący wydłużone okresy wypowiedzenia w przypadkach wypowiedzeń dokonywanych z przyczyn dotyczących pracodawcy. Okresy te były uzależnione od stażu pracy na kolei i wynosiły: 4 miesiące – w przypadku udokumentowania minimum 15 lat pracy oraz 6 miesięcy – w przypadku udokumentowania minimum 20 lat pracy. Jednocześnie zawarto porozumienie zbiorowe w sprawie zwolnień grupowych. Zgodnie z postanowieniami tego porozumienia, pracownicy, którzy za porozumieniem stron rozwiążą umowy o pracę, otrzymają 15 tys. zł z tytułu tzw. zachęty. Niezależnie od tego pracownikowi, który skorzystał z takiego rozwiązania, spółka wypłacała równowartość wynagrodzenia za okres potencjalnego wypowiedzenia (nie więcej niż kwotę 3-miesięcznego wynagrodzenia) oraz odprawę zgodnie z przepisami ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.
Barbara S. rozwiązała umowę o pracę za porozumieniem stron i otrzymała 15 tys. zł „zachęty”, wynagrodzenie za 3 miesiące wypowiedzenia i odprawę z tytułu zwolnień grupowych. Pozwała jednak pracodawcę o wyrównanie jej wynagrodzenia. Legitymowała się bowiem 23-letnim stażem pracy, co dawało jej prawo do 6-miesięcznego wynagrodzenia. Zażądała od pracodawcy wyrównania w wysokości 11 tys. zł z tytułu brakującego, jej zdaniem, wynagrodzenia za 6-miesięczny okres wypowiedzenia.
Polecamy także: Odpowiedzialność porządkowa pracowników
Orzeczenia sądów i rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego
REKLAMA
Sąd I instancji uwzględnił powództwo Barbary S. i zasądził od pozwanego pracodawcy wynagrodzenie na jej rzecz. Sąd II instancji oddalił apelację pracodawcy, a Sąd Najwyższy uchylił wszystkie orzeczenia i nakazał ponowne rozpatrzenie sprawy w I instancji.
Uzasadniając orzeczenie Sąd Najwyższy wskazał, że w sprawie mamy do czynienia z kolizją przepisów dwóch aktów: zakładowego prawa pracy – układu zbiorowego pracy i porozumienia zbiorowego, tj. porozumienia zawieranego na podstawie ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. W przypadku kolizji aktów o charakterze równorzędnym nie można stosować zasady działania prawa pracy na korzyść pracownika, zgodnie z art. 18 Kodeksu pracy. Wynika to z tego, że art. 9 § 2 Kodeksu pracy nie różnicuje statusu porozumień zbiorowych i układów zbiorowych, traktując je jako równorzędne. Zdaniem sądu, w tym przypadku należy stosować reguły wykładni właściwe dla aktów prawnych, takie jak: przepis szczególny uchyla przepis ogólny (lex specialis derogat legi generali), przepisy wprowadzone później uchylają wcześniejsze (lex posterior derogat legi priori) itp.
Niezależnie od tego SN wskazał, że w opisanym stanie faktycznym wątpliwości budzi samo porozumienie stron, gdyż reguły zawarte w porozumieniu wskazują raczej na wypowiedzenie. Tę kwestię powinien jednak rozstrzygnąć sąd po ponownym rozpoznaniu sprawy.
Zadaj pytanie: Forum Kadry
Wnioski z orzeczenia
Jeżeli tę samą kwestię, np. płacową czy dotyczącą warunków pracy, reguluje akt prawa pracy o charakterze równorzędnym (np. regulamin i statut, układ zbiorowy pracy i porozumienie zbiorowe), to wówczas nie będzie obowiązywać przepis korzystniejszy dla zatrudnionych, ale ten, który powinien wejść w życie w danym momencie, albo ten, który szczegółowo reguluje daną kwestię (np. gdy przepis porozumienia wszedł w życie niedawno, a układ zbiorowy pracy obowiązuje od 20 lat).
REKLAMA
REKLAMA
- Czytaj artykuły
- Rozwiązuj testy
- Zdobądź certyfikat