Świadczenia z ZUS dla osób chorych na nowotwór

Nowotwory a okres zasiłkowy 182 dni w roku

Dnia 8 marca 2022 roku poseł Paweł Szramek zgłosił interpelację nr 32105 do ministra rodziny i polityki społecznej w sprawie zaliczenia nowotworów do chorób wyłączonych z sumowania okresów zasiłkowych. Została ona złożona w związku z petycją pod nazwą „ZUS-ie daj żyć chorym na raka” widoczną na stronie petycjeonline.com. Petycję utworzyła osoba chora na nowotwór złośliwy jajnika. Treść petycji:

„Ostatnie decyzje ZUS, dotyczące długości i zasad zwolnień lekarskich stawiają mnie i innych pacjentów onkologicznych w dramatycznej sytuacji – muszę wybierać między swoim zdrowiem a zarabianiem środków na utrzymanie.

W trakcie leczenia choroby nowotworowej i jej nawrotów pacjent może mieć zalecenia izolacji (ze względu na mocno obniżoną odporność), zaniechania aktywności fizycznej (gdy jako skutek uboczny pojawia się anemia), całkowitego odpoczynku i regeneracji (po zabiegach operacyjnych) lub jego psychika ma problem uporania się z sytuacją, w jakiej się znajdujemy (silna depresja, myśli samobójcze). Słowem często występują choroby współistniejące.

Wszystkie wymienione powyżej skutki choroby nowotworowej mogą być podstawą do zwolnienia lekarskiego i pobierania zasiłku chorobowego. Jednak nowotwory nie znalazły się wśród chorób, na które można pobierać dłużej zasiłek.

W praktyce oznacza to, że jeżeli nawet uda mi się zamknąć terapię w 181 dni w okresie roku (to chyba nie jest wykonalne), a potem złamię nogę, zachoruję na anginę, będę miała nawrót (ja mam co 5 miesięcy) itp., to zostanę pozbawiona zasiłku chorobowego, a tym samym środków do życia.

Sama regeneracja organizmu po serii chemioterapii zajmuje około dwóch miesięcy, podczas których jestem narażona na szereg chorób ze względu na silne osłabienie.

Takie podejście do chorych z nowotworem nie sprzyja ich zdrowieniu i powrotowi do pracy i aktywności społecznych. Więcej, skazuje ich na nędzę. Każdy chory wie, ile wynoszą wydatki na leki (wiele nie jest już refundowanych), lepsze wyżywienie, pomoc i opiekę, jeżeli czasowo jej wymagamy, dojazdy do poradni i szpitali.

Zwracam się z apelem w imieniu własnym i moich sióstr i braci w chorobie – zaliczcie nowotwory do chorób, które są wyłączone z sumowania okresów zasiłkowych. Nie pozwólcie, by każdy z nas musiał wybierać między swoim zdrowiem i pełnym leczeniem a zarabianiem na swoje utrzymanie”.

Petycja dotyczy więc prośby o wyłączenie z okresów sumujących się zasiłków chorób nowotworowych. Uzasadnieniem dla tego rozwiązania jest wyniszczający charakter nowotworów. Proces leczenia często trwa wiele lat i towarzyszy mu spadek odporności oraz kondycji psychicznej. Z tych przyczyn i innych chorób współistniejących chorzy muszą przebywać wielokrotnie na zwolnieniach lekarskich. Pobieranie zasiłku chorobowego w trakcie tych zwolnień pozwala na zapewnienie im środków do życia i długotrwałego leczenia. Tymczasem przy chorobach nowotworowych limit okresu pobierania zasiłku chorobowego szybko ulega wyczerpaniu i osoba ubezpieczona pozostaje bez pieniędzy. Stanowi to dodatkowe obciążenie dla już ciężko doświadczonych osób.

W związku z powyższym poseł Paweł Szramek zadaje następujące pytania:

1. Z jakich powodów nowotwory nie znalazły się wśród chorób, na które można pobierać zasiłek przez dłuższy okres?
2. Czy do ministerstwa docierają sygnały o problemach podobnych do tego, jaki został przytoczony w niniejszej interpelacji?
3. Czy nowotwory zostaną zaliczone do chorób, które są wyłączone z sumowania okresów zasiłkowych?

Dnia 21 marca 2022 r. sekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej Stanisław Szwed wystosował odpowiedź na powyższą interpelację nr 32105. Sekretarz stanu podkreśla, że zasady przyznawania i wypłaty zasiłków chorobowych reguluje ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1133, z późn. zm.).

Limit zasiłku chorobowego dla chorych na nowotwór i nie tylko

Art. 8 ust. 1 ustawy stanowi, że zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby nie dłużej jednak niż 182 dni. Wyjątkiem jest sytuacja niezdolności do pracy spowodowana gruźlicą lub występująca w okresie ciąży. Wówczas okres zasiłkowy wynosi maksymalnie 270 dni. Należy pamiętać, że do okresu zasiłkowego wlicza się okresy poprzednich niezdolności do pracy, jeśli przerwa między ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekracza 60 dni.

Oznacza to, że każda inna choroba niż gruźlica i choroba w czasie ciąży, wiąże się z taką samą długością okresu zasiłkowego - 182 dni.

Świadczenie rehabilitacyjne do 12 miesięcy przy chorobach nowotworowych

Polskie prawo w razie wyczerpania zasiłku chorobowego w przypadku dalszej niezdolności do pracy, gdy dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy, przewiduje możliwość korzystania ze świadczenia rehabilitacyjnego. Świadczenie rehabilitacyjne wypłacane jest przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, ale maksymalnie przez 12 miesięcy. O tym, czy świadczenie zostanie przyznane, orzeka lekarz orzecznik ZUS.

Stanisław Szwed podkreśla, że ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa nie różnicuje uprawnień do zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego od rodzaju choroby, będącej przyczyną absencji chorobowej. Dodatkowo ocenia, iż funkcjonujące obecnie rozwiązanie dotyczące tego, że okres zasiłkowy trwa 182 dni, z możliwością uzyskania świadczenia rehabilitacyjnego na okres do 12 miesięcy, jest rozwiązaniem optymalnym, zabezpieczającym interesy osób chorych, w tym również osób przewlekle chorych.

Renta z tytułu niezdolności do pracy

Na koniec dodaje, iż w razie szczególnie długiej niezdolności do pracy po wyczerpaniu okresu zasiłkowego oraz świadczenia rehabilitacyjnego istnieje możliwość ubiegania się o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Renta ta ma na celu zabezpieczenie środków utrzymania osobom długotrwale lub trwale niezdolnym do pracy.

Gruźlica i ciąża a dłuższy okres zasiłkowy

Tą samą kwestię porusza interpelacja nr 32034 w sprawie zweryfikowania wprowadzonych zmian w przepisach regulujących długość wypłacania zasiłku chorobowego złożona dnia 7 marca 2022 r. grupa posłów (Ewa Kołodziej, Joanna Fabisiak, Zofia Czernow, Joanna Frydrych, Marta Golbik, Iwona Hartwich, Henryka Krzywonos-Strycharska, Jagna Marczułajtis-Walczak, Marek Hok, Rajmund Miller, Monika Wielichowska, Marzena Okła-Drewnowicz, Riad Haidar, Joanna Kluzik-Rostkowska, Iwona Maria Kozłowska, Joanna Jaśkowiak, Grzegorz Rusiecki) i skierowana również do minister rodziny i polityki społecznej. Posłowie  i posłanki zadali w niej m.in. następujące pytanie:

1. Dlaczego tylko zwolnienie lekarskie spowodowane ciążą oraz gruźlicą uprawnia do pobierania zasiłku chorobowego przez dłuży okres, a wszystkie inne przewlekłe choroby takie zwolnienie wykluczają?

W odpowiedzi na interpelację Stanisław Szwed uzasadnił to w sposób następujący:

"Wydłużenie okresu zasiłkowego w przypadku ciąży ze 182 do 270 dni wynika z okresu trwania ciąży i miało na celu wyeliminowanie przypadków konieczności występowania przez kobiety w tej szczególnej sytuacji o świadczenie rehabilitacyjne. Ułatwiło to kobietom w ciąży dostęp do świadczeń zapewniających im zastąpienie dochodu w okresie ciąży, jeżeli zmuszone są przebywać na długotrwałych zwolnieniach lekarskich w związku ze swoją ciążą.

Natomiast wyjątkowo długi okres zasiłkowy dla osób chorych na gruźlicę wynika z faktu, że gruźlica jest chorobą zakaźną, która mimo profilaktyki i stosowania nowoczesnych i skutecznych leków nadal stanowi duży problem zdrowotny w Polsce (a także na świecie). Także obecnie spotykane są bardzo zaawansowane postacie tej choroby. Ciągle istnieje ryzyko nawrotu powszechnego występowania gruźlicy w Polsce. Proces leczenia gruźlicy, aby był skuteczny, musi być długotrwały, stąd, utrzymujące się od lat w przepisach dotyczących świadczeń chorobowych, wydłużenie okresu zasiłkowego dla osób chorujących na tę chorobę."

Świadczenia z ZUS dla osób chorujących na raka

Podsumowując, osoby chorujące na raka w przypadku długotrwałego leczenia i niezdolności do pracy mogą otrzymywać następujące świadczenia z ZUS:

1. zasiłek chorobowy do 182 dni w roku,
2. świadczenie rehabilitacyjne do 12 miesięcy,
3. renta z tytułu niezdolności do pracy.