Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Wcześniejsza emerytura - praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze

Dariusz Noszczak
Prawnik z ponad 10-letnim doświadczeniem, specjalista w dziedzinie prawa ubezpieczeń społecznych, w tym m.in. świadczeń emerytalno-rentowych. Autor wielu publikacji poświęconych tej tematyce, doświadczony wykładowca i szkoleniowiec.
Wcześniejsza emerytura. /Fot. Fotolia
Wcześniejsza emerytura. /Fot. Fotolia
Fotolia
Osoby, które odpowiednio długo pracowały w szczególnych warunkach lub wykonywały pracę o szczególnym charakterze, nadal mogą ubiegać się o wcześniejszą emeryturę z tytułu takiego zatrudnienia. ZUS przyzna im to świadczenie, jeżeli z wnioskiem o jego przyznanie wystąpią przed ukończeniem powszechnego wieku emerytalnego.

Wcześniejsza emerytura

Nabycie prawa do emerytury uzależnione jest przede wszystkim od ukończenia powszechnego wieku emerytalnego, który od 1 stycznia 2013 r. został zróżnicowany w zależności od daty urodzenia wnioskodawcy (np. dla kobiet urodzonych w I kwartale 1953 r. wynosi 60 lat i 1 miesiąc, a dla mężczyzn urodzonych w I kwartale 1948 r. – 65 lat i 1 miesiąc).

Obowiązujące przepisy przewidują jednak nadal różne możliwości wcześniejszego przejścia na emeryturę, choć są one obwarowane licznymi wymogami, które należało spełnić w określonym czasie. Jedna z tych możliwości dotyczy osób, które przez odpowiednio długi okres pracowały w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Warunki, jakie należy spełnić, aby uzyskać wcześniejszą emeryturę z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, są zróżnicowane w zależności od tego, jaki rodzaj pracy wykonywała osoba wnioskująca o to świadczenie. Przepisy przewidują odmienne wymogi dla osób zatrudnionych w szczególnych warunkach oraz dla zatrudnionych w szczególnym charakterze, a w ramach pierwszej grupy ubezpieczonych warunki uzyskania świadczenia uzależnione są od tego, do którego wykazu prac „szczególnych”, a niekiedy również do którego działu w danym wykazie zalicza się wykonywana praca. Dodatkowe obostrzenia zostały też przewidziane dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r.

Polecamy produkt: PIT-y 2015 (książka + CD)

Emerytura z tytułu pracy w wykazie A

Nie każda praca w warunkach szkodliwych dla zdrowia lub uciążliwych uprawnia do otrzymania wcześniejszej emerytury. Wykazy prac (A i B), których wykonywanie pozwala na otrzymanie tego świadczenia, zostały przewidziane w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (dalej rozporządzenie w sprawie wieku emerytalnego).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Dla osób zatrudnionych przy pracach wymienionych w wykazie A przepisy przewidują jednakowe warunki uzyskania wcześniejszej emerytury. Osoby te muszą osiągnąć wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet lub 60 lat dla mężczyzn oraz udowodnić okres składkowy i nieskładkowy (20 lat dla kobiet lub 25 lat dla mężczyzn), w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach wymienionej w tym wykazie.

Redakcja poleca: Kodeks pracy 2016 z komentarzem + poradnik w prezencie

Należy zaznaczyć, że od pracowników wykonujących prace wymienione w wykazie A nie wymaga się, aby niższy wiek emerytalny został osiągnięty w czasie zatrudnienia lub w określonym czasie od jego ustania.

Marek J. udowodnił 21 lat składkowych oraz 6 lat nieskładkowych, z czego przez 17 lat pracował w budownictwie przy pracach zbrojarskich (wymienionych w dziale V, poz. 4 wykazu A). Z końcem grudnia 2007 r. odszedł do innej lżejszej pracy niebędącej pracą szczególną. W czerwcu 2008 r. ukończył wcześniejszy wiek emerytalny wynoszący 60 lat. Mimo że miało to miejsce już po ustaniu zatrudnienia w szczególnych warunkach, ubezpieczony będzie mógł uzyskać wcześniejszą emeryturę, gdyż spełnił wszystkie wymagane warunki. Z wnioskiem o przyznanie tego świadczenia będzie mógł wystąpić do czasu ukończenia (w sierpniu 2013 r.) powszechnego wieku emerytalnego wynoszącego dla niego 65 lat i 2 miesiące.

Emerytury pomostowe z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze

Emerytura za pracę z wykazu B

Wykaz B zawiera znacznie węższy katalog prac w szczególnych warunkach, ale na ogół są one bardziej uciążliwe od wymienionych w wykazie A. W związku z tym wcześniejsza emerytura z tytułu wykonywania takiego zatrudnienia przysługuje na ogół po ukończeniu wieku emerytalnego niższego niż 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn. Jedynie dla pracowników zatrudnionych przy pracach wymienionych w dziale I wykazu B wiek ten może wynieść tyle, ile dla zatrudnionych w wykazie A. To samo dotyczy kobiet wykonujących prace wymienione w dziale II i III wykazu B.

W zależności od rodzaju wykonywanej pracy zróżnicowany jest również wymiar minimalnego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach wymaganego od pracowników zatrudnionych przy pracach wymienionych w wykazie B. Staż ten wynosi:

  • 15 lat dla prac wymienionych w dziale I, II i III wykazu B,
  • 10 lat dla prac wymienionych w dziale IV wykazu B, poz.1–7,
  • 20 lat dla prac wymienionych w dziale IV wykazu B, poz. 8–9.

Przepisy przewidują jednakowy dla wszystkich osób wykonujących prace wymienione w wykazie B wymagany staż składkowy i nieskładkowy. Staż ten wynosi 20 lat w przypadku kobiet i 25 lat w przypadku mężczyzn.

Wysokość emerytury pomostowej

Odmiennie niż w przypadku pracowników wykonujących prace wymienione w wykazie A, jednym z warunków przyznania wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania prac wymienionych w dziale I, II i III wykazu B (tj. w lotnictwie, portach morskich i hutnictwie) jest ukończenie wieku emerytalnego odpowiednio w czasie wykonywania tych prac lub w czasie zatrudnienia, do którego pracownik został skierowany, po zwolnieniu z pracy na statkach żeglugi powietrznej (dla działu I) czy w czasie zatrudnienia, do którego został skierowany stosownie do zaleceń lekarza (dział II i III).

Polecamy: Jak należy płacić składki od umów zlecenia w 2016 r. (PDF)

Należy zaznaczyć, że w przypadku, gdy pracownik wykonujący prace wymienione w dziale I, II albo III wykazu B osiągnął wiek emerytalny w innym czasie niż określony wyżej, może przejść na wcześniejszą emeryturę na zasadach określonych dla pracowników wykonujących prace z wykazu A.

Grzegorz G. udowodnił 25-letni staż składkowy i nieskładkowy, w tym ponad 15 lat zatrudnienia w hutnictwie przy pracach wymienionych w dziale III wykazu B. Mimo ukończenia w grudniu 2003 r. wieku wymaganego do przyznania wcześniejszej emerytury (55 lat) nadal wykonuje powyższe prace i jeszcze nie ubiegał się o to świadczenie. Ponieważ powszechny wiek emerytalny (w jego przypadku 65 lat i 4 miesiące) ukończy dopiero w kwietniu 2014 r., do tego czasu może uzyskać wcześniejszą emeryturę z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Emerytura dla zatrudnionych w szczególnym charakterze

Wcześniejszą emeryturę mogą uzyskać pracownicy zatrudnieni w szczególnym charakterze. Zgodnie z przepisami ustawy emerytalnej, należą do nich:

  • pracownicy organów kontroli państwowej,
  • pracownicy organów administracji celnej,
  • pracownicy wykonujący działalność twórczą lub artystyczną,
  • dziennikarze zatrudnieni w redakcjach dzienników, czasopism, w radiu, telewizji oraz w organach prasowych, informacyjnych, publicystycznych albo fotograficznych, objętych układem zbiorowym pracy dziennikarzy,
  • nauczyciele, wychowawcy lub inni pracownicy pedagogiczni wykonujący pracę nauczycielską,
  • żołnierze zawodowi, funkcjonariusze Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Służby Celnej, Służby Więziennej i Państwowej Straży Pożarnej,
  • pracownicy jednostek ochrony przeciwpożarowej.

Warunki uzyskania wcześniejszej emerytury przez pracowników zatrudnionych w szczególnym charakterze zostały zawarte w odpowiednich przepisach rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.

Przepisy te przewidują jednakowy dla wszystkich osób ubiegających się o emeryturę z tytułu wykonywania pracy w szczególnym charakterze staż składkowy i nieskładkowy (20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn) oraz staż pracy w szczególnym charakterze (15 lat). Natomiast wymagany wiek emerytalny jest zróżnicowany w zależności od rodzaju pracy i wynosi od 40 lat do 55 lat dla kobiet oraz od 45 lat do 60 lat dla mężczyzn.

Należy nadmienić, że w przypadku funkcjonariusza pożarnictwa wiek emerytalny musi być osiągnięty w czasie pełnienia służby albo w czasie zatrudnienia wykonywanego po zwolnieniu z tej służby. Warunek ten nie jest wymagany, jeżeli funkcjonariusz pożarnictwa został zwolniony ze służby lub z pracy, którą wykonywał po zwolnieniu ze służby w jednostkach ochrony przeciwpożarowej z powodu inwalidztwa.

Zobacz również serwis: Ppoż

Żołnierze zawodowi, funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej (obecnie Policji), organów bezpieczeństwa publicznego i Służby Więziennej wiek emerytalny muszą osiągnąć w czasie służby wojskowej, w Milicji Obywatelskiej (Policji), w organach bezpieczeństwa publicznego, służby więziennej bądź w czasie zatrudnienia wykonywanego po zwolnieniu z tej służby, bądź w ciągu 5 lat po zwolnieniu ze służby lub ustaniu zatrudnienia.

Funkcjonariusz celny również musi osiągnąć wiek emerytalny w czasie zatrudnienia w organach administracji celnej, a pracownik Najwyższej Izby Kontroli – w czasie zatrudnienia w NIK. Natomiast w przypadku dziennikarzy emerytura przysługuje, mimo że praca dziennikarska nie była wykonywana w dniu ukończenia obniżonego wieku emerytalnego, jeśli jest wykonywana w dniu złożenia wniosku o to świadczenie.

Andrzej J. (urodzony 17 maja 1948 r.) wykonywał pracę dziennikarską w latach 1992–2007. Kilka miesięcy po ustaniu zatrudnienia ukończył wiek emerytalny (60 lat) uprawniający go do wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze. W styczniu 2010 r. wrócił do pracy dziennikarskiej i wykonuje ją do dnia dzisiejszego. W listopadzie 2012 r. wystąpił z wnioskiem o wcześniejszą emeryturę. ZUS przyznał mu to świadczenie. Wnioskodawca udowodnił wymagany staż ubezpieczeniowy (25 lat składkowych i nieskładkowych) oraz staż pracy w szczególnym charakterze (15 lat). Obniżony wiek emerytalny (60 lat) ukończył w czasie, gdy nie wykonywał pracy dziennikarskiej. Ponieważ jednak był zatrudniony jako dziennikarz w dacie zgłoszenia wniosku o emeryturę, ZUS przyznał mu wnioskowane świadczenie.

Warunki uzyskania wcześniejszej emerytury przez osoby zatrudnione w szczególnym charakterze przedstawia tabela.

Kategoria zatrudnionych w szczególnym charakterze

Wymagane warunki

1

2

Funkcjonariusze pożarnictwa

w osiągnięcie wieku emerytalnego wynoszącego:

a) 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn albo

b) 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn, jeżeli orzeczono trwałą niezdolność do pełnienia służby w jednostkach ochrony przeciwpożarowej,

w osiągnięcie wieku emerytalnego w czasie pełnienia służby albo w czasie zatrudnienia wykonywanego po zwolnieniu z tej służby (warunek ten nie jest wymagany, jeżeli funkcjonariusz pożarnictwa został zwolniony ze służby lub z pracy, którą wykonywał po zwolnieniu ze służby w jednostkach ochrony przeciwpożarowej, z powodu inwalidztwa)

w udowodnienie wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego (20 lat dla kobiet lub 25 lat dla mężczyzn), w tym co najmniej 15 lat służby w jednostkach ochrony przeciwpożarowej przy wykonywaniu czynności o charakterze operacyjno-technicznym.

Żołnierze zawodowi, funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej (obecnie Policji), organów bezpieczeństwa publicznego i Służby Więziennej

w zwolnienie ze służby

w osiągnięcie wieku emerytalnego wynoszącego: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn w czasie służby wojskowej, w Milicji Obywatelskiej (Policji), w organach bezpieczeństwa publicznego, służby więziennej albo w czasie zatrudnienia wykonywanego po zwolnieniu z tej służby bądź w ciągu 5 lat po zwolnieniu ze służby lub ustaniu zatrudnienia,

w udowodnienie wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, w tym co najmniej 15 lat służby.

Funkcjonariusze celni

w osiągnięcie wieku emerytalnego wynoszącego: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn w czasie zatrudnienia w organach administracji celnej,

w udowodnienie wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego (20 lat dla kobiet lub 25 lat dla mężczyzn), w tym co najmniej 15 lat pracy w organach administracji celnej.

Wykonujący działalność twórczą i artystyczną (pracownicy oraz prowadzący działalność w tym zakresie)

w osiągnięcie wieku emerytalnego wynoszącego dla:

– tancerza, akrobaty, gimnastyka, ekwilibrysty, kaskadera – 40 lat dla kobiet i 45 lat dla mężczyzn,

– solisty wokalisty, muzyka grającego na instrumentach dętych, tresera zwierząt drapieżnych

– 45 lat dla kobiet i 50 lat dla mężczyzn,

– artysty chóru, żonglera, komika cyrkowego, aktora teatru lalek – 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn,

– aktorki, dyrygentki – 55 lat,

– muzyka grającego na instrumentach smyczkowych, perkusyjnych oraz klawiszowych, operatora obrazu filmowego, fotografika – 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

w udowodnienie wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego (20 lat dla kobiet lub 25 lat dla mężczyzn), w tym co najmniej 15 lat działalności twórczej lub artystycznej.

Dziennikarze

w zatrudnienie w redakcjach dzienników, czasopism, w radiu, telewizji oraz w agencjach prasowych, informacyjnych, publicystycznych albo fotograficznych,

w objęcie układem zbiorowym pracy dziennikarzy,

w osiągnięcie wieku emerytalnego wynoszącego: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn w czasie wykonywania pracy dziennikarskiej lub wykonywanie takiej pracy w dniu zgłoszenia wniosku o wcześniejszą emeryturę,

w udowodnienie wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego (20 lat dla kobiet lub 25 lat dla mężczyzn), w tym co najmniej 15 lat pracy dziennikarskiej.

Pracownicy Najwyższej Izby Kontroli

w osiągnięcie wieku emerytalnego wynoszącego: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn w czasie zatrudnienia w Najwyższej Izbie Kontroli,

w udowodnienie wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego (20 lat dla kobiet lub 25 lat dla mężczyzn), w tym co najmniej 15 lat pracy w Najwyższej Izbie Kontroli.

Nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni

w osiągnięcie wieku emerytalnego wynoszącego: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

w udowodnienie wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego (20 lat dla kobiet lub 25 lat dla mężczyzn), w tym co najmniej 15 lat pracy nauczycielskiej wymienionej w art. 1 ustawy – Karta Nauczyciela.

Ustalanie stażu pracy „szczególnej”

Przy ustalaniu okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ZUS stosuje określone zasady przewidziane w obowiązujących przepisach.

Po pierwsze, pracą „szczególną” może być tylko praca wykonywana w ramach stosunku pracy lub stosunku służby. Nie podlegają zaliczeniu okresy wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze np. w ramach umowy zlecenia lub działalności gospodarczej. Wyjątek dotyczy osób wykonujących własną działalność twórczą lub artystyczną, które mogą przejść na wcześniejszą emeryturę na warunkach przewidzianych dla pracowników zatrudnionych przy takiej działalności.

Drugą istotną zasadą jest zaliczanie do stażu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze tylko tych okresów, w których praca ta była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie jest zatem wystarczające zatrudnienie np. na 1/2 lub 1/4 etatu, jak również świadczenie w niektórych dniach (częściach dnia) pracy „szczególnej” oraz wykonywanie przez pozostały okres czasu innego rodzaju obowiązków.

Ponadto ZUS nie zalicza do wymiaru zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy lub zasiłek chorobowy, macierzyński, opiekuńczy lub świadczenie rehabilitacyjne. Nie podlegają też wliczeniu okresy urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego oraz służby wojskowej (bez względu na to, w jakim czasie miały miejsce). Z okresów faktycznego niewykonywania pracy, wyłącznie okresy przebywania na urlopie wychowawczym podlegają wliczeniu do stażu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Kalkulator stażu pracy

Ustalając 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach wymagany do przejścia na emeryturę z tytułu prac wymienionych w wykazie A ZUS zalicza nie tylko okresy wykonywania takich prac (stale i w pełnym wymiarze czasu pracy), ale również:

  • okresy pracy górniczej oraz okresy zatrudnienia na kolei wymienione w ustawie emerytalnej,
  • okresy wykonywania prac w szczególnych warunkach wymienionych w wykazie B oraz
  • okresy służby w charakterze funkcjonariusza pożarnictwa, Milicji Obywatelskiej (a obecnie Policji), organów bezpieczeństwa publicznego, Służby Więziennej oraz w charakterze żołnierza zawodowego.

Osoby ubiegające się o emeryturę z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach wymienionych w wykazie B, nie mają jednak możliwości doliczenia wymienionych okresów do wymaganego stażu.

Bogusław K. przez 11 lat był zatrudniony w szczególnych warunkach w przemyśle drzewnym (dział VI wykazu A), z czego przez 7 lat w pełnym wymiarze czasu pracy, a przez 4 lata na 1/2 etatu. Po ustaniu zatrudnienia założył własny zakład stolarski. Przez kolejne 5 lat wykonywał taką samą pracę jak wcześniej, tyle że w ramach działalności gospodarczej. Ustalając wymagany 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach ZUS zaliczy jedynie 7-letni okres zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Ubezpieczony nie spełni więc jednego z warunków uzyskania wcześniejszej emerytury.

Anna D. przez 17 lat pozostawała w stosunku pracy w przemyśle lekkim (dział VII wykazu A). W tym czasie łącznie przez 2 lata przebywała na zwolnieniach lekarskich, pobierając najpierw zasiłek chorobowy a następnie świadczenie rehabilitacyjne. Ponadto przez rok korzystała z urlopu wychowawczego. Ustalając 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach wymagany do przyznania emerytury ZUS nie zaliczy jej 4 lat niewykonywania pracy „szczególnej”. Tym samym ubezpieczona nie spełni warunku stażowego.

Henryk D. w sierpniu 2013 r. zamierza wystąpić z wnioskiem o przyznanie wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Ubezpieczony pracował przez 10 lat w przemyśle chemicznym (przy pracach wymienionych w dziale IV wykazu A). Oprócz tego przez 2 lata był zatrudniony na kolei, a przez 4 lata pełnił służbę w Policji. Wszystkie te okresy zostaną zsumowane przy ustalaniu uprawnień do emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Dzięki temu ubezpieczony spełni warunek posiadania co mniej 15 lat takiej pracy.

Sumowanie okresów pracy ,,szczególnej”

Przepisy przewidują możliwość sumowania okresów prac w szczególnych warunkach, ale tylko w sytuacji, gdy wnioskodawca przechodzi na emeryturę z tytułu wykonywania prac wymienionych w wykazie A. W takim przypadku ZUS może doliczyć mu do wymaganego 15-letniego stażu pracy w szczególnych warunkach również okresy wykonywania prac zawartych w wykazie B.

Jeśli natomiast pracownik ubiega się o emeryturę z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach wymienionych w wykazie B, ZUS uwzględnia w wymaganym stażu pracy „szczególnej” wyłącznie okresy wykonywania prac wymienionych w określonych działach tego wykazu. Nie ma w tym przypadku możliwości doliczenia prac wymienionych w wykazie A.

Przepisy nie przewidują również możliwości sumowania okresów pracy w szczególnych warunkach z pracą w szczególnym charakterze (zob. uchwałę SN z 29 września 2005 r. sygn. akt II UZP 10/05).

Roman D. udowodnił 11 lat pracy jako kierowca autobusu PKS (praca wymieniona w dziale VIII wykazu A). Oprócz tego przez 6 lat pracował w porcie morskim jako operator urządzeń przeładunkowych (praca wymieniona w dziale II, poz. 5 wykazu B). Ubezpieczony nie uzyska prawa do tego świadczenia na warunkach przewidzianych dla pracowników zatrudnionych przy pracach wymienionych w wykazie B, gdyż ZUS nie zaliczy w tym przypadku pracy z wykazu A. Będzie natomiast mógł uzyskać wcześniejszą emeryturę na warunkach przewidzianych dla pracowników wykazu A. Ustalając wymagany 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach ZUS zaliczy nie tylko 11-letni okres pracy w charakterze kierowcy autobusu, ale również 6 lat zatrudnienia w porcie morskim.

Barbara G. udowodniła 11 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach (w przemyśle lekkim) oraz 7-letni okres pracy w szczególnym charakterze jako nauczyciel. Ponieważ nie jest możliwe sumowanie okresów pracy w szczególnych warunkach oraz w szczególnym charakterze przy ubieganiu się o wcześniejszą emeryturę, nie spełnia ona wymaganego warunku 15 lat takiej pracy. W związku z tym ZUS odmówi jej przyznania emerytury, jeśli wystąpi z wnioskiem o to świadczenie.

Forum Kadry - ZUS i Płace

Kto może ubiegać się o wcześniejszą emeryturę

Wcześniejszą emeryturę z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą uzyskać wyłącznie osoby, które nie ukończyły jeszcze powszechnego wieku emerytalnego. Dla wszystkich kobiet urodzonych przed 1 stycznia 1952 r. wiek ten wynosi 60 lat, a dla wszystkich mężczyzn urodzonych przed 1 stycznia 1948 r. – 65 lat. Dla pozostałych osób powszechny wiek emerytalny, na mocy nowelizacji ustawy emerytalnej z 11 maja 2012 r., ulega od 1 stycznia 2013 r. stopniowemu wydłużeniu (o 1 miesiąc za każdy późniejszy kwartał urodzenia).

Wcześniejszą emeryturę z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą zatem jeszcze uzyskać kobiety urodzone po 31 grudnia 1952 r. oraz mężczyźni urodzeni po 31 grudnia 1947 r., którzy nie osiągnęli obowiązującego dotychczas powszechnego wieku emerytalnego. Wniosek o wcześniejszą emeryturę muszą zgłosić przed ukończeniem wieku odpowiednio wydłużonego w wyniku nowelizacji z 11 maja 2012r.

Obowiązujące przepisy przewidują dodatkowe wymogi przyznania wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. Mogą oni przejść na to świadczenie po spełnieniu wymogów przewidzianych dla osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r., jeżeli:

  • wszystkie warunki wymagane do uzyskania tego świadczenia od osób urodzonych przed 1949 r. spełnili do końca 2008 r. (możliwość przewidziana w art. 46 ustawy emerytalnej) lub
  • osiągnęli wymagany dla danego rodzaju pracy wcześniejszy wiek emerytalny (bez względu na datę ukończenia tego wieku), a na 1 stycznia 1999 r. posiadali wymagany staż składkowy i nieskładkowy, w tym odpowiedni dla danego rodzaju pracy „szczególnej” staż pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (możliwość przewidziana w art. 184 ustawy emerytalnej).

W obydwu przypadkach warunkiem przyznania wcześniejszej emerytury jest nieprzystąpienie do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenie wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.

Do niedawna dodatkowym warunkiem przyznania wcześniejszej emerytury na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej było rozwiązanie stosunku pracy, które dotyczyło pracowników. Nowelizacja ustawy emerytalnej z 11 maja 2012 r. zniosła od 1 stycznia 2013 r. ten warunek jako niezbędny do przyznania wcześniejszej emerytury. Jest to bardzo korzystne rozwiązanie szczególnie dla tych osób, które nie mają pewności co do tego, czy wykonywana przez nich praca była istotnie pracą w szczególnych warunkach. W związku ze zmianą przepisów będą one mogły swobodnie zdecydować o kontynuowaniu lub przerwaniu zatrudnienia po uznaniu przez ZUS dokumentów potwierdzających pracę „szczególną” i wydaniu pozytywnej decyzji przyznającej wcześniejszą emeryturę. Należy jednak podkreślić, że nadal takie osoby będą musiały zwolnić się z pracy w celu pobierania tego świadczenia. W stosunku do wszystkich emerytur przyznanych na wniosek (w tym również wcześniejszych) obowiązuje bowiem cały czas art. 103a ustawy emerytalnej, przewidujący zawieszenie prawa do tego świadczenia w razie kontynuowania stosunku pracy nawiązanego przed przejściem na emeryturę.

Hanna J. (ur. 20 grudnia 1953 r.) do 31 grudnia 2008 r. udowodniła 21-letni staż składkowy i nieskładkowy, w tym 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach, wymienionej w wykazie A. W listopadzie 2008 r. ukończyła też obniżony wiek emerytalny wynoszący 55 lat. W 1999 r. przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego. Do czasu ukończenia powszechnego wieku emerytalnego w marcu 2014 r. (wynoszącego w jej przypadku 60 lat i 4 miesiące) będzie mogła uzyskać wcześniejszą emeryturę z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach. W tym celu będzie musiała również zgłosić wniosek o przekazanie środków zgromadzonych w OFE na dochody budżetu państwa.

Barbara G. (ur. 19 marca 1958 r.) niebędąca członkiem OFE, w marcu 2013 r. ukończy 55 lat. Do końca 1998 r. ma ponad 20-letni staż składkowy i nieskładkowy, w tym 15-letni okres pracy nauczycielskiej. Cały czas pracuje w szkole i nie zamierza w najbliższym czasie rezygnować z tego zatrudnienia. Jeżeli w związku z osiągnięciem wcześniejszego wieku emerytalnego (55 lat) zgłosi wniosek o przyznanie wcześniejszej emerytury, ZUS ustali jej prawo do świadczenia, nawet jeśli będzie kontynuowała stosunek pracy nauczycielskiej. W takim przypadku wypłata świadczenia zostanie wstrzymana aż do czasu nadesłania przez uprawnioną dokumentu potwierdzającego ustanie zatrudnienia.

Podstawa prawna:

Reklama
Źródło: Sposób na płace
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Uprawnienia rodzicielskie
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
    nie ma takiej możliwości
    3
    6
    9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
    Następne
    Kadry
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Zmiany w minimalnym wynagrodzeniu, ochrona działaczy związkowych w kpc, 600 zł miesięcznie dla pracowników DPS. Porozumienie NSZZ "Solidarność" z rządem

    7 czerwca 2023 r. w Hucie Stalowa Wola odbyła się uroczystość, podczas której doszło do podpisania porozumienia rząd – NSZZ "Solidarność". W ramach tego porozumienia ustalono m.in. zmiany w ustawie o minimalnym wynagrodzeniu, zapewnienie ochrony działaczy związkowych w kodeksie postępowania cywilnego, wypłatę dodatku w kwocie 600 zł miesięcznie dla pracowników domów pomocy społecznej (za okres od 1 kwietnia do końca 2023 roku)  i zaprzestanie procesu wygaszania emerytur pomostowych. 

    Prawa młodocianych pracowników. O czym powinni wiedzieć rodzice?

    Większość pracodawców deklaruje, że chętnie zatrudniłoby (np. na wakacje) pracownika młodocianego. W krajach zachodnich pracujący nastolatek nikogo nie dziwi. W Polsce ten widok nie jest jeszcze powszechny – z danych CBOS wynika, że co piąty uczeń szkoły ponadpodstawowej podejmował w wakacje etat. Większość nadal nie robi tego, mimo że prawo im na to pozwala. Przepisów dot. zatrudniania nieletnich nie znają również rodzice. Warto jednak wiedzieć, na jaką ochronę prawną mogą liczyć małoletni.

    Co po maturze? Absolwenci liceów chcą pracować podczas studiów. Stawiają na branżę IT

    Część licealistów planuje swoją przyszłość od lat, inni dopiero po egzaminach maturalnych podejmą kluczowe decyzje. Aż 60% z nich połączy studia z pracą, a co piąty absolwent poświęci się wyłącznie nauce. Choć większość z nich obawia się wejścia na rynek pracy (57%), głównie z powodu braku doświadczenia i odpowiednich umiejętności, to ma wobec pierwszego zajęcia konkretne oczekiwania finansowe. 38% zapytanych chciałoby na początku zarabiać od 5 tys. do 7 tys. zł miesięcznie. Najbardziej perspektywiczną branżą w opinii co drugiego licealisty jest IT.

    Stopa bezrobocia w maju wyniosła 5,1 proc.

    Stopa bezrobocia rejestrowanego wyniosła w maju 5,1 proc., 0,1 pkt. proc. mniej niż w kwietniu – wynika ze wstępnych danych Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej. Najniższe bezrobocie w maju zanotowano w Wielkopolsce (3 proc.).

    Kadry: Iwona Wencel nową VP HR WeNet Group

    Do zespołu WeNet Group S.A. spółki specjalizującej się w doradztwie internetowym, od czerwca dołączyła Iwona Wencel, obejmując stanowisko VP HR. Iwona Wencel będzie ściśle współpracować z zarządem oraz dyrektor personalną Dorotą Malarską, aby rozwinąć i wzmocnić funkcję HR.

    Zmniejszenie lub zawieszenie emerytur lub rent od 1 czerwca 2023 r.

    Zmniejszenie lub zawieszenie emerytur lub rent od 1 czerwca 2023 r. - jak będzie to wyglądało? Ile wynosiło przeciętne wynagrodzenie w pierwszym kwartale 2023 r.? Jak ustalić czy doszło do przekroczenia rocznej kwoty podstawy wymiaru składek? Jakie świadczenia mogą być zmniejszone czy zawieszone?

    Rynek pracy. Jakie zmiany przygotowują polskie firmy HR Tech

    Gra badająca kompetencje miękkie kandydatów, narzędzie sprawdzające umiejętności programistów bez długotrwałych testów kodowania czy platforma do neuronauki, dzięki której pracownicy poświęcając 5 minut dziennie zwiększają swoje kwalifikacje. Polski rynek branży HR Tech liczący ponad 300 firm, z roku na rok rozwija się i pomaga zmienić to, w jaki sposób przebiegają m.in. procesy rekrutacyjne w firmach, szkolenia czy kadry i płace. Polskie Forum HR, zrzeszające największe firmy z branży usług HR, wyłoniło w konkursie trzy podmioty: Rankode, ReQiu i SeeWidely, które prezentowały najbardziej innowacyjne rozwiązania.

    Praca cudzoziemców. Zezwolenie na pracę a rodzaj umowy

    Zezwolenie na pracę legalizuje pracę cudzoziemca z kraju trzeciego. Jedną z informacji widniejącą na dokumencie jest rodzaj umowy, którą pracodawca powinien zawrzeć z cudzoziemcem. Co na ten temat czytamy w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy? 

    Benefity pracownicze w Polsce i Europie. Pieniądze to nie wszystko

    Aż 93% pracodawców jest zaniepokojonych możliwym odejściem pracowników – takie dane podaje portal LinkedIn. Oprócz odpowiednio wysokiego wynagrodzenia sposobem na ich zatrzymanie mogą być atrakcyjne świadczenia pozapłacowe. 

    Bezpieczeństwo w transporcie. Jak wykryć, że kierowca ciężarówki przysypia

    Monitorowanie oczu kierowcy było do niedawna podstawą technologii stosowanych do wykrywania zasypiania za kierownicą. Japońscy naukowcy odkryli, że kluczowe znaczenie ma monitorowanie nie tylko oczu, ale także całego ciała kierowcy.

    Optymalizacja czasu pracy. Skompresowany tydzień pracy w Deloitte

    Dział Doradztwa Podatkowego firmy doradczej Deloitte został objęty rocznym programem pilotażowym w zakresie optymalizacji czasu pracy. Ma on sprawdzić gotowość firmy na wprowadzenie optymalizacji czasu pracy. Pracownicy testują m.in. skompresowany tydzień pracy.

    Praca nocą: Komu, kiedy i za ile wolno pracować w nocy

    Praca w porze nocnej ma specjalną regulację w Kodeksie pracy. Przepisy określają warunki wykonywania pracy w tej porze oraz świadczenia przysługujące z tego tyłu pracownikowi. Kiedy przypada pora nocna? Co należy się za pracę w nocy?

    Dni wolne od pracy we Włoszech: Świętowanie, równowaga i dziedzictwo kulturowe

    Dni wolne od pracy odgrywają istotną rolę we włoskim systemie pracy, zapewniając pracownikom odpowiednią równowagę między życiem zawodowym a prywatnym. Włochy mają bogatą tradycję świąt i dni wolnych, które są hołdem dla kultury, historii i religii tego kraju. W tym artykule przyjrzymy się dniom wolnym od pracy we Włoszech, ich znaczeniu i wpływowi na pracowników.

    Włochy – Dni wolne od pracy 2023

    Włochy posiadają umiarkowaną liczbę dni wolnych od pracy. W ciągu roku jest jedenaście ogólnowłoskich dni wolnych. Kiedy przypadają dni wolne od pracy we Włoszech?

    Badania okresowe. Co zmieni odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego

    Stan zagrożenia epidemicznego może zostać odwołany już z końcem czerwca. Zakończenie tego stanu będzie wiązało się z obowiązkiem odnowienia badań okresowych pracowników, który był czasowo zawieszony. Nie przegap tych terminów! 

    Legitna praca. Inspekcja pracy troszczy się o młodzież

    Upowszechnienie wiedzy dotyczącej prawa pracy, uświadamianie zagrożeń czyhających na młodych pracowników w ich pierwszej pracy oraz informowanie o możliwości skorzystania z pomocy w zakresie prawa pracy to główne cele kampanii „Legitna praca”. Państwowa Inspekcja Pracy kieruje ją do młodych osób, które właśnie wkraczają na rynek pracy. 

    Jak radzić sobie ze stresem w pracy. Rozmowa z Magdaleną Kaźmierczak

    Praca potrafi być stresująca. To banalne stwierdzenie, z którym zgodzi się chyba każdy pracownik i pracodawca. „To co najczęściej wskazywane jest jako źródło stresu w pracy to zbyt duże przeciążenie obowiązkami, brak poczucia kontroli nad tym co robimy, brak możliwości wyrażania siebie oraz konflikty i nieporozumienia pomiędzy współpracownikami” – mówi Magdalena Kaźmierczak, psycholog. Jak zatem radzić sobie ze stresem w pracy? Pani psycholog ma kilka dobrych rad. Zachęcamy do lektury. 

    Wynagrodzenia. Ponad połowa pracowników biurowych w Polsce jest niezadowolona

    Niesatysfakcjonujące wynagrodzenie jest jednym z głównym powodów żalu dzisiejszych pracowników – wynika z badania portalu pracy RocketJobs.pl. Co piąty z nich żałuje, że nie wybrał lepiej płatnego zawodu, a co czwarty, że nie prosił o podwyżkę. Czemu pieniądze wciąż są tematem tabu dla tak dużej liczby zatrudnionych i jakie są bariery w osiągnięciu satysfakcji finansowej?

    Dni wolne od pracy. Kiedy trzeba pracować w niedziele i święta

    Dni wolne od pracy to niedziele oraz święta. W niektórych przypadkach dozwolona jest jednak praca w dni, które co do zasady są od pracy wolne. Pracownikom, którzy muszą wtedy pracować przysługują z tego tytułu szczególne uprawnienia. Kiedy można, a nawet trzeba pracować w niedziele lub święta? Jaka rekompensata należy się pracownikowi pracującemu w te dni?

    Rynek pracy 2023 (II kwartał). 62 proc. pracowników oczekuje podwyżki

    Pracownicy coraz bardziej odczuwają słabnącą siłę nabywczą swoich wynagrodzeń i wyraźnie oczekują, że ich pensje będą nadążać za rosnącymi cenami. 28 proc. zamierza w nadchodzącym czasie starać się o podwyżkę, a wzrostu wynagrodzenia oczekuje aż 62 proc. – wynika z badania „Barometr rynku pracy” Gi Group Holding. 

    Długi weekend w czerwcu: Co zrobić, żeby w tym tygodniu pracować tylko trzy dni

    Długi weekend czerwcowy z okazji święta Bożego Ciała będzie mógł potrwać tradycyjnie cztery dni. Co zrobić, żeby skorzystać z długiego weekendu?

    Mama w pracy. Kiedy należy się przerwa na karmienie

    Jakie przerwy w pracy przysługują kobiecie karmiącej piersią? Co w przypadku pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy? Czy pracodawca może nie wyrazić zgody na udzielenie przerwy na karmienie piersią? Na te i inne pytania znajdziesz odpowiedź w naszym artykule. 

    Podwyżki dla budżetówki i emerytów. „Solidarność” godzi się na porozumienie z rządem

    Podwyżki dla budżetówki i emerytur stażowych będą przedmiotem porozumienia pomiędzy NSZZ „Solidarność” a rządem. Komisja Krajowa związku zgodziła się na podpisanie dokumentu. 

    500 plus. Nowy okres świadczeniowy rozpoczął się

    Nowy okres świadczeniowy w programie „Rodzina 500 plus” rozpoczyna się 1 czerwca. Potrwa do 31 maja 2024 r. Jeśli wniosek o 500 plus zostanie złożony w czerwcu – ZUS wypłaci świadczenie do 31 sierpnia wraz z wyrównaniem kwoty świadczenia od czerwca.

    Szczyt UE w sprawie BHP

    W dniach 15-16 maja 2023 r. w Sztokholmie odbył się szczyt UE w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, którego celem było wyznaczenie perspektyw i celów do 2027 r. Co jest priorytetem dla UE w zakresie BHP i jakie akry prawne obowiązują w tym obszarze?