REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Przezorny zabezpieczony

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Andrzej Maj

REKLAMA

Rozwój gospodarczy, konkurencja na rynku pracy spowodowały, że coraz częściej do zawarcia umowy o pracę lub umowy będącej jej pochodną dochodzi w wyniku negocjacji. Najczęściej strony chciałyby, aby wynegocjowane warunki zostały utrwalone jeszcze przed zawarciem umowy stanowczej. Umożliwia im to umowa przedwstępna.

Ze względu na specyfikę prawa pracy powstaje pytanie, czy wcześniejsze ustalenia są wiążące dla stron, czy też można się uchylić od ich wykonania i uwzględnienia w umowie o pracę lub w innej umowie prawa pracy. Kodeks pracy nie zawiera bowiem przepisów regulujących porozumienia przedumowne. Jednak zgodnie z treścią art. 300 Kodeksu pracy w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeśli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy.

REKLAMA

Umowa przedwstępna

Kodeks cywilny porozumienie przedumowne reguluje w art. 389 i 390 w formie umowy przedwstępnej. Jest to taka umowa, w której jedna ze stron lub obie strony zobowiązują się do zawarcia w przyszłości określonej umowy - umowy przyrzeczonej. Dopuszczalność zawarcia umowy przedwstępnej w stosunkach pracy znajduje potwierdzenie zarówno w orzecznictwie Sądu Najwyższego (postanowienie SN z 13 maja 1977 r., I PZ 23/77, OSP 1979/3/47), jak i w poglądach przedstawicieli doktryny (Kazimierz Jaśkowski, Eliza Maniewska, Kodeks pracy. Komentarz. Ustawy towarzyszące z orzecznictwem. Europejskie prawo pracy z orzecznictwem. T.I., str. 146, 810). Cechą charakterystyczną umowy przedwstępnej jest określenie w niej istotnych postanowień umowy przyrzeczonej, w szczególności przyszłej umowy o pracę. Do niedawna cechą charakterystyczną umowy przedwstępnej był także termin zawarcia umowy przyrzeczonej. Obecnie po zmianie Kodeksu cywilnego warunek ten został wyłączony. Strony mogą zamieścić w umowie przedwstępnej termin zawarcia przyrzeczonej umowy o pracę, lecz nie muszą. Jeżeli termin, w ciągu którego ma być zawarta przyrzeczona umowa o pracę, nie został oznaczony, umowa o pracę powinna być zawarta w odpowiednim terminie, wyznaczonym przez stronę uprawnioną do żądania zawarcia umowy o pracę. Jeżeli obie strony (zarówno przyszły pracodawca, jak i przyszły pracownik) są uprawnione do zawarcia umowy o pracę i każda z nich wyznaczyła inny termin, to strony wiąże termin wyznaczony przez stronę, która wcześniej złożyła stosowne oświadczenie wskazujące termin zawarcia umowy o pracę. Trzeba podkreślić, że jeżeli w ciągu roku od dnia zawarcia umowy przedwstępnej nie został wyznaczony termin zawarcia przyrzeczonej umowy, to żadna ze stron nie może żądać jej zawarcia.

Przy odmowie - roszczenie

REKLAMA

Uregulowana w Kodeksie cywilnym umowa przedwstępna jest porozumieniem przedumownym umożliwiającym każdej ze stron skuteczne dochodzenie zawarcia umowy przyrzeczonej. W razie odmowy przez jedną ze stron zawarcia umowy przyrzeczonej, drugiej stronie przysługują dwa rodzaje roszczeń: roszczenie odszkodowawcze - o naprawienie szkody, którą druga strona poniosła, licząc na zawarcie umowy przyrzeczonej, oraz roszczenie o skutku silniejszym - o zawarcie umowy przyrzeczonej.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Nie wszystkie roszczenia wymienione w Kodeksie cywilnym mogą być dochodzone na gruncie prawa pracy. Otóż zgodnie z art. 10 i 11 Kodeksu pracy (a także art. 65 ust. 1 Konstytucji RP) roszczenie o skutku silniejszym w odniesieniu do umowy o pracę, a zatem o zawarcie przyrzeczonej umowy o pracę, przysługiwałoby tylko przyszłemu pracownikowi, nie przysługiwałoby natomiast przyszłemu pracodawcy (por. Kazimierz Jaśkowski, Eliza Maniewska, Kodeks pracy. Komentarz. Ustawy towarzyszące z orzecznictwem. Europejskie prawo pracy z orzecznictwem. T.I., str. 146, 810). Przepisy te statuują bowiem w polskim systemie prawnym zasadę wolności zatrudnienia (pracy). W konsekwencji, zmuszenie kogoś do zawarcia i wykonywania umowy o pracę, której wykonywać nie chce, nie wydaje się możliwe.

Niedoszły pracodawca w razie odmowy przez pracownika zawarcia przyrzeczonej umowy o pracę mógłby zatem jedynie domagać się od niego odszkodowania za szkodę, którą poniósł, licząc na zawarcie umowy. Odszkodowania w innym zakresie może domagać się tylko wówczas, gdy określono tenże zakres w umowie przedwstępnej.

Istotne doprecyzowanie

REKLAMA

Umowa przedwstępna powinna zawierać wszystkie istotne składniki przyrzeczonej umowy o pracę, w szczególności wymienione w art. 29 par. 1 Kodeksu pracy. A zatem umowa przedwstępna powinna zawierać zobowiązanie do zawarcia konkretnej umowy (np. na czas określony, nieokreślony) oraz warunki pracy i płacy. Powinna określać rodzaj pracy, którą miałby świadczyć pracownik, miejsce jej świadczenia, wynagrodzenie, wymiar czasu pracy. Z uwagi na charakter umowy przedwstępnej i treść art. 389 Kodeksu cywilnego przedwstępna umowa o pracę nie musi zawierać daty, w której miałaby być zawarta. Może budzić wątpliwości, czy do skuteczności umowy przedwstępnej konieczne jest wskazanie terminu rozpoczęcia pracy.

Wobec braku konieczności wskazania terminu zawarcia przyrzeczonej umowy o pracę, trudno wymagać od stron wskazania terminu rozpoczęcia pracy, skoro nie wiadomo, kiedy w ogóle umowa o pracę musi być zawarta. Z drugiej strony cechą chrakterystyczną umowy przedwstępnej na podstawie której można by się domagać zawarcia umowy przyrzeczonej, jest takie jej sformułowanie, by wyrok sądu orzekający obowiązek zawarcia umowy przyrzeczonej, był wykonalny. Jeżeli w umowie przedwstępnej nie zapisano terminu, od którego pracownik miałby rozpocząć pracę, można by zarzucać, że sąd w wyroku uwzględniającym powództwo nie może samodzielnie (bez uprzedniej zgodnej woli stron wynikającej z umowy) wskazać tego terminu. Aby uniknąć tego rodzaju wątpliwości, strony mogłyby w umowie przedwstępnej termin rozpoczęcia pracy określić w ten spsób, iż byłby on liczony od dnia zawarcia przyrzeczonej umowy o pracę.

Inne formy umów

Umowa przedwstępna jest jedną (ale nie jedyną) z występujących w obrocie prawnym form przygotowania umowy stanowczej. W obrocie gospodarczym stosuje się umowy zawierające pokrewne instytucje prawne, np. list intencyjny, umowę ramową, umowę o negocjacje, umowę opcyjną. Umowy te nie są jednak zdefiniowane w polskim prawie. Ich dopuszczalność wywodzi się z zasady swobody umów określonej w art. 3531 Kodeksu cywilnego, a w stosunkach pracy znajduje podstawę w wyżej przywołanym art. 300 Kodeksu pracy, przy czym, formułując postanowienia tych umów, należy mieć na uwadze specyfikę i przedmiot regulacji prawa pracy, a w szczególności należy pamiętać, że nie mogą być one sprzeczne z zasadami prawa pracy.

Do stosunków pracodawca (przyszły pracodawca) - pracownik (przyszły pracownik) zastosowanie miałyby list intencyjny i umowa ramowa jako inne niż umowa przedwstępna formy porozumienia przedumownego.

List intencyjny

Typowy list intencyjny różni się od umowy przedwstępnej głównie tym, że nie wynika z niego zobowiązanie stron do zawarcia umowy stanowczej. List intencyjny w istocie oznacza rozpoczęcie rokowań, które powinny być prowadzone w dobrej wierze. Prawo nie określa, jakie warunki musi spełniać list intencyjny, toteż strony mogą dowolnie ukształtować jego treść, przestrzegając jednak warunku niesprzeczności z zasadami prawa pracy. Jeżeli jednak list intencyjny będzie zawierał elementy charakterystyczne dla umowy przedwstępnej i zostanie zaakceptowany przez drugą stronę, to niezależnie od nazwy dokumentu porozumienia będzie umową przedwstępną i będzie powodować skutki prawne przewidziane dla umowy przedwstępnej.

Umowa ramowa

Umowę ramową z reguły stosuje się w sytuacji, gdy strony w przyszłości przewidują zawarcie wielu umów.

W stosunkach pracy zazwyczaj dochodzi do zawarcia jednej umowy, tj. umowy o pracę, w związku z czym instytucja umowy ramowej miałaby ograniczone zastosowanie w prawie pracy. Jednakże coraz częściej wraz z umową o pracę strony zawierają również inne kontrakty. Dotyczy to w szczególności umów z osobami, które mają zająć stanowiska kierownicze w zakładzie pracy lub którym zostaną udostępnione wiadomości o szczególnej doniosłości dla pracodawcy. Z takimi osobami często zawierane są także umowy o zakazie działalności konkurencyjnej, które są umowami prawa pracy. W odniesieniu do takich kontraktów strony mogą zawrzeć umowę ramową, która określałaby warunki umów stanowczych, ramy, w jakich zawierać się będą przyszłe umowy wiążące pracownika i pracodawcę, a także zobowiązanie do podjęcia starań w celu zawierania tych umów. Także tutaj należy pamiętać, że jeżeli umowa ramowa zawiera elementy chrakterystyczne dla umowy przedwstępnej, to niezależnie od nazwy będzie umową przedwstępną i będzie powodować skutki prawne przewidziane dla niej, zarówno w odniesieniu do umowy o pracę, jak i do umowy o zakazie działalności konkurencyjnej.

Zalety stosowania porozumień przedumownych są oczywiste. Przyszły pracownik, a także pracodawca zyskują przede wszystkim pewność, że w przyszłości dojdzie między nimi do współpracy. Umowy przedwstępne niewątpliwie porządkują sam proces negocjacji między stronami, co ma szczególne znaczenie przy złożonych kontraktach pracowniczych, w szczególności gdy strony w ramach stosunku pracy przewidują zawarcie kilku umów.

UWAGA

Bardzo ważną informacją dotyczacą każdej umowy (nie tylko przedwstępnej) jest długość terminu, kiedy można dochodzić uprawnień (roszczeń) przysługujących z tytułu zawarcia tej umowy. W odniesieniu do umowy przedwstępnej termin przedawnienia roszczeń jest krótszy od terminów ogólnych i wynosi rok od dnia, w którym przyrzeczona umowa miała być zawarta. W razie oddalenia przez sąd żądania zawarcia umowy przyrzeczonej (co miałoby miejsce w razie zgłoszenia takiego żądania przez niedoszłego pracodawcę) roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się - w myśl art. 390 par. 3 kodeksu cywilnego - z upływem roku od dnia uprawomocnienia się wyroku.

UWAGA

Ponieważ umowa o zakazie działaności konkurencyjnej jest pochodną umowy o pracę, nie sposób domagać się zawarcia umowy o zakazie konkurencji, w sytuacji gdy nie doszło do zawarcia umowy o pracę.

Andrzej Maj

Autor jest radcą prawnym w kancelarii prawniczej D. Dobkowski Sp. k., stowarzyszonej z KPMG w Polsce. Specjalizuje się w doradztwie prawnym z zakresu prawa pracy, prawa cywilnego i gospodarczego oraz w prowadzeniu procesów sądowych.

Kontakt: personel@infor.pl

Zapisz się na newsletter
Kodeks pracy, urlopy, wynagrodzenia, świadczenia pracownicze. Bądź na bieżąco ze zmianami z zakresu prawa pracy. Zapisz się na nasz newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Nowe przepisy o rynku pracy i zatrudnianiu cudzoziemców od 1 czerwca 2025. Co się zmienia?

Od 1 czerwca 2025 r. wchodzą w życie dwie kluczowe ustawy reformujące polski rynek pracy i zasady zatrudniania cudzoziemców. Nowe przepisy zmienią sposób rejestracji bezrobotnych, zniosą ograniczenia wiekowe i wprowadzą nowoczesne narzędzia informatyczne. Co dokładnie się zmienia i kogo dotyczą nowe regulacje?

Debata. Syndrom oszustki - między sukcesem a wątpliwościami

To będzie jedno z najważniejszych spotkań w naszym studio, transmitowane w czasie rzeczywistym na stronie infor.pl.

Ile godzin tygodniowo pracuje się w UE? Najmniej w Holandii, najwięcej w Grecji, Bułgarii i Polsce

Według danych Eurostatu pracownicy w Unii Europejskiej pracowali średnio 36 godzin w tygodniu. Okazuje się, że w Polsce było to znacznie więcej. Gdzie odnotowano najdłuższe, a gdzie najkrótsze tygodnie pracy?

Jakie kody uprawniają do wyższego dofinansowania PFRON? [KWOTY 2025]

Kwota dofinansowania, jaką może uzyskać pracodawca, zależy nie tylko od stopnia niepełnosprawności, ale również od rodzaju schorzenia. Czy pojawią się kolejne kody uprawniające do wyższego dofinansowania? Jakie kwoty obowiązują w 2025 r.?

REKLAMA

Kapitał początkowy można przeliczyć. To klucz do wyższej emerytury!

Kapitał początkowy to odtworzona wartość składek emerytalnych z okresu przed 1 stycznia 1999 roku, kiedy składki nie były przypisane do indywidualnych kont. Bez kapitału początkowego Twoja emerytura może być znacznie niższa. Sprawdź, jak go wyliczyć i jakie dokumenty są potrzebne, by nie stracić pieniędzy.

Menadżerowie wysokiego szczebla chcą się dogadywać mimo barier budowanych przez przywódców świata

Menadżerowie i światowy biznes stoi w obliczu rosnącej niestabilności – od napięć geopolitycznych i przesunięcia wpływów globalnych, po coraz bardziej spolaryzowaną scenę międzynarodową. Mimo to, wielu menedżerów najwyższego szczebla wciąż wykazuje wiarę w trwałość dotychczasowych struktur i scenariuszy współpracy.

Pracodawco! Nie zawsze możesz zlecić dodatkowe zadania pracownikowi

Podpisując umowę o pracę, strony zawierają dwustronne zobowiązanie - pracownik obliguje się do świadczenia określonej w umowie pracy, a pracodawca do wypłacania pracownikowi uzgodnionego wynagrodzenia. W praktyce jednak wielu pracodawców wychodzi z założenia, że skoro to oni płacą, to mogą zlecać swoim podopiecznym różnorodne zadania, również te wykraczające poza ustalony zakres obowiązków.

Jawność wynagrodzeń w Polsce: Sejm uchwalił nowelizację Kodeksu pracy. Co się zmieni dla pracodawców i kandydatów do pracy?

Nowelizacja Kodeksu pracy uchwalona przez Sejm wprowadza obowiązek informowania kandydatów do pracy o wynagrodzeniu w procesie rekrutacji. Eksperci podkreślają jednak, że to dopiero początek drogi do pełnej jawności płac w Polsce.

REKLAMA

Aplikacja mZUS zyskuje popularność – już ponad 700 tys. użytkowników w całej Polsce

Aplikacja mobilna mZUS, dostępna na smartfony z systemem Android i iOS, przekroczyła próg 700 tysięcy użytkowników. Umożliwia szybki i wygodny dostęp do usług Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, takich jak składanie wniosków o 800+, „Dobry Start” czy rezerwacja e-wizyt.

Coraz więcej seniorów wybiera przelew zamiast gotówki. Już 80% świadczeń ZUS trafia na konta bankowe

W marcu 2025 roku aż 80 proc. emerytów i rencistów otrzymywało świadczenia ZUS przelewem na konto bankowe. Choć coraz więcej osób rezygnuje z gotówki, część seniorów nadal wybiera wizytę listonosza – z powodów praktycznych i społecznych.

REKLAMA