Komu przysługują posiłki regeneracyjne i napoje w okresie zimowym?

Posiłki regeneracyjne i napoje w okresie zimowym

W okresie zimowym pracodawca musi zapewniać pracownikom bezpłatnie posiłki regeneracyjne i napoje częściej niż w innych porach roku. Posiłki regeneracyjne w zimie przysługują w przypadku przekroczenia efektywnego wydatku energetycznego organizmu w ciągu zmiany roboczej powyżej 1500 kcal (6280 kJ) dla mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) dla kobiet. Natomiast napoje przysługują pracownikom również po przekroczeniu takich wskaźników oraz dodatkowo w sytuacji, gdy temperatura przy pracach na otwartej przestrzeni nie przekracza 10oC.

Za okres zimowy na potrzeby przydzielania pracownikom posiłków regeneracyjnych uważa się okres od 1 listopada danego roku do 31 marca następnego roku (§ 3 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów).

Posiłki regeneracyjne

Dla prac wykonywanych w okresie zimowym poziom wydatku energetycznego uprawniający pracownika do otrzymywania posiłków regeneracyjnych ustalono na poziomie niższym, niż w przypadku tych samych prac wykonywanych w warunkach letnich.

Polecany produkt: Monitor Prawa Pracy i Ubezpieczeń

Pracownicy uprawnieni do posiłków regeneracyjnych

Okres zimowy	Okres letni
Pracownicy wykonujący prace związane z wysiłkiem fizycznym na otwartej przestrzeni, gdy: ● w przypadku mężczyzn – efektywny wydatek energetyczny organizmu w ciągu zmiany roboczej przekracza 1500 kcal (6280 kJ), ● w przypadku kobiet – efektywny wydatek energetyczny organizmu w ciągu zmiany roboczej przekracza 1000 kcal (4187 kJ)	Pracownicy wykonujący pracę na otwartej przestrzeni, gdy poziom efektywnego wydatku energetycznego w ciągu zmiany roboczej ustalono powyżej: ● 2000 kcal (8375 kJ) u mężczyzn, ● 1100 kcal (4605 kJ) u kobiet

Służba bhp ustaliła dla pracownika zatrudnionego na stanowisku elektromontera efektywny wydatek energetyczny na poziomie ok. 6500 kJ. W sezonie zimowym pracownik-mężczyzna będzie w związku z tym uprawniony do posiłków regeneracyjnych. W sezonie letnim wydatek energetyczny nie będzie jednak przekraczał obowiązującego limitu. W związku z tym pracodawca nie ma obowiązku zapewniania posiłków regeneracyjnych w okresie od 1 kwietnia do 31 października.

Ustalenie wydatku energetycznego należy do pracodawcy, w imieniu którego zadanie to na ogół wykonuje służba bhp. Służby bhp opierają się przeważnie na jednej z kilku popularnych metod. Do często wybieranych należy metoda Lehmanna. Jest ona dwuetapowa.

Rekomendowany produkt: Kodeks pracy 2016 z komentarzem + poradnik w prezencie

Ustalanie wydatku energetycznego według metody Lehmanna

I etap. Ocena pozycji podczas pracy i oszacowanie wydatku energetycznego wynikającego w utrzymania tej pozycji.

II etap. Ocena głównych grup mięśni wykonujących czynności i ustalenie związanego z tym wydatku energetycznego.

Ustalenia wydatku energetycznego dokonuje się przez zsumowanie wyników z pierwszego i drugiego etapu.

Napoje profilaktyczne

Poziom wydatku energetycznego uprawniający do otrzymywania napojów w sezonie zimowym ustalono na poziomie identycznym, jak w przypadku posiłków profilaktycznych w okresie zimowym (tj. powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet). Dodano jednak inną okoliczność obligującą pracodawcę do zapewnienia napojów, tj. przy pracach na otwartej przestrzeni, gdy temperatura otoczenia jest niższa niż 10^oC.

Obowiązki pracodawców podczas mrozów

Pracownik zajmuje się układaniem palet z towarem przy użyciu wózka widłowego. Praca jest wykonywana na zewnątrz. Ustalony dla tej pracy wydatek energetyczny nie przekracza 4500 kJ. W związku z tym pracownik nie jest uprawniony – ani zimą, ani w innych porach roku – do otrzymywania napojów profilaktycznych. Jednak w sytuacji, gdy temperatura spada poniżej 10^oC, na pracodawcy ciąży obowiązek zapewnienia pracownikowi ciepłych napojów.

Prace w pomieszczeniach zamkniętych

Temperatura zewnętrzna (pora roku) nie wpływa w żaden sposób na uprawnienia pracownika zatrudnionego w pomieszczeniach zamkniętych. Prawo pracownika zatrudnionego w takich pomieszczeniach do posiłków regeneracyjnych lub napojów zależy więc wyłącznie od parametrów pomieszczenia (m.in. w zakresie panującej w nim temperatury) oraz od wydatku energetycznego ponoszonego przez organizm pracownika.

Polecamy: PIT-y 2015 (książka + CD)

Sposób udostępnienia napojów i posiłków

Pracodawca powinien zapewnić pracownikom napoje w ilości zaspokajającej potrzeby, odpowiednio zimne lub gorące, w zależności od warunków wykonywania pracy. W warunkach zimowych zasadniczo pracownikom potrzebne są napoje gorące, dlatego przede wszystkim takie należy zapewnić. Obowiązek dostarczenia napojów profilaktycznych w warunkach zimowych będzie spełniony w sytuacji, gdy pracodawca udostępni pracownikom herbatę i kawę wraz z dostępem do dystrybutora wody pitnej i czajnika.

Jakie obowiązki wobec pracowników ma pracodawca w czasie zimy

Napoje powinny być dostępne dla pracowników w trakcie całej zmiany roboczej. Ilość napojów nie powinna być limitowana.

Posiłek powinien być zapewniony pracownikom w formie jednego dania gorącego. W przepisach określono zakładaną wartość odżywczą posiłku, tj. powinien on zawierać około 50–55% węglowodanów, 30–35% tłuszczów, 15% białek oraz posiadać wartość kaloryczną około 1000 kcal. Jeżeli pracodawca nie ma możliwości wydawania posiłków, ze względu na rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy lub ze względów organizacyjnych, może zapewnić w czasie pracy korzystanie z takich posiłków w punktach gastronomicznych. Dopuszczalne jest również, aby pracownik przyrządzał posiłki we własnym zakresie, z otrzymanych produktów.

Pracownik otrzymuje od pracodawcy w ramach posiłku regeneracyjnego słoik zawierający zupę z wkładką mięsną lub tzw. danie jednogarnkowe (np. gulasz mięsny, gołąbki z mięsem bądź bigos) oraz pieczywo. Posiłek ten pracownik podgrzewa samodzielnie w udostępnionej mu kuchence mikrofalowej. Spożywając posiłek pracownik ma możliwość zaparzenia sobie herbaty lub skorzystania z koncentratu owocowego do rozcieńczenia wodą. Wymóg zapewnienia posiłku regeneracyjnego jest w tej sytuacji spełniony.

W sytuacji gdy pracodawca wydaje pracownikowi talony, kupony czy bony na posiłki profilaktyczne lub składniki do ich przygotowania, istotne jest, aby jednoznacznie wynikało z nich uprawnienie wyłącznie do nabycia posiłków, artykułów spożywczych lub napojów bezalkoholowych. Organy podatkowe mogą bowiem kwestionować zwolnienie podatkowe w przypadku, gdyby za wydawany mu dokument pracownik miał możliwość nabycia innego asortymentu.

Od 1 kwietnia 2014 r. część pracowników bez prawa do posiłków profilaktycznych

Pracodawca wydawał pracownikom, w ramach posiłku profilaktycznego, talony o wartości 15 zł do zrealizowania w bufecie zakładowym. W trakcie kontroli skarbowej okazało się, że pracownicy często wykorzystywali te talony na zakup papierosów dostępnych w bufecie. Spowodowało to zakwestionowanie stosowania zwolnienia podatkowego do wartości talonu wydawanego pracownikom.

Podstawa prawna:

• art. 232 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – j.t. Dz.U. z 2014 r., poz. 1502; ost.zm. Dz.U. z 2014 r., poz. 1662
• § 1–7 rozporządzenia Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów – Dz.U. Nr 60, poz. 279
• § 2 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – Dz.U. Nr 161, poz. 1106; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 127, poz. 860