Będzie zmiana przepisów o utracie prawa do zasiłku chorobowego. Zmienią się też zasady kontroli zwolnień od pracy

• Projektowana nowelizacja ustawy zasiłkowej 
• Utrata prawa do zasiłku chorobowego
• Definicje pracy zarobkowej i aktywności niezgodnej z celem zwolnienia
• Doprecyzowanie przepisów o kontroli zwolnień od pracy
• Wejście w życie znowelizowanych przepisów

Projektowana nowelizacja ustawy zasiłkowej 

Przepisy ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 2780) zostaną znowelizowane. Zmiany w ustawie zasiłkowej przewiduje projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw. 

Projektowane zmiany ustawy nastąpią w związku z koniecznością doprecyzowania przesłanek utraty prawa do zasiłku chorobowego. 

Utrata prawa do zasiłku chorobowego

Obecnie obowiązujące przepisy dopuszczają utratę przez ubezpieczonego prawa do zasiłku chorobowego. Dotyczy to sytuacji, gdy ubezpieczony:

• podczas zwolnienia lekarskiego wykonuje pracę zarobkową;
• wykorzystuje zwolnienie od pracy w sposób niezgody z celem tego zwolnienia. 

Stwierdzenie jednej z wymienionych okoliczności jest przesłanką utraty prawa do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia lekarskiego.

Nowelizacja zmieni przepisy określające sytuacje, kiedy ubezpieczony straci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia od pracy. Zasiłku nie będzie w przypadku, gdy w okresie orzeczonej niezdolności do pracy ubezpieczony:

• wykonuje pracę zarobkową lub
• podejmuje aktywność niezgodną z celem tego zwolnienia, lub
• przebywa w innym miejscu niż wskazane w zwolnieniu. Nie będzie to dotyczyć sytuacji, gdy ubezpieczony udokumentuje, że nieobecność ta była uzasadniona względami zdrowotnymi lub koniecznością podjęcia czynności incydentalnych, których podjęcia w okresie zwolnienia od pracy wymagają istotne okoliczności.

Definicje pracy zarobkowej i aktywności niezgodnej z celem zwolnienia

W projekcie zaproponowano zdefiniowanie pojęcia „pracy zarobkowej”. Za pracę zarobkową będzie uznawana każda czynność mająca charakter zarobkowy, niezależnie od stosunku prawnego będącego podstawą jej wykonania. Jednocześnie proponuje się wprowadzenie zastrzeżenia, że pracą zarobkową nie będą czynności incydentalne, których podjęcia w okresie zwolnienia od pracy wymagają istotne okoliczności.

Natomiast pod pojęciem „aktywność niezgodna z celem zwolnienia od pracy” będzie oznaczać wszelkie działania utrudniające lub wydłużające proces leczenia lub rekonwalescencję. Na szczęście ta definicja nie będzie obejmować zwykłych czynności dnia codziennego lub czynności incydentalnych, których podjęcia w okresie zwolnienia od pracy wymagają istotne okoliczności.

Doprecyzowanie przepisów o kontroli zwolnień od pracy

Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami ZUS oraz płatnicy składek na ubezpieczenie chorobowe, którzy zgłaszają do tego ubezpieczenia powyżej 20 ubezpieczonych, są:

• uprawnieni do kontrolowania ubezpieczonych co do prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy zgodnie z ich celem;
• upoważnieni do formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich.

Projekt nowelizacji zakłada doprecyzowanie zasad przeprowadzania kontroli prawidłowości wykorzystywania lekarskich zwolnień od pracy. Płatnicy składek będą uprawnieni do kontrolowania ubezpieczonych, którym wypłacają zasiłki, co do prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy zgodnie z ich celem. Natomiast ZUS będzie miał prawo do kontrolowania: 

• ubezpieczonych oraz 
• osób po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego 

co do prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy zgodnie z ich celem.

W projekcie doprecyzowano również, że w sytuacji, gdy zasiłki wypłacane są przez płatników składek na ubezpieczenie chorobowe, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych, kontrole mogą być przeprowadzane przez tych płatników składek albo przez ZUS z urzędu lub na wniosek tych płatników. 

Wszczęcie kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy będzie następować z urzędu, na podstawie upoważnienia do przeprowadzenia kontroli udzielonego kontrolującemu. Kontrola będzie prowadzona w miejscu zamieszkania, pobytu, pracy osoby kontrolowanej lub w miejscu wykonywania przez nią pozarolniczej działalności lub w innym miejscu, jeżeli jest to konieczne ze względu na cel kontroli.

Wejście w życie znowelizowanych przepisów

Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw zakłada, że przepisy w zakresie kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy wejdą w życie 1 stycznia 2025 r.