Zmiany w medycynie pracy: Obowiązkowe badania profilaktyczne pracowników. Czy w 2025 r. zmieni się zakres badań?

• Obowiązkowe profilaktyczne badania lekarskie pracowników
• Wstępne badania lekarskie pracowników
• Okresowe badania lekarskie pracowników
• Kontrolne badania lekarskie pracowników
• Poszerzony zakres badań profilaktycznych

Obowiązkowe profilaktyczne badania lekarskie pracowników

Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do zatrudnienia go na danym stanowisku pracy. W zależności od fazy zatrudnienia, w ramach profilaktycznej opieki lekarskiej realizowane są badania wstępne, badania okresowe oraz badania kontrolne. Celem badań profilaktycznych jest ochrona zdrowia i życia pracownika, ograniczenie wystąpienia ryzyka związanego z wypadkami przy pracy czy wystąpienia choroby zawodowej.

Autopromocja

Badania wykonuje się na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę. Okresowe i kontrolne badania lekarskie należy przeprowadzać w miarę możliwości w godzinach pracy. Za ten czas pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Badania profilaktyczne kończą się wydaniem orzeczenia lekarskiego stwierdzającego:

• brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku albo
• istnienie przeciwwskazań do pracy na określnym stanowisku

w warunkach pracy określonych przez pracodawcę w skierowaniu na badania lekarskie.

Autopromocja

Wypadki przy pracy. Procedury i świadczenia

Sprawdź

Wstępne badania lekarskie pracowników

Wstępnym badaniom lekarskim podlegają:

• osoby przyjmowane do pracy. Jak widać, obowiązek przeprowadzenia badań w zakresie profilaktycznej ochrony zdrowia został rozciągnięty także na osoby nie posiadające statusu pracownika;
• pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy;
• inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe. Pracownicy ci obowiązkowo przechodzą wstępne badania lekarskie, nawet jeśli posiadają aktualne badania lekarskie.

Przepisy przewidują wyjątki od zasady obowiązkowego przeprowadzania wstępnych badań lekarskich. Badaniom nie podlegają osoby przyjmowane ponownie do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko (lub stanowisko na takich samych warunkach pracy), na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym samym pracodawcą. Badaniom wstępnym nie podlegają także osoby przyjmowane do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, jeżeli przedstawią pracodawcy aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie, a pracodawca ten stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy, z wyłączeniem osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych.

Okresowe badania lekarskie pracowników

Badania okresowe pracowników mają na celu stwierdzenie braku przeciwwskazań do kontynuowania pracy na zajmowanym stanowisku pracy. Badaniom podlegają wszyscy pracownicy, niezależnie od rodzaju wykonywanej pracy i warunków jej wykonywania. 

Autopromocja

Podstawa wymiaru składek ZUS. Praktycznie rozliczenia

Sprawdź

Termin badania okresowego określa lekarz w orzeczeniu lekarskim wydanym po badaniu wstępnym lub po poprzednim badaniu okresowym. Częstotliwość badań okresowych zależy od rodzaju i warunków świadczonej pracy - w przypadku świadczenia pracy bez określonego czynnika narażenia badania wykonuje się co 5 lat. Zakres badań uzależniony jest od specyfiki danej pracy. 

Kontrolne badania lekarskie pracowników

Jeżeli z powodu choroby pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim powyżej 30 dni, wówczas przed dopuszczeniem do pracy podlega kontrolnym badaniom lekarskim. Celem badania jest ustalenie, czy pracownik jest zdolny do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku po niezdolności do pracy wywołanej chorobą. 

Autopromocja

Jak optymalizować koszty zatrudnienia

Sprawdź

Po stawieniu się pracownika do pracy pracodawca ma więc obowiązek skierować pracownika na badania lekarskie, a pracownik powinien poddać się takiemu badaniu.

Poszerzony zakres badań profilaktycznych

Ministerstwo Zdrowia zapowiedziało wprowadzenie w 2025 r. nowych regulacji, które mają poszerzyć zakres badań profilaktycznych pracowników. Ma to być związane ze zmianami programu "Profilaktyka 40 plus", do którego dołączone zostaną dodatkowe badania z zakresu medycyny pracy. Celem tych zmian jest wcześniejsze wykrywanie potencjalnych zagrożeń dla zdrowia i zwiększenie ogólnej opieki medycznej nad zatrudnionymi. 

Nowe przepisy wprowadzą obowiązek wykonania:

• lipidogramu (umożliwia ocenę ryzyka rozwoju chorób układu krążenia);
• badania poziomu glukozy we krwi (kluczowe badanie w diagnostyce cukrzycy);
• wskaźnika masy ciała (BMI - pozwala na identyfikację osób z nadwagą lub otyłością). 

Ponadto pracownicy będą mieli możliwość wykonania pakietu badań dodatkowych, takich jak: mammografia, cytologia, PSA (badanie w kierunku raka prostaty), zdjęcie RTG płuc czy badania w kierunku raka jelita grubego.

Zakłada się, że koszty dodatkowych badań nie będą dodatkowym obciążeniem finansowym dla pracodawców. Stanie się tak, jeżeli przychodnia, w której badania będą wykonywane, przystąpi do programu „Profilaktyka 40 plus”. Wtedy ich koszt pokryje budżet państwa.